Tου Γ. Αγγέλη

Αν οι κοινοβουλευτικές νομοθετικές διαδικασίες που αφορούν τη νέα συμφωνία για το τρίτο πακέτο/μνημόνιο με τον ESM ολοκληρωθούν μέσα στο καλοκαίρι και "φύγουν” από την μέση οι πιεστικές απαιτήσεις Ιουλίου - Αυγούστου προς την ΕΚΤ και το ΔΝΤ, διαμορφώνεται ενα τοπίο με διαφορετικά ερωτηματικά και προοπτικές.

Τα ερωτηματικά αυτά κινούνται σε τρία επίπεδα, το άμεσα πολιτικό, την αναμέτρηση δηλαδή της κυβέρνησης με την δρομολόγηση του μέτρων του νέου μνημονίου, τη διαχείριση της εσωτερικής οικονομικής κατάστασης χωρίς σημαντική εξωτερική οικονομική βοήθεια μέχρι την πρώτη αξιολόγηση το Νοέμβριο και την περιβόητη υπόθεση της διευθέτησης του χρέους. 

Υπάρχει βέβαια και ενα τέταρτο ερωτηματικό, το τι θα γίνει δηλαδή με τις τράπεζες. Αλλά αυτό έχει τις δικές του διαδικασίες οι οποίες έτσι κι αλλιώς είναι άμεσα εξαρτημένες από τα επικείμενα stress test και τη σχετικά αυτόνομη δρομολόγηση του project ανακεφαλαιοποίησης για την οποία η συνεργασία ΕΚΤ και ESM κινείται σχεδόν ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα.

Όσον αφορά στο πολιτικό ερωτηματικό, παρότι έχει αρχίσει να επηρεάζεται από το ενδεχόμενο εμπλοκής στην ατζέντα της περίπτωσης νέων εκλογών, είναι σαφές ότι η επιλογή της κυβέρνησης να προχωρήσει σε συμφωνία με την Ευρωζώνη περιορίζει τις δυνατότητες να ανοίξει ένας νέος εκλογικός κύκλος, παρά τις σχετικές συζητήσεις... Με άλλα λόγια η δοκιμασία των αντοχών της κυβέρνησης απέναντι στις απαιτήσεις του νέου μνημονίου είναι μάλλον βέβαιο ότι θα εξαντληθεί στα όρια της υπάρχουσας Βουλής. 

Η μεγάλη δυσκολία τους επόμενους λίγους μήνες αφορά κυρίως τη διαχείριση της ελάχιστης διαθέσιμης ρευστότητας σε συνθήκες capital controls σε μία οικονομία με σταθερά φθίνουσα οικονομική δραστηριότητα. 

Οι υπηρεσίες που είναι υποχρεωμένο το κράτος να προσφέρει, όπως η κοινωνική ασφάλιση, η περίθαλψη, οι μεταφορές, η παιδεία κ.λ.π. είναι αδύνατο να χρηματοδοτηθούν με ομαλό τρόπο καθώς τα φορολογικά έσοδα και οι εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία είναι απολύτως αναμενόμενο να συνεχίσουν να συρρικνώνονται.

Το "κενό” αυτό θα πρέπει να καλυφθεί έτσι κι αλλιώς και οι αντισυμβατικοί τρόποι που ίσως υποχρεωθεί να χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση για να το πετύχει είναι πολύ πιθανό να επηρεάσουν σημαντικά το πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον και να δημιουργήσουν νέα δεδομένα.

Στην πραγματικότητα η οικονομική δραστηριότητα μπορεί να στηριχθεί στους επόμενους μήνες μόνο σε δύο υπάρχουσες πηγές χρήματος, αυτής του τουρισμού και εκείνης των "αποθεμάτων” που έχουν συσσωρευθεί τα τελευταία δυο – τρία χρόνια στα... στρώματα και τροφοδοτούν την ιδιωτική κατανάλωση αλλά και τις υποχρεώσεις προς το δημόσιο.

Αν η ΕΚΤ μετά τον Αύγουστο κρίνει ότι το τοπίο παρέχει - με τα δικά της κριτήρια - μία στοιχειώδη νομισματική ασφάλεια, τότε είναι πιθανό να επιτρέψει εκείνο που είχε κάνει και τον Αύγουστο του 2012 δηλαδή να αυξήσει το περιθώριο εκδόσεων εντόκων γραμματίων. Μια τέτοια επέκταση θα μπορούσε να καλυφθεί από τις δύο προηγούμενες πηγές κεφαλαίων στο εσωτερικό της χώρας και να διευκολύνει το δημόσιο στις πληρωμές του. Διαφορετικά η πίεση θα εξακολουθήσει να είναι ασφυκτική και να καθυστερεί την σταδιακή απόσυρση των capital controls.       

Όσον αφορά την περιβόητη συζήτηση για το χρέος, το ήδη βασικό σχέδιο που έχει γίνει ατύπως αποδεκτό αφορά την περαιτέρω επιμήκυνση του χρέους κατά 30 χρόνια και της περιόδου χάριτος κατά άλλα δέκα χρόνια. 

Στον σχεδιασμό αυτό όμως θα ενταχθεί και το νέο πακέτο δάνειο των 82 – 86 δισ. ευρώ. 

Το νέο στοιχείο στην συζήτηση αυτή, που επισήμως δεν μπορεί να αρχίσει πριν από την πρώτη αξιολόγηση δηλαδή τον ερχόμενο Νοέμβριο, έχει να κάνει με το είδος του επιτοκίου που θα συνοδεύει τα δάνεια στην νέα τους διάρκεια. 

Αφορά δηλαδή το αν το επιτόκιο δανεισμού θα είναι μεταβλητό ή σταθερό. 

Στην δεύτερη περίπτωση βέβαια οι πρωτοφανώς μεγάλες διάρκειες δεν ευνοούν τον υπολογισμό του ύψους του επιτοκίου και όπως ακούγεται, αναζητείται μία σύνθετη φόρμουλα που να μπορεί να ικανοποιήσει όλες τις πλευρές. 

Αλλά γι' αυτό υπάρχει, όπως φαίνεται, ακόμα πολύς χρόνος... 

Στο μεταξύ, βέβαια, σήμερα "φτάνουν" τα 7,16 δισ. ευρώ με τα οποία πρόκειται να πληρωθούν αμέσως οι υποχρεώσεις προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Οι σχετικές εντολές έχουν ήδη υπογραφεί και οι διαδικασίες θα ολοκληρωθούν μέσω του ΟΔΔΗΧ και της Τράπεζας της Ελλάδος.