Της Ρούλας Σαλούρου

Σχεδόν με θρησκευτική ευλάβεια ακολουθούν την πορεία του Γενικού Δείκτη του Χρηματιστηρίου Αθηνών οι αποδόσεις των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων που είναι τοποθετημένα στη Σοφοκλέους. Έτσι, και το 2005, βάσει των στοιχείων του υπουργείου Απασχόλησης οι εδώ και χρόνια τοποθετήσεις τους σε Τράπεζες, Τηλεπικοινωνίες και Ενέργεια, που αποτελούν βαρόμετρο για το Γενικό Δείκτη, επηρέασαν σχεδόν απόλυτα και θετικά τις αποδόσεις των αποθεματικών τους.

Η παντελής έλλειψη ενεργούς διαχείρισης σε συνδυασμό με το ελλιπέστατο θεσμικό πλαίσιο για τις επενδύσεις των ασφαλιστικών οργανισμών, αφήνει τα κεφάλαια των Ταμείων "κλειδωμένα στο ντουλάπι" ακόμη και σε περιόδους που οι συνθήκες της αγοράς επιβάλλουν διαφοροποιήσεις στα χαρτοφυλάκιά τους προκειμένου να αυξήσουν ή να προστατεύσουν την περιουσία τους. Περιουσία που το 2005 αυξήθηκε σε σχέση με το προηγούμενο έτος κατά 3,275 δισ. ευρώ, κυρίως λόγω της αύξησης των καταθέσεων.

Σύμφωνα λοιπόν, με τα στοιχεία του υπουργείου, στο τέλος του 2005, σε ομόλογα ήταν τοποθετημένο το 58,22% της περιουσίας των ταμείων, όσον αφορά τις επενδύσεις σε χρεόγραφα και ακολουθούν οι μετοχές σε ποσοστό 31,68%, τα αμοιβαία κεφάλαια σε ποσοστό 8,58% και τα έντοκα γραμμάτια με 1,49%. Συνολικά, στις αγορές χρήματος και κεφαλαίου είναι τοποθετημένα 15,738 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 1,004 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2004.

Όσον αφορά τις μετοχικές επιλογές των Ταμείων, το 82,71% των επενδύσεων στο ΧΑ, 4,1 δισ. ευρώ, ήταν τοποθετημένο σε μετοχές Τραπεζών και ακολουθούν οι Τηλεπικοινωνίες με 6,91% και οι μετοχές εταιρειών ηλεκτρικής ενέργειας με 4,39%.

Ένα χρόνο πριν από τις εξελίξεις στις λεγόμενες "κρατικού ενδιαφέροντος τράπεζες" είναι χαρακτηριστικό ότι τα ταμεία αύξησαν τη συμμετοχή τους (ως ποσοστό επί του συνόλου των μετοχών) σε Εμπορική και Εθνική. Αξίζει επίσης να σημειωθεί η αύξηση της συμμετοχής των ταμείων στη μετοχική σύνθεση της τράπεζας Πειραιώς, αφού το 2004 κατείχαν το 0,84% των μετοχών της και το 2005 αύξησαν το ποσοστό σε 5,26%.

Οι 12 εταιρείες των οποίων τα ταμεία έχουν μετοχές περισσότερες από 1% του μετοχικού τους κεφαλαίου είναι:

Εθνική Ασφαλιστική 2,10%, Ελληνικά Χρηματιστήρια 1,29%, Cosmote 1,37%, ΟΤΕ 2,93%, Ελληνικά Πετρέλαια 2,59%, ΔΕΗ 5,11%, ΕΥΔΑΠ 1,64%, ΟΠΑΠ 1,23%, ΟΛΘ 4,22%, Alpha Trust Ανδρομέδα 1,45%, Πειραιώς Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας 1,16% και Βωβός 1,64%.

Οι επενδυτικές επιλογές των ταμείων είναι συγκεκριμένες και οι όποιες επιλογές συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τον παρεμβατικό ρόλο του κράτους και τις πολιτικές σκοπιμότητες και με το έλλειμμα ενός σύγχρονου κώδικα επενδυτικής πολιτικής.

Όπως προκύπτει και από τα στοιχεία του νέου τόμου με τίτλο "Κινητή και Ακίνητη Περιουσία των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης έτους 2006" (περιέχει στοιχεία μέχρι 31/12/2005), υπάρχουν αποκλείσεις ως προς την επενδυτική πολιτική που ακολουθούν τα ταμεία, παρά το εδώ και χρόνία ενιαίο νομικό πλαίσιο. Έτσι, ο ΟΓΑ, το Ταμείο Πρόνοιας Ξενοδόχων, το Ταμείο Σύνταξης Προσωπικού ΗΣΑΠ, το Ταμείο Αρωγής Υπαλλήλων Πυροσβεστικού Σώματος και το αντίστοιχο των υπαλλήλων Αστυνομίας Πόλεων δεν έχουν καθόλου ακίνητη περιουσία, το ΙΚΑ έχει σε ακίνητα το 4,39% του συνόλου της περιουσίας του (ήτοι 235,109 εκατ. ευρώ σε σύνολο αποθεματικών 5,351 δισ. ευρώ) και το ΤΑΠ ΟΤΕ το 18,87% (58,280 εκατ. ευρώ). Το Ταμείο Πρόνοιας Δικηγόρων Θεσσαλονίκής έχει το 41,08% της περιουσίας του (2,82 εκατ. ευρώ) σε ακίνητα.

