Του Δημήτρη Μπούνια

Ανησυχίες για το περιεχόμενο και το αποτέλεσμα της συμφωνίας εκφράζουν ομόφωνα τέσσερις διεθνείς αναλυτές που μίλησαν στο Capital.gr. Κυριαρχεί η άποψη πως το κλείσιμό της μπορεί να "τραβήξει" ώσπου η Ελλάδα να "φτάσει στο χείλος του γκρεμού", ενώ το βαθιά πολιτικό ζήτημα της ελάφρυνσης του χρέους, ακόμη κι αν προχωρήσει, δεν προβλέπεται να λύσει το πρόβλημα μια και καλή. Το καλό νέο της ολοκλήρωσης της αξιολόγησης, αν έρθει, θα ανοίξει την πόρτα για την Ελλάδα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και αυτό ίσως αποτελέσει πολύ θετική συνέπεια. Ωστόσο, όλα επισκιάζονται από τους υπερβολικούς στόχους για το πρωτογενές πλεόνασμα που πρέπει μάλιστα να συντηρηθεί για χρόνια -κάτι που είναι απολύτως μη βιώσιμο.

Διαβάστε αναλυτικά τι είπαν οι ειδικοί

​Federico Fubini: Οι στόχοι του πλεονάσματος είναι ανέφικτοι και χωρίς λογική -τους απαιτεί η Γερμανία για πολιτικούς λόγους

Υπάρχουν δύο διαφορετικά, εξίσου μεγάλα θέματα: η ελάφρυνση του χρέους και οι στόχοι του πρωτογενούς πλεονάσματος. Η ελάφρυνση του χρέους, με αυστηρά λογιστικούς όρους, έχει μεγαλύτερη πολιτική βαρύτητα. Δοθείσης της επιμήκυνσης που ήδη έλαβε η Ελλάδα το 2012, η εξυπηρέτηση του χρέους δεν είναι πολύ απαιτητικότερη από της Γαλλίας, και σίγουρα χαμηλότερη από πολλών άλλων χωρών. Εντούτοις, είναι για παράδειγμα πολύ σημαντικό να έχει η κυβέρνηση να παρουσιάσει κάτι στους Έλληνες έναντι των θυσιών που γίνονται. Επίσης, από οικονομικής πλευράς είναι καίριας σημασίας ενόψει της εξέτασης από πλευράς ΕΚΤ της εισαγωγής της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης –κάτι που θα απαιτήσει έκθεση βιωσιμότητας του χρέους. Αν συμβεί κάτι τέτοιο και η Ελλάδα συμπεριληφθεί στο QE, πολλά πράγματα θα αλλάξουν. Θα συμβεί μια γρήγορη πτώση των επιτοκίων και θα τονωθούν οι επενδύσεις, χρήματα θα εισρεύσουν στη χώρα. 

Με διαφορά, το πιο σημαντικό ζήτημα ωστόσο είναι ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος. Η Ελλάδα έχει χάσει 29,6% του ΑΕΠ της από το μέγιστο που είχε σημειώσει. Επίσης, έχει επιτύχει μια άνευ προηγουμένου δημοσιονομική προσαρμογή της τάξης του 11% σύμφωνα με τα δεδομένα του ΔΝΤ. Το ερώτημα τώρα είναι πόσο μεγαλύτερη δημοσιονομική προσπάθεια μπορεί να καταβάλει μια χώρα που ήδη έχει χάσει τόσο μεγάλο τμήμα του ΑΕΠ της –η απάντηση είναι "όχι και πολύ”. Είναι λοιπόν οι στόχοι αξιόπιστοι; Αυτό ήταν και το επιχείρημα της Christine Lagarde. Είναι αξιόπιστος ο στόχος, όχι μόνο να επιτύχεις το 3,5% του ΑΕΠ, αλλά και να το διατηρήσεις; Υπάρχουν ελάχιστες περιπτώσεις ιστορικά που έχει επιτευχθεί κάτι τέτοιο, κι εγώ προσωπικά δεν ξέρω καμία χώρα που να έχει δεχτεί μια τόσο μεγάλη καταστροφή, να μπορεί να αντέξει μια τέτοια δημοσιονομική σύσφιξη επ' αόριστον. Eίναι κοινό μυστικό πως όλη αυτή η πίεση έχει να κάνει περισσότερο με τους πολιτικούς κύκλους της Γερμανίας περισσότερο και λιγότερο με τη λογική. Αυτή είναι μια άλλη συζήτηση που θα συμβεί την επόμενη περίοδο, ανάλογα με το πώς θα διαμορφωθεί η κατάσταση στη Γερμανία. Η Merkel αυτήν τη στιγμή είναι αδύναμη και χρειάζεται τον Schaeuble, ο οποίος έχει την υποστήριξη του CDU. Με τη σειρά του, το CDU δεν θέλει να φαίνεται προς τον λαό της χώρας ότι δίνει λεφτά στην Ελλάδα, ενόψει εκλογών και ανόδου του AfD. Αυτό είναι ο ορισμός τού να επηρεάζει τις αποφάσεις μιας χώρας το πολιτικό σκηνικό μιας άλλης.

