Του Χάρη Φλουδόπουλου

Λίγο πολύ, είχαν γίνει γνωστές οι προβλέψεις του περίφημου ενεργειακού νομοσχεδίου γύρω από το κομμάτι του ηλεκτρισμού. Χθες ωστόσο κατά την παρουσίαση του τελικού κειμένου που θα πάρει το δρόμο για τη βουλή, ξεκαθάρισαν και ορισμένες απορίες που υπήρχαν σχετικά με την αγορά του φυσικού αερίου, με εξαιρετικό ενδιαφέρον, ενόψει και της αποκρατικοποίησης της ΔΕΠΑ, που βρίσκεται σε εξέλιξη. 

Έτσι, σύμφωνα με το κείμενο του νομοσχεδίου, ο ΔΕΣΦΑ θα παραμείνει υπό τον έλεγχο του Δημοσίου άμεσα ή έμμεσα, ενώ οποιαδήποτε απόφαση μείζονος σημασίας σε σχέση με τα δίκτυα θα μπορεί να λαμβάνεται από διοίκηση στην οποία την πλειοψηφία θα έχει το δημόσιο. Δηλαδή το νέο νομοσχέδιο, παρότι προκρίνει όπως είχε αποκαλύψει το Capital.gr τη λύση ΙΤΟ, δηλαδή διατηρεί την ενιαία δομή ΔΕΠΑ ΔΕΣΦΑ, παρά ταύτα περιλαμβάνει δικλείδες διατήρησης του ελέγχου του δημοσίου επί των δικτύων. 

Συγκεκριμένα το νομοσχέδιο προβλέπει ότι ο ΔΕΣΦΑ τελεί πάντοτε υπό τον άμεσο ή έμμεσο έλεγχο του Δημοσίου και επιπλέον ορίζει ότι οι σημαντικές αποφάσεις που αφορούν τη διαχείριση του δικτύου, λαμβάνονται από το Δημόσιο: «οποιαδήποτε μεταβίβαση μετοχών η οποία επάγεται τη μεταβολή στον δημόσιο έλεγχο του ΔΕΣΦΑ ΑΕ συντελείται μόνο εφόσον διασφαλίζεται καταστατικά ότι η διοίκηση τής εταιρείας ασκείται κατά πλειοψηφία από μέλη που διορίζονται από το Δημόσιο ή/και ότι η λήψη μείζονος σημασίας αποφάσεων που ανάγονται στη διαχείριση του δικτύου γίνεται μόνον με τη σύμφωνη γνώμη του Δημοσίου» αναφέρει αναλυτικά το επίμαχο άρθρο του νομοσχεδίου. 

Η διαχείριση του συστήματος παραμένει στο ΔΕΣΦΑ ενώ προβλέπονται ρήτρες ανεξαρτησίας, πιστοποίηση και καθορισμός των σχέσεων μεταξύ της ΔΕΠΑ και του ΔΕΣΦΑ στο πλαίσιο του μοντέλου του ανεξάρτητου διαχειριστή μεταφοράς (ΙΤΟ). 
 
Και στο φυσικό αέριο πάντως, προβλέπεται ότι σε περίπτωση που ο ΔΕΣΦΑ καταρτίσει πρόγραμμα ανάπτυξης του δικτύου που εφόσον δεν το υλοποιήσει τότε υπάρχει η δυνατότητα τα έργα να πραγματοποιηθούν με τη συμμετοχή τρίτων, εφόσον αυτό αποφασιστεί από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. 

Συγκεκριμένα το νομοσχέδιο αναφέρει ότι «σε περίπτωση που ο ΔΕΣΦΑ ΑΕ δεν εκτελέσει μία επένδυση... η ΡΑΕ δύναται να λάβει τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα μέτρα προκειμένου να εξασφαλίσει την εκτέλεση της επένδυσης...:

(α)  Να απαιτήσει από τον ΔΕΣΦΑ ΑΕ να εκτελέσει την εν λόγω επένδυση.
(β)  Να διοργανώσει διαδικασία πρόσκλησης προς υποβολή προσφορών, ανοικτή σε κάθε επενδυτή για την εν λόγω επένδυση.
(γ)  Να υποχρεώσει τον ΔΕΣΦΑ ΑΕ να δεχθεί αύξηση κεφαλαίου προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι απαραίτητες επενδύσεις και να επιτραπεί σε ανεξάρτητους επενδυτές να συμμετάσχουν στο κεφάλαιό του.

