Του Γ. Αγγέλη

Οι συζητήσεις που έγιναν τις τελευταίες ημέρες στη Λίμα του Περού για την υπόθεση της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους και ο "αντίκτυπός” τους στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες - ιδιαίτερα στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο - έχουν αναδείξει ένα "νέο” ερώτημα: ποιος θέλει τελικά το ΔΝΤ στο τρίτο χρηματοδοτικό πακέτο της Ελλάδας;

Στις συναντήσεις του κ. Τσακαλώτου αλλά και του κ. Κατρούγκαλου με τους επικεφαλής αλλά και τους "τεχνικούς” του ΔΝΤ τα σημεία που προέκυψαν είναι βασικά δύο:

• η συζήτηση για το χρέος προϋποθέτει την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών αλλά και

• η διασφάλιση του δραστικού περιορισμού των ασφαλιστικών ελλειμμάτων τις επόμενες δεκαετίες (η περιβόητη αναδιάρθρωση του ασφαλιστικού).

Στην πραγματικότητα κανένα από τα δύο σημεία δεν είναι καινούργιο καθώς μια προσεκτική ανάγνωση των κειμένων που έχουν υπογραφεί μέχρι σήμερα μετά την 12/7/2015 τα εντοπίζει και τα δύο με σαφήνεια.

Οι διαφορές

Προς τι τότε ο "θόρυβος” για την περιβόητη συζήτηση αναδιάρθρωσης του χρέους;

Το ΔΝΤ και η κα Lagarde έχουν εξ αρχής – και αυτό έχει αποτυπωθεί στην Έκθεση που κυκλοφόρησε το ΔΝΤ τρεις ημέρες πριν το δημοψήφισμα - "εκτιμήσει” ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο.

Και για να γίνει βιώσιμο πρέπει να "κουρευτεί” είτε στην ονομαστική του αξία είτε μέσω μιας επιμήκυνσης κοντά… στην αιωνιότητα, δηλαδή περισσότερο από 60 χρόνια.

Μια τέτοιου είδους επιμήκυνση έχει ως αποτέλεσμα μόνο εφόσον η εξυπηρέτηση του χρέους σ' αυτή τη διάρκεια είναι διασφαλισμένο ότι θα γίνεται με χαμηλά επιτόκια που να συντηρούν τη συνολική ετήσια δαπάνη σε ένα ποσοστό που η Ευρωζώνη και το ΔΝΤ δεν συμφωνούν για το πόσο θα πρέπει να είναι. Διαφορετικά, αν τα χαμηλά κυμαινόμενα σήμερα επιτόκια αυξηθούν τα επόμενα χρόνια – όπως και αναμένεται να γίνει – η εξυπηρέτηση του χρέους θα γίνει εκ νέου ανυπόφορη για τη βιωσιμότητά του.

Υπάρχει μία γενική "τεχνική” ανάλυση του ΔΝΤ για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας εξυπηρέτησης του χρέους η οποία μιλάει για ένα ύψος που δεν θα ξεπερνάει το 12% - 15% του ΑΕΠ. Αλλά αυτό δεν αφορά ειδικά την Ελλάδα, αλλά χώρες με αυτόνομο νομισματικό και δημοσιονομικό σύστημα.

Σήμερα για παράδειγμα η ετήσια δαπάνη εξυπηρέτησης του χρέους για την Ελλάδα δεν ξεπερνά το 4,5% του ΑΕΠ. Αλλά αυτό όπως έχει επανειλημμένα αναφέρει το Capital.gr οφείλεται πρώτον στο ότι μεσολαβεί μία περίοδος χάρητος για τα ευρωπαϊκά δάνεια και δεύτερον στο ότι τα επιτόκια αυτών των δανείων είναι τα χαμηλότερα στην Ευρωζώνη.

Μόνο το ΔΝΤ δανείζει στην Ελλάδα βραχυμεσοπρόθεσμα με σχετικά υψηλά επιτόκια (περίπου 4%)...

Το hedging των επιτοκίων

Η "λύση” θα ήταν να μετατραπούν τα κυμαινόμενα ευρωπαϊκά επιτόκια σε σταθερά ή να παραμείνουν μεταβλητά αλλά να… σταθεροποιηθούν με ένα μηχανισμό παραγώγων (ένα είδος hedging). Όμως και σε αυτή την περίπτωση κάποιος θα πρέπει να πάει εκ νέου στα κοινοβούλιά του και να εξηγήσει ότι η Ελλάδα θα δανείζεται επ' άπειρον με επιτόκια υποπολλαπλάσια αυτών που θα δανείζονται αυτοί που θα το ψηφίσουν.

