Των Jeff Black και Scott Hamilton

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ισχυρίζεται ότι μπορεί να μπορεί να καλμάρει τη όποια αναταραχή προκληθεί στις τοπικές αγορές, εξαιτίας του ελληνικού δημοψηφίσματος της Κυριακής. Το να διασώσει το τραπεζικό σύστημα της χώρας θα είναι δυσκολότερο.

Με δύο προγράμματα εξαγοράς assets να είναι σε εξέλιξη, διεθνείς συμβάσεις ανταλλαγής (swap lines), την δημιουργία δικτύων ασφάλειας στην Ανατολική Ευρώπη και προσφορές μετρητών, η ΕΚΤ διαθέτει στα χέρια της μια ευρεία γκάμα εργαλείων. Όμως μετά την ψήφο της 5^ης Ιουλίου, μπορεί να αυξηθούν τις αποδόσεις των ομολόγων ή να παγώσουν οι χρηματαγορές. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί αν οι ψηφοφόροι απέρριπταν τους όρους του Ευρωπαϊκού προγράμματος διάσωσης.  

Ακόμα και αν οι Έλληνες υποστήριζαν την προσφορά της ΕΕ, τα capital controls που επιβλήθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα, δύσκολα θα αρθούν σύντομα, εκτός αν η ΕΚΤ αυξήσει την ρευστότητα. Για να συμβεί αυτό, οι αξιωματούχοι της Τράπεζας, θα πρέπει καλή τη πίστει, να δεχθούν ότι η κυβέρνηση θα είναι ικανή να φτάσει σε μια νέα συμφωνία.

"Οι συνδέσεις με την υπόλοιπη ευρωζώνη είναι σχετικά περιορισμένες, και παρότι πιθανώς να υπάρχουν μερικές πιο εκτεθειμένες χώρες- ίσως της Ανατολικής Ευρώπης- η  βοήθεια προς αυτές, αναμφίβολα έγκειται στην ΕΚΤ", αναφέρει ο  James Nixon, επικεφαλής οικονομολόγος ευρωπαϊκών ζητημάτων του Oxford Economics. "Τίποτα από αυτά δεν βοηθάει την Ελλάδα, είμαστε σε πολύ βαθιά νερά εδώ", συνεχίζει.

Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ αναμένεται να συζητήσει την Δευτέρα, την παροχή ρευστότητας προς τις Ελληνικές τράπεζες. Ο αντιπρόεδρος της Τράπεζας, Vitor Constancio, την Παρασκευή δήλωσε ότι "το μόνο που έχει σημασία", είναι η πιθανότητα μιας συμφωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και τους πιστωτές της.

Πολλαπλά εργαλεία

Στο μεταξύ, οι αξιωματούχοι έχουν προετοιμαστεί για τα χειρότερα. Πλέον η ΕΚΤ διαθέτει πολλαπλά εργαλεία για να περιορίσει τις αναταράξεις που θα απειλούσαν την σταθερότητα άλλων τραπεζών, όπως και τη νομική υποστήριξη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, για να τα χρησιμοποιήσει κατά το δοκούν και είναι έτοιμη να το πράξει.

Καθώς δεν υπάρχουν περιθώρια για άλλες μειώσεις επιτοκίων, η οφθαλμοφανής προοπτική της ΕΚΤ είναι να προβεί σε περισσότερες αγορές ομολόγων. Αυτό θα μπορούσε να υλοποιηθεί μέσω του τρέχοντος QE ή με τα μη δοκιμασμένα προγράμματα ΟΜΤ (Outright Monetary Transactions).

Ο Benoit Coeure, του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ σε πρόσφατες δηλώσεις του έκανε λόγο ότι η Τράπεζα θα μπορούσε να αναπτύξει "νέα εργαλεία", για να κυριαρχήσει επί της μεταβλητότητας της αγοράς, αλλά δεν αποσαφήνισε ποια θα μπορούσαν να είναι αυτά.

Επίσης, η ΕΚΤ διατηρεί την πολιτική της "κατανομής ολόκληρου του ποσού", σε περιπτώσεις παροχής ρευστότητας, έτσι οποιαδήποτε τράπεζα με επαρκή collateral να μπορεί να δανειστεί τα ποσά που έχει ανάγκη. Όμως κάτι τέτοιο έχει λίγη χρησιμότητα για τις ελληνικές τράπεζες, καθώς το ελληνικό χρέος δεν έχει υψηλή αξιολόγηση για να προκριθεί η διαδικασία.

Η Ανατολική Ευρώπη

Οι διαμορφωτές της οικονομικής πολιτικής είναι διατεθειμένοι να πάνε πέρα από το ευρώ και την ευρωζώνη. Οι ανταλλακτικοί δίαυλοι ανάμεσα σε έξι από τις μεγαλύτερες Κεντρικές Τράπεζες, που δημιουργήθηκαν κατά τα πρώτα χρόνια της κρίσης χρέους, έγιναν μόνιμοι το 2013, το οποίο σημαίνει ότι οι δανειστές μπορούν να έχουν πρόσβαση σε δολάρια, λίρες, γιεν, ελβετικά φράγκα και δολάρια Καναδά, όταν αυτό είναι απαραίτητο.