Το ΔΝΤ και η Γερμανία θα πρέπει να έρθουν σε έναν συμβιβασμό, αλλιώς η γερμανική κυβέρνηση θα δεχτεί πλήγμα στο κύρος της. Αυτό δεν σημαίνει πως η Ελλάδα δεν χρειάζεται μεταρρυθμίσεις, αλλά δεν μπορείς να βάζεις στόχους σαν κι αυτόν. Και αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό από το θέμα του χρέους.

*Ο Federico Fubini είναι οικονομικός συντάκτης και συγγραφέας, αναπληρωτής διευθυντής της Corriere della Serra

Megan Greene: Μηδενικό αντίκτυπο στις διεθνείς αγορές - η ελάφρυνση που προτείνεται δεν θα κάνει πολλά - το πρόβλημα της Ελλάδας θα επιστρέψει

Μελετώντας το ζήτημα από τις ΗΠΑ, το πιο αξιοσημείωτο στοιχείο της αντίδρασης των επενδυτών στη σημερινή κατάσταση είναι πως... δεν υπάρχει αντίδραση. Η αβεβαιότητα σχετικά με το τι θα συμβεί στην Ελλάδα τους επόμενους δύο μήνες μπορεί να επηρεάζει την εγχώρια αγορά, αλλά έχει ουσιαστικά μηδενικό αντίκτυπο στις διεθνείς.

Η ελληνική κυβέρνηση και οι Βρυξέλλες έχουν βάλει τα δυνατά τους να "πουλήσουν" την αρχική συμφωνία σαν μια τεράστια επιτυχία. Όποιος δει τις λεπτομέρειες, ωστόσο, θα διαβάσει "πίσω" από τη ρητορεία και θα δει πως παραμένουν τεράστιες δυσκολίες. Η Γερμανία επιτέλους δημόσια συμφώνησε να γίνει μια σοβαρή συζήτηση για την ελάφρυνση του χρέους. Το ΔΝΤ συμφώνησε πως τα προληπτικά μέτρα μπορούν να γίνουν οριζόντια πριν ενεργοποιηθούν τα στοχευμένα, και τα δεύτερα μπορούν να νομοθετηθούν αργότερα. Ωστόσο το εμπόδιο παραμένει -το Ταμείο θέλει οι αριθμοί "να βγαίνουν". Αυτό το έλεγε από πάντα, αλλά στο παρελθόν υπέγραφε τα μνημόνια κρατώντας τη μύτη του. Αυτήν τη φορά δεν θα συμβεί το ίδιο. Ή η Γερμανία θα συμφωνήσει στην ελάφρυνση για να μπει η Ελλάδα στον σωστό δρόμο δημοσιονομικά, ή το ΔΝΤ δεν θα συμμετάσχει στον δανεισμό. Το δεύτερο σενάριο θα ήταν προβληματικό για το CDU που κυβερνά στη Γερμανία, επειδή χρειάζεται την πολιτική κάλυψη του Ταμείου για να δανείσει κι άλλο στην Ελλάδα -ειδικά έναν χρόνο πριν τις εκλογές.

