Της Δήμητρας Καδδά

Ο προϋπολογισμός του 2016 τίθεται σήμερα προς ψήφιση από τη Βουλή, προβλέποντας μέτρα 5,7 δισ. ευρώ σε εύρος 2ετίας. Αλλά έχει ήδη δεχθεί πλήγματα στα θεμέλιά του από 5 -τουλάχιστον- πλευρές: βασίζεται σε μηδενική ύφεση με τα νεότερα στοιχεία να δείχνουν διαφορετική εικόνα, οι πίνακες για την εκτέλεση του προϋπολογισμού καταγράφουν αποκλίσεις από τους στόχους, υπάρχει πλέον αλλαγή χρονοδιαγράμματος για την αξιολόγηση και την εκταμίευση των δόσεων, πυκνώνουν τα σύννεφα λόγω του προσφυγικού, ενώ τα δημοσιονομικά μέτρα που θα εφαρμόσουν τους στόχους είναι ακόμη αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τους δανειστές.

1. Ύφεση. Ο προϋπολογισμός βασίζεται σε μηδενική ύφεση φέτος και στην επιστροφή της οικονομίας σε ύφεση 0,7% το 2016 για να περιορίσει το πακέτο των μέτρων στα 5,7 δισ. ευρώ από 6,4 δισ. ευρώ που κατέγραφε το προσχέδιο του Οκτωβρίου. Ωστόσο χθες η ΤτΕ στην έκθεσή της αναφέρει ότι "με βάση τα μέχρι σήμερα δεδομένα, εκτιμάται ότι η οικονομική δραστηριότητα θα καταγράψει ήπια ύφεση το 2015, ενώ θα κινηθεί πτωτικά και το 2016. Καθοριστικά αναμένεται να επιδράσει ο περιορισμός της καταναλωτικής ζήτησης εξαιτίας της φορολογικής επιβάρυνσης του εισοδήματος των νοικοκυριών". Η πρόβλεψη επικυρώνει τα νέα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ περί βαθύτερης ύφεσης το Γ τρίμηνο των κεφαλαιακών ελέγχων και έτσι θέτει υπό αμφισβήτηση τη "βάση" σύνταξης του προϋπολογισμού.

2. Τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού δείχνουν ότι ειδικά στο σκέλος των δαπανών των ασφαλιστικών ταμείων, έχουν ξεπεραστεί ήδη οι στόχοι του 2015 κατά 7,9% με βάση τις επιδόσεις 10μήνου, ενώ υπάρχουν εξαιρετικά φιλόδοξοι στόχοι τόσο για την έλευση των φορολογικών εσόδων τον Δεκέμβριο, όσο και για την υλοποίηση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.

3. Η στήριξη της οικονομίας βασίζεται στην ταχεία ολοκλήρωση της αξιολόγησης που θα οδηγήσει στα νέα πακέτα δόσεων και στις παρεμβάσεις στο χρέος. Ωστόσο, πλέον το χρονοδιάγραμμα αλλάζει, με πηγή των διαπραγματευτών να εκτιμά πλέον ότι πιθανότερο ορόσημο για την 1η αξιολόγηση είναι ο Φεβρουάριος στο… καλό σενάριο. Επόμενος σταθμός είναι το Eurogroup της Δευτέρας, αλλά και η κάθοδος- αμέσως μετά – των δανειστών στην Αθήνα με στόχο την ολοκλήρωση των 2^ων προαπαιτούμενων του 1 δισ. ευρώ έως τις 11 Δεκεμβρίου.

4. Το προσφυγικό είναι ένας ακόμη παράγοντας "τριγμών" άγνωστου ακόμη μεγέθους όχι μόνο λόγω των κινδύνων "αποβολής" από τη Σένγκεν, αλλά και λόγω των μεγάλων πιέσεων που ήδη προκαλεί εξαγωγικά και όχι μόνο στην οικονομία, ενισχύοντας τον απομονωτισμό που έχει υποστεί λόγω κεφαλαιακών ελέγχων, της απουσίας δόσεων και του αποκλεισμού από την ποσοτική χαλάρωση. "Τυχόν χαμηλότερη από το προσδοκώμενο ανάπτυξη της ευρωζώνης και ενδεχόμενα γεωπολιτικά προβλήματα με αφορμή την προσφυγική-μεταναστευτική κρίση αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την οικονομία" αναφέρεται στην έκθεση της ΤτΕ.

5. Ο προϋπολογισμός ψηφίζεται θέτοντας στόχους πρωτογενούς πλεονάσματος οι οποίοι θα πρέπει να διασφαλιστούν από μέτρα που ακόμη δεν έχουν ψηφισθεί, δεν έχουν καν αποφασισθεί. Θα έρθουν με δύο βασικά νομοσχέδια για το ασφαλιστικό και το νέο φορολογικό αλλά και με πλειάδα άλλων εφαρμοστικών διατάξεων που θα συνοδεύουν τα 2^α προαπαιτούμενα και την 1^η αξιολόγηση. Και οι "προσαρμογές" θα καταγραφούν στον πολυετή προϋπολογισμό, το μεσοπρόθεσμο που θα διασφαλίζει πρ. πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ από το 2017 και μετά…

Βασικά μεγέθη

Ο προϋπολογισμός περιλαμβάνει παρεμβάσεις συνολικής αξίας 5,7 δισ. ευρώ (4,2 δισ. ευρώ μόνο μέσα στο υφεσιακό έτος 2016). Το πακέτο μέτρων (περιλαμβανομένων και συμπληρωματικών για το 2015 αξίας 1,54 δισ. ευρώ) είναι κατά 500 εκατ .ευρώ μικρότερο από αυτό του προσχεδίου του Οκτωβρίου που είχε εκτιμηθεί στα 6,4 δισ. ευρώ.

Βασίζεται σε πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ το 2016, όπως δηλαδή ακριβώς αναφέρεται στο μνημόνιο (από 0,2% φέτος), αλλά και σε χρέος που θα αυξηθεί στο 187,8% του ΑΕΠ από 180,2% φέτος, δηλαδή θα φτάσει στα 327,6 δισ. ευρώ.

Ταμειακό έλλειμμα 2,2 δισ. ευρώ εκτιμάται για το 2016 λόγω των δαπανών για τόκους το οποίο μαζί με τις ανάγκες εξόφλησης 5,5 δισ. ευρώ χρεών του κράτους προς ιδιώτες οδηγεί σε καθαρές ανάγκες δανεισμού 7,8 δισ. ευρώ.