Η ψήφιση του πολυνομοσχεδίου αποτελεί προϋπόθεση για την εξομάλυνση του δημοσιονομικού προβλήματος, τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης αναφέρει σε μελέτη της η Eurobank Research.

Σύμφωνα με την Eurobank, το πολυνομοσχέδιο και ο Προϋπολογισμός 2013 αναμένεται να υπερψηφιστούν έστω και με απώλειες όσον αφορά το πρώτο.

Όπως αναφέρουν οι συγγραφείς της μελέτης, ο οικονομολόγος Θεόδωρος Σταματίου και ο οικονομικός αναλυτής Θεοδόσιος Σαμπανιώτης, κεντρικό διακύβευμα είναι η επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξής με την ολοκλήρωση των εκκρεμοτήτων που θα επιτρέψουν την επανεκκίνηση της κατασκευής μεγάλων έργων (εθνικές οδοί κτλ), την αποτελεσματικότερη χρήση των διαθέσιμων κεφαλαίων από τα Διαρθρωτικά Ταμεία (ΕΣΠΑ) και την εφαρμογή του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, ενώ η εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων δίνει ανάσα στην οικονομία χωρίς να αποτελεί πανάκεια.

Η κυβέρνηση κατέθεσε το νομοσχέδιο «’Έγκριση Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016- Επείγοντα μέτρα εφαρμογής του Ν.4046/2012 και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016» (πολυνομοσχέδιο στη συνέχεια) στο Ελληνικό Κοινοβούλιο στις 5 Νοεμβρίου 2012. 

Ως ημερομηνία ψήφισης έχει οριστεί η 7η Νοεμβρίου 2012. Υπενθυμίζουμε ότι η κυβέρνηση έχει καταθέσει ήδη από την προηγούμενη εβδομάδα στο Κοινοβούλιο τον Προϋπολογισμό 2013. Ως ημερομηνία ολοκλήρωσης της συζήτησης και ψήφισης του προϋπολογισμού έχει οριστεί η 11η Νοεμβρίου 2012.

Οι συγγραφείς της μελέτης αναμένουν ότι το πολυνομοσχέδιο θα εξασφαλίσει την απαραίτητη πλειοψηφία στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να υπάρχουν διαρροές στην κοινοβουλευτική ομάδα της ΝΔ (127 βουλευτές) ενώ από το ΠΑΣΟΚ εκτιμάται ότι το πολύ 27 από τους 33 βουλευτές θα ψηφίσουν θετικά. Η ΔΗΜΑΡ αναμένεται ότι θα ψηφίσει «παρόν» στη συγκεκριμένη ψηφοφορία. Από την άλλη, η ψήφιση του Προϋπολογισμού 2013 αναμένεται να γίνει χωρίς προβλήματα αφού και οι τρεις κυβερνητικοί εταίροι έχουν δηλώσει ότι θα υπερψηφίσουν.

Η ψήφιση του πολυνομοσχεδίου δεν σηματοδοτεί το τέλος της προσπάθειας για την ελληνική οικονομία αλλά την αρχή μιας πορείας προς την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της και την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. 

Το πολυνομοσχέδιο τακτοποιεί τα δημόσια οικονομικά σε επίπεδο τριετίας με βάση τις ανάγκες αλλά κυρίως τις δυνατότητες του ελληνικού κράτους. Παράλληλα, ολοκληρώνει τη νομοθέτηση μιας σειράς από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα επιτρέψουν την καλύτερη δημοσιονομική εποπτεία και διαχείριση και αποτελεσματικότητα του δημοσίου τομέα και τη δημιουργία ενός καλύτερου περιβάλλοντος για την πραγματοποίηση επενδύσεων στην ελληνική επικράτεια.

