Της Νένας Μαλλιάρα

Αυστηρά "περιχαρακωμένη" από τις απαιτήσεις της ΕΚΤ για την περιφρούρηση της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών και την επιστροφή τους, το ταχύτερο δυνατόν, στο ρόλο του χρηματοδότη της Οικονομίας, είναι η διαπραγμάτευση για τα "κόκκινα" δάνεια.

Εν αναμονή της επανεκκίνησης των διαπραγματεύσεων αυτή την εβδομάδα, η μέχρι στιγμής πορεία επιβεβαιώνει πλήρως ό,τι έχει γράψει το Capital.gr εδώ και ένα μήνα και κυρίως ότι:

α) Οι πωλήσεις δανείων είναι αναπόφευκτες (έστω και εάν δεν είναι αυτό που θα ήθελαν πρωτίστως και οι ίδιες οι τράπεζες και οι μέτοχοί τους) και μάλιστα θα συμπεριλάβουν και ενήμερα δάνεια (καθώς αυτή είναι η διεθνής πρακτική που μπορεί να εξασφαλίσει υψηλότερο τίμημα). Μάλιστα, οι πωλήσεις ληξιπρόθεσμων δανείων θα επιταχυνθούν, αφού το σημερινό διάστημα των 12 μηνών που προβλέπεται για την προειδοποίηση του οφειλέτη και του εγγυητή του δανείου προτού η τράπεζα προβεί στη μεταβίβασή του, αναμένεται να συντμηθεί σημαντικά, ακόμη και στον ένα μήνα. 

β) Η μοναδική εξαίρεση από πωλήσεις στην οποία μπορεί να ελπίζει η κυβέρνηση είναι η προστασία της πρώτης κατοικίας αδύναμων οφειλετών, υπό αυστηρές προϋποθέσεις και μάλιστα για περιορισμένο διάστημα κάποιων μηνών. Για τα δάνεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των ελευθέρων επαγγελματιών και τα καταναλωτικά, δεν τίθεται θέμα προστασίας από πωλήσεις. 

Σημειώνεται ότι η δομή του ελληνικού επιχειρηματικού χάρτη, όπου το 99% αποτελούν μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, στένευε εξ ορισμού το πεδίο προστασίας. Ειδικά δε, επειδή το 96% των επιχειρήσεων είναι μικροεπιχειρήσεις που απασχολούν κάτω από 10 άτομα και έχουν τζίρο κάτω των 2 εκατ. ευρώ, και η συμβολή τους στην προστιθέμενη αξία του ΑΕΠ είναι χαμηλότερη από αυτή μεγαλύτερων επιχειρήσεων που παράγουν περισσότερο με λιγότερο απασχολούμενο προσωπικό.

Παρά το γεγονός ότι η θέση των "Θεσμών" στο ζήτημα των "κόκκινων" δανείων είναι ενιαία, εντούτοις ο ρόλος της ΕΚΤ είναι ρυθμιστικός, έχοντας μάλιστα δώσει το στίγμα των προθέσεών της από την αρχή του έτους.

Υπενθυμίζεται η επίσκεψη της επικεφαλής του SSM, Daniele Nouy, στην Αθήνα στις αρχές Φεβρουαρίου (αμέσως μετά την έλευση των ξένων μεγαλομετόχων των τραπεζών), η οποία επέπληξε ανοιχτά τις ελληνικές τράπεζες για το ότι δεν έχουν επιδείξει όρεξη να λύσουν το θέμα των "κόκκινων" δανείων και τις κάλεσε να πάρουν ό,τι μέτρο χρειαστεί και μάλιστα γρήγορα…

Για την ΕΚΤ, δύο είναι τα ζητούμενα από τα "κόκκινα" δάνεια: α) να μην τεθεί σε κίνδυνο η κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών και β) να ανοίξει ο δρόμος για την επαναχρηματοδότηση της Οικονομίας από τις τράπεζες.

Πρόκειται για πανευρωπαϊκά ζητούμενα που όμως στην περίπτωση της Ελλάδας αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα λόγω της πρόσφατης ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, της παρατεταμένης ύφεσης και της χρόνιας αρνητικής πιστωτικής επέκτασης.

α) Η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών ολοκληρώθηκε μεν με επιτυχία, αλλά τα πραγματικά νέα επενδυτικά κεφάλαια που μπήκαν σε αυτές δεν ξεπερνούν τα 2,5 δισ. ευρώ. Τραπεζικό δε κεφάλαιο, δεν έχει μπει καθόλου. Σε ένα διεθνές περιβάλλον με πολλές αβεβαιότητες, η ΕΚΤ δεν μπορεί να διακινδυνεύσει ούτε στο απειροελάχιστο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα εξαιτίας πιστωτικών κινδύνων. Και στην περίπτωση της Ελλάδας, οι τράπεζες έχουν ήδη εκτεθεί εξαιρετικά στον πιστωτικό κίνδυνο, αφού τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους ανέρχονται ήδη στο 10% των συνολικών μη εξυπηρετούμενων δανείων της ευρωζώνης.

Παράλληλα, η παρατεταμένη εκκρεμότητα της αξιολόγησης και η καθυστέρηση εξόδου από την ύφεση, δημιουργούν περιβάλλον κατάλληλο για την επώαση νέων τοξικών δανείων.

Προς την κατεύθυνση της κεφαλαιακής θωράκισης των τραπεζών με επιπλέον ρευστότητα, εντάσσεται και η απόφαση της ΕΚΤ να προβεί σε αγορές ομολόγων EFSF των ελληνικών τραπεζών. Σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για "δώρο" ρευστότητας από την ΕΚΤ. Αν ο Mario Draghi ήθελε να κάνει δώρο στις ελληνικές τράπεζες, θα προχωρούσε σε αγορές ελληνικών κρατικών ομολόγων που έχουν χαμηλή πιστοληπτική διαβάθμιση και δεν θα μείωνε το ποσοστό αγορών, στο πλαίσιο της συμμετοχής της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, βάζοντας στο "καλάθι" τα ΑΑΑ ομόλογα του EFSF.

β) Με δεσμευμένα κεφάλαια σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία ξεπερνούν μάλιστα το 50% των συνολικών χορηγήσεων, οι ελληνικές τράπεζες δεν έχουν ρόλο. Αν δε υπολογιστεί ότι ούτε δάνεια δίνουν, ούτε καταθέσεις παίρνουν, το πρόβλημα καθίσταται… υπαρξιακό.

Το πρόβλημα της υποχρηματοδότησης της Οικονομίας είναι κοινό τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη και εσχάτως υπάρχουν τα πρώτα δείγματα αντιστροφής της τάσης. Στην Ελλάδα, όμως, η πιστωτική επέκταση παραμένει αρνητική (τον Φεβρουάριο οι νέες χρηματοδοτήσεις σημείωσαν χαμηλά 10ετίας).

Το γεγονός αυτό προβληματίζει ιδιαίτερα, αν συνυπολογιστεί ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη που δεν βιώνει την κρίση της Ελλάδας, οι τράπεζες επίσης δεν έχουν όρεξη να δώσουν δάνεια. Είναι ενδεικτικό ότι ενώ η ΕΚΤ τοκίζει με μόλις 0,10% τις καταθέσεις των τραπεζών προκειμένου να τις στρέψει σε δανειοδοτήσεις, οι καταθέσεις των τραπεζών στην ΕΚΤ αντί να μειωθούν έχουν εξαπλασιαστεί.