Όπως ισχύει πάντα σε αυτές τις διαπραγματεύσεις, η λύση δεν θα έρθει πριν να γίνει απολύτως επιτακτικό. Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να ξεμείνει από χρήματα για μισθούς τον Ιούνιο, και σ' αυτή την περίπτωση πρέπει να ολοκληρώσει την αξιολόγηση στο Eurogroup της 24ης Μαΐου. Αλλιώς, η σκληρή προθεσμία είναι τον Ιούλιο, όταν πρέπει να αποπληρωθεί χρέος που βρίσκεται στα χέρια της ΕΚΤ. Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα μάλλον θα είναι το ίδιο. Η Γερμανία θα συμφωνήσει σε ελάφρυνση χρέους, το ΔΝΤ θα ξανασυμμετάσχει στο πρόγραμμα και η ελληνική κυβέρνηση θα υποχωρήσει ακόμη περισσότερο στις απαιτήσεις από ό,τι αν ήταν πιο συνεργάσιμη πιο νωρίς στις διαπραγματεύσεις. Μα και μια συμφωνία για το μνημόνιο θα αφήσει πολλά πράγματα άλυτα. Η ελάφρυνση που προτείνεται δεν θα κάνει τίποτα για να μειώσει δραστικά το δημόσιο χρέος που παραγκωνίζει τον ιδιωτικό τομέα, για τα προβλήματα στην εφαρμογή των μέτρων ή για την κυβέρνηση που έχει μια πολύ ισχνή πλειοψηφία και είναι δεύτερη στις δημοσκοπήσεις. Η Ελλάδα μπορεί να φύγει για λίγο από τα πρωτοσέλιδα αλλά θα επιστρέψει.

*Η Megan Greene είναι επικεφαλής οικονομολόγος στην Manulife

Mujtaba Rahman: Το άνοιγμα του δρόμου για το QE πιο σημαντικό κι από την ελάφρυνση του χρέους, στα μάτια των αγορών

Οι δανειστές δεν συμφωνούν σε βασικές οικονομικές παραμέτρους στην Ελλάδα –δεν τα έχουν καταφέρει για μήνες. Μετά το Eurogroup της 9ης Μαΐου, η διαμάχη δεν έληξε, απλώς συνδέθηκε με τα προληπτικά μέτρα. Το ΔΝΤ είναι πολύ πιο επιφυλακτικό σε σχέση με το περιεχόμενο της συμφωνίας και αυτή του η στάση θα χαρακτηρίζει όλες τις συζητήσεις. 

Από την άλλη, υπάρχει η συζήτηση για την προώθηση της ελάφρυνσης του χρέους. Αυτή η συζήτηση θα παραμείνει δύσκολη τις επόμενες εβδομάδες. Το ΔΝΤ θα επιμένει να πιέζει για πολύ μεγαλύτερη ελάφρυνση από όση οι Ευρωπαίοι έβαλαν στο τραπέζι. Και η ελάφρυνση του χρέους είναι δεμένη άρρηκτα με τον -με διαφορά πιο σημαντικό- παράγοντα για τη βιωσιμότητα που είναι ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα. Το Ταμείο επιμένει στο 1,5% του ΑΕΠ και με βάση αυτό πιέζει για περισσότερη ελάφρυνση χρέους. Το θέμα του χρέους είναι βαθιά πολιτικό μεταξύ του ΔΝΤ και της Γερμανίας. Η Γερμανία χρειάζεται το Ταμείο στο πρόγραμμα, αλλά υπάρχουν πολλές "κόκκινες γραμμές”, όπως για παράδειγμα από τη μεριά των Ευρωπαίων πως δεν μπορεί να συμβεί ένα άμεσο κούρεμα της ονομαστικής αξίας.

Οι αγορές, ωστόσο, είναι πολύ πιο εστιασμένες στο αν θα συμπεριληφθεί η Ελλάδα στην ποσοτική χαλάρωση, ακόμη περισσότερο κι από το αν θα εξομαλυνθεί το χρέος της. Αν η ΕΚΤ βάλει τη σφραγίδα της στο staff level agreement, όλα τα τεχνικά κριτήρια για να μπει η Ελλάδα στο QE καλύπτονται. Το "καρότο” για την Ελλάδα είναι η υπό προϋποθέσεις ελάφρυνση του χρέους, αλλά και το QE μπορεί θα χρησιμοποιηθεί ως μοχλός πίεσης.