Η προσπάθεια δεν θα πρέπει να σταματήσει εδώ. Η ουσιαστική εφαρμογή των παραπάνω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι αναγκαίο να ολοκληρωθεί άμεσα. Το κεντρικό διακύβευμα από εδώ και μπρος είναι αναγκαίο για να γίνει η επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξής μέσω: 

• της ολοκλήρωσης των εκκρεμοτήτων που θα επιτρέψουν την επανεκκίνηση της κατασκευής μεγάλων έργων (εθνικές οδοί κτλ)
• της αποτελεσματικότερης χρήσης των διαθέσιμων κεφαλαίων από τα Διαρθρωτικά Ταμεία (ΕΣΠΑ)
• της εφαρμογής του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων

Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι, δεν υπάρχουν απαντήσεις στο πολυνομοσχέδιο και στο ΜΠΔΣ 2013-16 τόσο για το πρόβλημα της βιωσιμότητας του χρέους όσο και για το πρόβλημα χρηματοδότησης της διετούς παράτασης του προγράμματος για την περίοδο 2015-2016. 

Προτάσεις όπως ο δανεισμός της Ελλάδας από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) και η επαναγορά του χρέους από τη δευτερογενή αγορά ή η αγορά από τον ESM των ελληνικών ομολόγων που έχει στην κατοχή της η ΕΚΤ και η απομείωση τους (κούρεμα) στη συνέχεια, δείχνουν ότι υπάρχει διάλογος για το θέμα στο παρασκήνιο. Μέχρι στιγμής όμως δεν έχουν καταλήξει σε μια αξιόπιστη και εφαρμόσιμη πρόταση που θα εξασφαλίζει την βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Εκτιμούμε ότι η ψήφιση του Νομοσχεδίου θα λειτουργήσει θετικά ως προς την εύρεση λύσης για το θέμα της βιωσιμότητας του χρέους.

Σημειώστε ότι η αβεβαιότητα των τελευταίων ημερών και η χαμένη ευκαρία της 18ης Οκτωβρίου έχουν οδηγήσει σε αυξητική πορεία τα περιθώρια επιτοκίου του 10-ετους ομολόγου του Ελληνικού Δημοσίου έναντι του αντίστοιχου Γερμανικού τίτλου. Μόνο τις τελευταίες ημέρες και μετά την διαφαινόμενη συμφωνία μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων εντοπίζεται κάποια αποκλιμάκωση. Τα αντίστοιχα περιθώρια των ισπανικών και των πορτογαλικών ομολόγων συνεχίζουν την έντονα αυξητική τους πορεία εξαιτίας του κλίματος αβεβαιότητας σχετικά με την ένταξη της Ισπανίας στον ESM.

Συνοπτική περιγραφή του ΜΠΔΣ 2013-16 και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων

Το πολυνομοσχέδιο περιλαμβάνει το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής για την περίοδο 2013-2016 (ΜΠΔΣ 2013-16) αλλά και τις προαπαιτούμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα επιτρέψουν την έγκριση της εκταμίευσης της δόσης των €31,3 δισ. από το Eurogroup της 12ης Νοεμβρίου 2012. Σύμφωνα με τις ποιο πρόσφατες πληροφορίες η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να αυξήσει τη δόση κατά επιπλέον €5,1 δισ. (δόση Σεπτεμβρίου 2012, 2ο Πρόγραμμα Σταθεροποίησης).

Ποιο αναλυτικά, σύμφωνα με το ΜΠΔΣ 2013-2016  και με δεδομένη τη διετή παράταση του προγράμματος (2015-2016), το 2013 θα είναι η έκτη συνεχόμενη χρονιά με αρνητικό ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ για την ελληνική οικονομία. Μηδενικός ρυθμός μεταβολής αναμένεται για το 2014 ενώ η οικονομία αναμένεται να ανακάμψει και να επιστρέψει σε θετικούς ρυθμούς μεταβολής το 2015 και το 2016. 

Σε αυτό το πλαίσιο το πρωτογενές έλλειμμα του 2013 θα υποχωρήσει στο 0,0% του ΑΕΠ (από 1,5% του ΑΕΠ το 2012), ενώ το 2014 θα υπάρξει πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ, το 2015 θα αυξηθεί στο 3% του ΑΕΠ και το 2016 στο 4,5% του ΑΕΠ. 