Ηλεκτρισμός

Αντίστοιχη πρόβλεψη όπως και για το ΔΕΣΦΑ στο φυσικό αέριο, υπάρχει και στον ηλεκτρισμό για τη νέα θυγατρική της ΔΕΗ που διαδέχεται το ΔΕΣΜΗΕ  ως ιδιοκτήτρια και διαχειρίστρια του δικτύου, τον ΑΔΜΗΕ. Ειδικότερα προβλέπεται ρητά ότι ο ΑΔΜΗΕ παραμένει υπό τον άμεσο ή έμμεσο έλεγχο του δημοσίου και οι μείζονος σημασίας  αποφάσεις ασκούνται κατά πλειοψηφία από μέλη που διορίζονται από το δημόσιο ή μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του δημοσίου.

Στο νομοσχέδιο ως γνωστόν επιλέγεται για την αγορά του ηλεκτρισμού η λύση του διαχωρισμού ΙΤΟ, δηλαδή ο ιδιοκτήτης και διαχειριστής των δικτύων παραμένει θυγατρική της ΔΕΗ, και επιπλέον θα λειτουργεί την αγορά. 

Πάντως στο νομοσχέδιο προβλέπεται η δυνατότητα να παραχωρηθεί σε τρίτους ποσοστό της εταιρείας, πάντοτε όμως η εταιρεία θα παραμένει υπό το άμεσο ή έμμεσο έλεγχο του Δημοσίου.

Οι φορείς που δημιουργούνται στον ηλεκτρισμό με το ν/σ είναι πολυάριθμοι και είναι συνοπτικά: 

- Ο ΑΔΜΗΕ Α.Ε. δηλαδή η θυγατρική της ΔΕΗ που θα έχει την κυριότητα του δικτύου μεταφοράς και τη διαχείρισή του 

- Το Εποπτικό Συμβούλιο του ΑΔΜΗΕ
- Ο Υπεύθυνος Συμμόρφωσης του ΑΔΜΗΕ
- Ο ΛΑΓΗΕ Α.Ε. δηλαδή η εταιρεία που θα είναι ο λειτουργός της αγοράς
- Η Συμβουλευτική Επιτροπή του ΑΔΜΗΕ και του ΛΑΓΗΕ 
- ΔΕΔΔΗΕ δηλαδή ο διαχειριστής δικτύου διανομής
- Ο Υπεύθυνος Συμμόρφωσης του ΔΕΔΔΗΕ.

Όπως και στο ΔΕΣΦΑ έτσι και στον ΑΔΜΗΕ, προβλέπεται η κατάρτιση προγράμματος ανάπτυξης του δικτύου που εφόσον δεν υλοποιηθεί τότε η ΡΑΕ επιλέγει μέτρα όπως:
- να επιβάλλει στον ΑΔΜΗΕ να εκτελέσει τις εν λόγω επενδύσεις
- να οργανώνει ανοικτό διαγωνισμό για τις εν λόγω επενδύσεις
- να υποχρεώσει τον ΑΔΜΗΕ να προβεί σε αύξηση κεφαλαίου για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων με δυνατότητα συμμετοχής ανεξάρτητων επενδυτών.

Σε δημόσια διαβούλευση το σ/ν για τη λειτουργία των Ενεργειακών Αγορών

Το νομοσχέδιο για τη Λειτουργία των Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου (Ενσωμάτωση οδηγιών 2009/72, 73 και άλλες διατάξεις) συζητήθηκε χθες στο Υπουργικό Συμβούλιο και τίθεται άμεσα σε δημόσια διαβούλευση, όπως ανακοίνωσε το ΥΠΕΚΑ.