Είμαι αισιόδοξος ότι θα επιτευχθεί συμφωνία κυρίως για άλλους παράγοντες, όπως η πίεση του προσφυγικού και του Brexit. Αν όμως δει κάποιος το περιεχόμενο της συμφωνίας, η Ελλάδα δεσμεύτηκε για μεγάλα πλεονάσματα, δεν υπάρχει στο τραπέζι πραγματική ελάφρυνση χρέους. Είμαι λοιπόν απαισιόδοξος για τη μακροπρόθεσμη εικόνα της Ελλάδας και της Ευρωζώνης.

*O Mujtaba Rahman είναι επικεφαλής για την Ευρώπη στο Eurasia Group

​Marcus Walker: Συμφωνία με τη χώρα στο χείλος του γκρεμού -δεν θα είναι το τέλος της διαφωνίας για λιτότητα και χρέος

Η συμφωνία έχει λιγότερη ουσία από όση φαίνεται και έχει συνοδευτεί από πολλή "διαφήμιση" και ευχολόγια από Αθήνα και Βρυξέλλες. Ο Schaeuble και το ΔΝΤ έκαναν σημαντικές υποχωρήσεις αλλά δεν είναι αρκετές για να διορθώσουν το πρόβλημα. Ο λόγος για το αδιέξοδο είναι πως η Γερμανία λέει ότι δεν θα αποδεσμεύσει χρήματα αν το ΔΝΤ δεν ξανασυμμετάσχει στο πρόγραμμα. Αυτή η θέση παραμένει παρά τις ελπίδες των Βρυξελλών πως (η Γερμανία) θα δώσει χρήματα για την Ελλάδα απλά και μόνο με μια παραδοχή του Ταμείου πως "έχει γίνει πρόοδος". 

Από την άλλη, το ΔΝΤ θέλει έναν συνδυασμό μέτρων από την Ελλάδα και ελάφρυνσης χρέους από την Ευρώπη ώστε "να βγαίνουν τα νούμερα". Ως τώρα δεν υπάρχει ούτε το ένα ούτε το άλλο. Τα δύο επίμαχα σημεία παραμένουν. Η πρόοδος που έχει σημειωθεί είναι πως ο Schaeuble συμφώνησε να γίνει η συζήτηση για το χρέος –κι αυτό είναι κάτι. 

Από την άλλη, το Ταμείο συμφώνησε πως τα προληπτικά μέτρα μπορούν να ξεκινήσουν με τον οριζόντιο κόφτη του κ. Τσακαλώτου και να ακολουθήσουν τα πραγματικά δημοσιονομικά μέτρα. Το ΔΝΤ δεν θέλει πια να νομοθετηθούν μόνιμα μέτρα. Ωστόσο η Ελλάδα θα πρέπει να τα συγκεκριμενοποιήσει τώρα. Ο κ. Τσίπρας δεν την έχει γλιτώσει.

Δεν θα εκπλαγώ αν όλη αυτή η διαδικασία κρατήσει πέρα από την 24η Μαΐου. Υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν, ειδικά ανάμεσα στη Γερμανία και το ΔΝΤ στο θέμα του χρέους. Η Γερμανία θα πρέπει να πάρει μια θεμελιώδη απόφαση: Τι είναι λιγότερο κακό; Να "χάσει" το ΔΝΤ ή να δεσμευτεί για ελάφρυνση χρέους; Μετά από όλα όσα έχουν συμβεί τα τελευταία έξι χρόνια, δεν θα αφήσουν να καταρρεύσει το όλο πράγμα τώρα. Αναμένω μια τελική συμφωνία όταν η Ελλάδα θα είναι κοντά στο χείλος του γκρεμού, αλλά δεν θα σημάνει το τέλος των διαφωνιών για το χρέος ή τη λιτότητα.

*O Marcus Walker είναι αρχισυντάκτης ευρωπαϊκών οικονομικών θεμάτων και επικεφαλής του γραφείου της Αθήνας για την Wall Street Journal