Αντίστοιχα, το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης από 7% του ΑΕΠ το 2012, θα μειωθεί στο 5,5% του ΑΕΠ το 2013, στο 3,8% του ΑΕΠ το 2014, στο 4,4% του ΑΕΠ το 2015 και στο 3,2% του ΑΕΠ το 2016. Οι εκτιμήσεις για το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης (από 175,6% το 2012 σε 196,5% το 2016) τονίζουν την ανάγκη για μια γρήγορη και ουσιαστική λύση το πρόβλημα της βιωσιμότητας του ελληνικού δημοσίου χρέους.

Για την επίτευξη των παραπάνω δημοσιονομικών στόχων απαιτούνται μέτρα συνολικού ύψους €18,9 δισ. για την περίοδο 2013-16 που περιλαμβάνουν:

• μέτρα συνολικού ύψους €14,3 δισ. για τη διετία 2013-16. Η δέσμη μέτρων για το 2013 και το 2014 προσδιορίζεται επακριβώς στο ΜΠΔΣ 2013-2016.

• μέτρα συνολικού ύψους €4,7 δισ. για τη διετία 2015-2016 (€1,9 δισ. για το 2015 και €2,8 δισ. για το 2016) που όμως δεν προσδιορίζονται αναλυτικά.

Στο πολυνομοσχέδιο περιλαμβάνονται και όλες οι προαπαιτούμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που παρέμεναν εκκρεμείς από τα τέλη Απριλίου 2012 και την ολοκλήρωση της θητείας της κυβέρνησης Λ. Παπαδήμου, όπως:

• Η συνέχιση της μεταρρύθμισης στο Ελληνικό Δημόσιο και η βελτίωση της δημοσιονομικής εποπτείας μέσω κυρίως:
- του ορισμού Γενικού Γραμματέα στο Υπουργείο Οικονομικών αρμόδιου για τα έσοδα
- των καταργήσεων οργανικών θέσεων χωρίς ουσιαστικό αντικείμενο και ανακατανομής του προσωπικού
- την εφαρμογή περιορισμού προσλήψεων, διαθεσιμότητας (και αργίας για τους επίορκους) δημοσίους υπαλλήλους.

• Η απελευθέρωση των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών μέσω κυρίως:
- της  απελευθέρωσης της αγοράς καυσίμων
- της απελευθέρωσης των μεταφορών (με έμφαση στις τουριστικές μεταφορές)
- της περαιτέρω απελευθέρωσης των κλειστών επαγγελμάτων

• Η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος μέσω κυρίως:
- της ολοκλήρωσης της εργασιακής μεταρρύθμισης (νέος τρόπος καθορισμού του κατώτατου μισθού, αποζημιώσεων κτλ)
- της περαιτέρω βελτίωσης της διαδικασίας αδειοδότησης νέων επιχειρήσεων
- της μεταρρύθμισης του δικαστικού συστήματος με σκοπό την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή δικαιοσύνης

Θετικές εξελίξεις στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού Γενικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2012

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2012, το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα σε ταμειακή βάση ήταν €9,7 δισ. καταγράφοντας μείωση κατά 48,3% σε ετήσια βάση.
Σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού 2013 το έλλειμμα του 2012 εκτιμάται στο -6,6% του ΑΕΠ ενώ το ΔΝΤ το εκτιμά στο -7,5% του ΑΕΠ (IMF Fiscal Monitor (09/10/2012). 

Η Eurobank εκτιμά ότι ο στόχος που περιλαμβάνεται στο Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013 είναι επιτεύξιμος με δεδομένο ότι θα εκταμιευθεί  εγκαίρως η δόση των €31,3 δισ. του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης.

Η εκτόξευση του ύψους των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του ελληνικού δημοσίου στα €8,3 δισ. στα τέλη Σεπτεμβρίου 2012 από €8,1 δισ.  στα τέλη Αυγούστου 2012 είναι ανησυχητική αλλά αναμενόμενη. Το μεγαλύτερο μέρος των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων αφορά υποχρεώσεις των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (€4,5 δισ.) και των νοσοκομείων (€1,8 δισ.).