Αντίστοιχα, σε καταθέσεις έχει το σύνολο της περιουσίας του (2,656 δισ. ευρώ) το Ταμείο Σύνταξης Προσωπικού ΗΣΑΠ, το 99,32% της περιουσίας του "φυλάει" σε καταθέσεις το Ταμείο Ασφάλισης Δημοτικών και Κοινοτικών υπαλλήλων και ακολουθούν τα Ταμεία Αρωγής Υπαλλήλων Πυροσβεστικού Σώματος και Αστυνομίας Πόλεων (97,1%και 96,16% αντίστοιχα).

Στον αντίποδα, ταμεία όπως το Επικουρικό του ΙΚΑ δεν διαθέτει καθόλου καταθέσεις, ενώ μόλις το 5,92% της περιουσίας του Ταμείου Επικούρισης Ασφάλισης Υπαλλήλων Φαρμακευτικών Εργασιών είναι τοποθετημένο σε καταθετικούς λογαριασμούς.

Τεράστιες διαφοροποιήσεις παρατηρούνται από ταμείο σε ταμείο και όσον αφορά στις επενδύσεις σε μετοχές. Είναι χαρακτηριστικό ότι ταμεία όπως το Ταμείο Ασφάλισης Ναυτικών Πρακτόρων και Υπαλλήλων δεν διαθέτουν καθόλου μετοχές, ενώ το χαρτοφυλάκιο των χρεογράφων τους απαρτίζεται μόνον από τίτλους του ελληνικού δημοσίου (80,9 εκατ. ευρώ). Χωρίς μετοχές στο χαρτοφυλάκιό του είναι και το ταμείο Ασφάλισης Τεχνικών Τύπου Αθήνας, σε αντίθεση με το Ταμείο Σύνταξης Αυτοκινητιστών που έχει μόνον μετοχές ύψους 53,2 εκατ. ευρώ όσον αφορά στις επενδύσεις σε χρεόγραφα.

Συνολικά, το 2005 το 54,31% της συνολικής περιουσίας των ταμείων, περισσότερα από 15,7 δισ. ευρώ ήταν τοποθετημένα σε χρεόγραφα, το 43,04% που αντιστοιχεί σε 12,47 δισ. ευρώ σε καταθέσεις και το 2,41% ήτοι 699,85 εκατ. ευρώ, σε ακίνητα.

Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι 33 ασφαλιστικά ταμεία κύριας και επικουρικής ασφάλισης, από τα περίπου 96 που υπάγονται στην εποπτεία του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας έχουν τοποθετημένα σε χρεόγραφα πάνω από το 50% των αποθεματικών τους, παρά το γεγονός ότι ο νόμος ορίζει ότι σε χρεόγραφα επιτρέπεται να επενδύεται έως και 23% του συνόλου της περιουσίας κάθε ταμείου. Αν και από τα στοιχεία φαίνεται ότι πολλά ταμεία έχουν υπερβεί κατά πολύ το επιτρεπόμενο όριο επενδύσεων στο ΧΑ (πχ ΟΓΑ, Ταμεία Σύνταξης και Αυτασφάλειας Προσωπικού Εθνικής Τράπεζας όπως άλλωστε έγινε γνωστό με τις εξελίξεις στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου για την εξαγορά της τουρκικής Financbank, ΤΣΑ, Ταμείο Πρόνοιας Ξενοδόχων, Ταμείο Ασφάλισης Προσωπικού Εμπορικής Τράπεζας κ.α.), δεν φαίνεται σε τι ποσοστό ήταν τοποθετημένα τα ταμεία κατά το διάστημα αγοράς των μετοχών. Έτσι, είναι πολύ πιθανό το ποσοστό να αυξήθηκε εξαιτίας των σωρευτικών αποδόσεων που επέφερε η αύξηση των τιμών των μετοχών στο ΧΑ την τελευταία 15ετία.

Σε σχέση με το μέγεθος του ασφαλιστικού ταμείου, τα 3 μεγαλύτερα ταμεία με το μεγαλύτερο ποσοστό μετοχών στο σύνολο της περιουσίας τους είναι : ΤΣΑΥ με 364,5 εκατ. ευρώ σε μετοχές (31,64% της περιουσίας του), Ταμείο Αρωγής Προσωπικού ΟΤΕ με 161,7 εκατ. ευρώ (23,69%), Ταμείο Νομικών με 192,6 εκατ. ευρώ σε μετοχές (16,35%).