"Η ΕΚΤ θα προσφέρει στην Βουλγαρία ρευστότητα για την αναχρηματοδότηση επιχειρήσεων, θα παρέχει ευρώ στο τραπεζικό σύστημα έναντι αποδεκτών collateral, ενώ είναι έτοιμη να υποστηρίξει και άλλα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης", σύμφωνα με δήλωση ατόμου που γνωρίζει το ζήτημα. "Μια τέτοια πρακτική θα βοηθούσε να περιοριστεί η μετάδοση σε χώρες με σχετικά μεγάλη έκθεση στην Ελλάδα". Τόσο η ΕΚΤ, όσο και η Κεντρική τράπεζα της Βουλγαρίας αρνήθηκαν να την σχολιάσουν.

"Η ΕΚΤ είναι μακράν η πιο ευέλικτη και πιο ισχυρή πηγή υποστήριξης στην περίπτωση περιορισμού ενός μεγάλου οικονομικού συμβάντος", δηλώνουν αναλυτές, όπως οι Guillaume Menuet και Antonio Montilla της Citigroup. Σε σημείωμα τους αναφέρουν χαρακτηριστικά, "Δεν υπάρχουν αμφιβολίες ότι η ΕΚΤ θα επέμβει".

"Λεπτή" απόφαση

Ο Mark Carney, διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, δήλωσε ότι υπουργοί Οικονομικών και Κεντρικές Τράπεζες είναι σε επαφή με αντικείμενο πλάνα περιορισμού της κρίσης.

"Αυτοί οι περιορισμοί θα τεθούν εν ισχύ αν κριθεί απαραίτητο", είπε σε συνέντευξη του στο  Sky News. "Ειλικρινά, δεν ήταν απαραίτητοι (οι περιορισμοί), καθώς δεν είδαμε μετάδοση των ελληνικών ρίσκων, ευρύτερα στις αγορές ή γενικότερα στην Ευρώπη".

Ακόμα και αν η ηρεμία στις αγορές συνεχιστεί και το πρωί της Δευτέρας, και πάλι η ΕΚΤ θα κληθεί να λάβει μια "λεπτή" απόφαση: Τι να πράξει με τον ELA, ο οποίος κράτησε στον "αφρό" τους Έλληνες αυτούς τους πέντε μήνες κρίσης.

Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ έθεσε ανώτατο όριο στην ενίσχυση που παρείχε η ΤτΕ (το οποίο χρειαζόταν την έγκριση της ΕΚΤ), μετά την απόφαση του Έλληνα πρωθυπουργού να αποχωρίσει από τις διαπραγματεύσεις, την προηγούμενη εβδομάδα. Άμεση επίπτωση ήταν το κλείσιμο των τραπεζών, η επιβολή capital controls από την κυβέρνηση, οι περιορισμοί στις συναλλαγές και στις αναλήψεις από τα ΑΤΜ. Με την χώρα να στεγνώνει από ρευστά, η ΕΚΤ θα πρέπει να αποφασίσει αν θα πρέπει να δώσει και άλλα.

Αδικαιολόγητα αισιόδοξος

Δεν υπάρχει εύκολη απάντηση. Μια ψήφος στο "ΟΧΙ", απορρίπτει την πρόταση της ΕΕ και αφήνει την Ελλάδα χωρίς πρόγραμμα διάσωσης, αλλά και χωρίς εμφανή προοπτική για κάποιο μελλοντικό. Μια ψήφος στο "ΝΑΙ" θα άνοιγε την πόρτα για επανάληψη των συνομιλιών, πιθανώς με μια νέα κυβέρνηση, κάτι το οποίο όμως απαιτεί χρόνο τον οποίο δεν έχουν οι τράπεζες.

Για να επεκταθεί ο ΕLA, η ΕΚΤ απαιτεί οι τράπεζες να είναι φερέγγυες και να έχουν επαρκή collateral. Για όσο διάστημα η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει τον εαυτό της, αυτές οι συνθήκες τίθενται εν αμφιβόλω. Όταν ο Έλληνα ΥΠΟΙΚ, Γιάνης Βαρουφάκης δήλωσε σε συνέντευξη του στο Bloomberg την Πέμπτη ότι οι τράπεζες θα ανοίξουν στις 7 Ιουλίου, ήταν αδικαιολόγητα αισιόδοξος.

"Εάν υπάρξει "ΟΧΙ" θα έχουμε επιστροφή στις διαπραγματεύσεις. Αν υπάρξει "ΝΑΙ" θα έχουμε επιστροφή στις διαπραγματεύσεις, δηλώνει ο Marchel Alexandrovich, ανώτατος οικονομολόγος στους Jefferies International. "Δεν πιστεύω ότι θα υπάρξουν αποφάσεις σύντομα. Η ΕΚΤ δεν έχει την πρόθεση να επιταχύνει από μόνη της την διαδικασία".