Η αύξηση κατά €0,2  δισ.  την περίοδο Αυγούστου-Σεπτεμβρίου 2012 μπορεί να αποδοθεί κυρίως στην έλλειψη ρευστότητας του Ελληνικού Δημοσίου εξαιτίας της μη-καταβολής της δόσης των €31,3 δισ. Είναι παρήγορο το γεγονός ότι το Σεπτέμβριο δεν επαναλήφθηκε η αρνητική έκπληξη του προηγούμενου μήνα. Σημειώνουμε εδώ ότι στο τέλος Αυγούστου 2012 οι ληξιπρόθεσμες οφειλές αυξήθηκαν κατά €0,9 δισ. εξαιτίας υποχρεώσεων των Ασφαλιστικών Ταμείων (που σήμερα απαρτίζουν τον ΕΟΠΥΥ) που δημιουργήθηκαν μέσα στο 2011 και δεν καταγράφηκαν σωστά στους αντίστοιχους λογαριασμούς της Γενικής Κυβέρνησης . 

Όπως σημειώνεται, η πλήρης εφαρμογή του Μητρώου Δεσμεύσεων καθώς και των επιπλέον μέτρων που περιγράφονται στην Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού του 2013 (ορισμός προϊσταμένου οικονομικών υπηρεσιών στο σύνολο των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, η δέσμευση από τους φορείς για τη μη δημιουργία νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών κτλ.) θα βελτιώσουν σημαντικά την κατάσταση όσων αφορά τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις.

Η κυβέρνηση (σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού 2013) σκοπεύει να εξοφλήσει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις σε δύο δόσεις (των €3,5 δισ. έκαστη) με την πρώτη να καταβάλλεται πριν από το τέλος του 2012 και την επόμενη μέσα στο 2013. Βέβαια είναι εμφανές ότι τα €7,0 δισ. δεν επαρκούν για να καλύψουν το σύνολο των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων (€8,3 δισ. μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου 2012 και χωρίς να συνυπολογιστούν νέες ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του τελευταίου τριμήνου του 2012). 

Τέλος, επισημαίνεται ότι η εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων παρόλο που δίνει ανάσα στην οικονομία δεν είναι πανάκεια. 

Μέρος μόνο από τα εξοφλούμενα κεφάλαια αναμένεται να περάσει στην πραγματική οικονομία αφού μεγάλο μέρος των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων αφορά εισαγωγές προϊόντων (π.χ. φάρμακα). Επιπλέον, η συνέχιση του κλίματος αβεβαιότητας για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας είναι πιθανό να οδηγήσει μέρος των κεφαλαίων από την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προς τραπεζικούς λογαριασμούς του εσωτερικού ή του εξωτερικού. Μια βιώσιμη λύση για την βελτίωση της ρευστότητας απαιτεί πέρα από την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων και μέτρα για την επανεκκίνηση της οικονομίας όπως αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Η εβδομάδα που έρχεται

• 06/11/2012: Συζήτηση του νομοσχεδίου «’Έγκριση Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016- Επείγοντα μέτρα εφαρμογής του Ν.4046/2012 και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016» στο Ελληνικό Κοινοβούλιο

• 07/11/2012: Ψηφοφορία για το νομοσχέδιο «’Έγκριση Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016- Επείγοντα μέτρα εφαρμογής του Ν.4046/2012 και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016» στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Αναμένουμε ότι το νομοσχέδιο θα εξασφαλίσει την απαραίτητη πλειοψηφία.

• 11/11/2012: Ψήφιση  του Προϋπολογισμού 2013 στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Αναμένουμε ότι ο Προϋπολογισμός 2013 θα εξασφαλίσει την απαραίτητη πλειοψηφία.

• 12/11/2012: Συνεδρίαση του Eurogroup. Αναμένουμε ότι το Eurogroup θα εγκρίνει την εκταμίευση της δόσης των €31,3 δισ. με δεδομένο ότι θα έχει ολοκληρωθεί επιτυχώς η ψηφοφορία για τις προαπαιτούμενες διαρθρωτικές αλλαγές, το ΜΠΔΣ 2013-2016 και τον Προϋπολογισμό 2013.