Και αυτό είναι μάλλον δύσκολο να γίνει στα ευρωπαϊκά κοινοβούλια αυτή την περίοδο…

Από την άλλη το ΔΝΤ εάν και εφόσον συμμετάσχει στο δάνειο με άλλα 16 δισ. ευρώ όπως περιμένουν οι Ευρωπαίοι "αυξάνει” το κόστος εξυπηρέτησης ως ποσοστό του ΑΕΠ και οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να το αφομοιώσουν στο συνολικό κόστος. Άλλωστε αν η Ελλάδα ξαναβγεί στις αγορές το κόστος δανεισμού της δεν πρόκειται να είναι στο ύψος των δανείων από το ESM, ούτε καν στο κόστος δανεισμού από το ακριβότερο ΔΝΤ. Που πάει να πει το συνολικό ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης θα εκτιναχθεί αμέσως. Για τον λόγο αυτό άλλωστε οι "τεχνικοί” του ΔΝΤ συζητούσαν στη Λίμα με τον κ. Κατρούγκαλο το τι θα γίνει με το ασφαλιστικό για να δουν τη "δυναμική” των υποχρεώσεων που θα προκύψουν τις επόμενες δεκαετίες…

Πληροφορίες του Capital.gr στο μεταξύ λένε ότι το ΔΝΤ "βλέπει με συμπάθεια το ενδεχόμενο να απαλλαγεί από το γρίφο του ελληνικού προβλήματος διατηρώντας την συμμετοχή του στο επίπεδο του τεχνικού συμβούλου”.

Ακόμα και στο ενδεχόμενο να την περιορίσει στο μισό (στα 8 δισ. ευρώ) που άλλωστε αναλογεί ακριβώς στα όσα έχει να πληρώσει η Ελλάδα στο ΔΝΤ (7,7 δισ. ευρώ) στη διάρκεια του τριετούς προγράμματος. Με άλλα λόγια να δώσει ένα δάνειο επαρκές για να πληρώνεται…

Η… επιστροφή στο φθινόπωρο του 2014

Το ΔΝΤ έχει τον τρόπο του να κάνει τον εαυτό του να… περισσεύει.

Το είχε κάνει άλλωστε το φθινόπωρο του 2014 αυξάνοντας την πίεσή του στις αξιολογήσεις και οδηγώντας τις σχετικές διαδικασίες σε αδιέξοδο με την γνωστή πολιτική και οικονομική συνέχεια.

Θα το επαναλάβει και φέτος στην επικείμενη αξιολόγηση; Αν το κάνει τότε και η αντίδραση της Ευρωζώνης δεν είναι δεδομένη, καθώς ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θα πρέπει να αποφασίσουν τότε αν πράγματι επιμένουν στην παραμονή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα.

Και αυτό δεν είναι πλέον δεδομένο. Το 2015 δεν είναι το ίδιο όπως το 2011 ή το 2012 όπως επισημαίνουν.

Πράγματι ήταν "ζωηρός” ο αντίκτυπος στην Ευρωζώνη των δηλώσεων που έγιναν στη Λίμα τις τελευταίες ημέρες και έχει τέτοια σημάδια προβληματισμού.

Από τον κ. Dijsselbloem μέχρι τον κ. Regling (που έχει δώσει και τα περισσότερα λεφτά στο ελληνικό πρόγραμμα) οι απαντήσεις στο ΔΝΤ ήταν άκρως προειδοποιητικές, το ελληνικό χρέος μπορεί με μια μετριοπαθή επιμήκυνση να είναι βιώσιμο, δεν χρειάζεται "κούρεμα”, τα "ακριβά” δάνεια είναι από το ΔΝΤ και όχι από το ESM, το ΔΝΤ δεν έχει δώσει χρήματα εδώ και πολύ καιρό, κλπ.

Το "πινγκ – πονγκ” με το ελληνικό χρέος μεταξύ ΔΝΤ και Ευρωζώνης έχει αρχίσει και τα χτυπήματα γίνονται ολοένα και πιο δυνατά.

Αλλά οι παίκτες που κρατάνε τις ρακέτες βρίσκονται στην Ουάσιγκτον και στις Βρυξέλλες, όχι στην Αθήνα.

Η Αθήνα προς το παρόν μπορεί να είναι μόνο στη θέση του θεατή.

Αλλά θα έχει μεγάλη σημασία το με ποιόν "παίκτη” θα συνταχθεί γιατί στο τέλος του παιχνιδιού θα είναι εκείνη που θα πληρώσει τον λογαριασμό, είτε μείνει είτε φύγει το ΔΝΤ από το ελληνικό πρόγραμμα.