Πρόκειται για μία ουσιαστική αλλαγή στη διάρθρωση της αγοράς ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου που στόχο έχει την ενίσχυση του ανταγωνισμού προς όφελος της Εθνικής οικονομίας και των καταναλωτών, επισημαίνει σε σχετική ανακοίνωση το ΥΠΕΚΑ. Οι προβλεπόμενες μεταρρυθμίσεις θα οδηγήσoυν στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, την εισροή κεφαλαίων για νέες επενδύσεις, την ενδυνάμωση της ελληνικής επιχειρηματικότητας, ενώ δίνεται ιδιαίτερο βάρος στην προστασία των καταναλωτών.

Το νομοσχέδιο αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια που αφορούν τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), την προστασία καταναλωτών, το φυσικό αέριο, τον ηλεκτρισμό. Κύρια σημεία των εισαγομένων μεταρρυθμίσεων είναι τα εξής:

ΡΑΕ
* Ενισχύονται οι εγγυήσεις ανεξαρτησίας και αμεροληψίας της ΡΑΕ με διακριτή νομική προσωπικότητα και οικονομική αυτοτέλεια. Η επιλογή των μελών της ΡΑΕ γίνεται μέσω της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής.

* Η ΡΑΕ αποκτά αποφασιστική αρμοδιότητα για την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, την αδειοδοτική διαδικασία, την ανάπτυξη και παρακολούθηση προγράμματος ανάπτυξης δικτύου, τα τιμολόγια μη ανταγωνιστικών δραστηριοτήτων, την εποπτεία επί ανεξάρτητων διαχειριστών δικτύων στο φυσικό αέριο και τον ηλεκτρισμό, την προστασία καταναλωτών, την έκδοση δευτερογενούς νομοθεσίας (κώδικες, κανονισμοί).

Προστασία καταναλωτών
* Δωρεάν και εύκολη πρόσβαση των καταναλωτών στην πληροφορία, ώστε να είναι σε θέση να επιλέξουν την καλύτερη για αυτούς προσφορά ενέργειας. Προστασία καταναλωτών από καταχρηστικές πρακτικές των προμηθευτών. Συγκεκριμένες διαδικασίες για υποβολή παραπόνων.

* Θεσμοθέτηση Προμηθευτή Τελευταίου Καταφυγίου για εξασφάλιση της αδιάλειπτης (χωρίς διακοπή) τροφοδοσίας των καταναλωτών.

* Θεσμοθέτηση Προμηθευτή Καθολικής Υπηρεσίας για οικιακούς και μικρούς εμπορικούς καταναλωτές που δεν μπορούν ή δεν ενδιαφέρονται να ψάξουν για αλλαγή προμηθευτή.

* Ορισμός Ευάλωτων Καταναλωτών. Οι Ευάλωτοι Καταναλωτές δικαιούνται μειωμένα τιμολόγια, ευκολίες πληρωμής, καθώς και απαγόρευση διακοπής τροφοδοσίας σε κρίσιμες περιόδους.

Φυσικό αέριο
* Υιοθετείται το μοντέλο του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς (ΙΤΟ) για το Διαχειριστή του Συστήματος Φυσικού Αερίου. Ο Διαχειριστής είναι ο ΔΕΣΦΑ, 100% θυγατρική της ΔΕΠΑ.

* Ο ΔΕΣΦΑ τελεί πάντοτε υπό τον άμεσο ή έμμεσο έλεγχο του Δημοσίου.

* Ο ΔΕΣΦΑ συντάσσει και η ΡΑΕ εγκρίνει, σε ετήσια βάση, δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του Συστήματος Φυσικού Αερίου.

* Οι μελλοντικές υπόγειες αποθήκες φυσικού αερίου δεν εντάσσονται αυτόματα στο Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου. Μπορούν να υλοποιηθούν και ως Ανεξάρτητα Συστήματα Φυσικού Αερίου.

* Με απόφαση του Υπουργού ΠΕΚΑ δίνεται η δυνατότητα ίδρυσης οργανωμένης αγοράς φυσικού αερίου (hub).

Ηλεκτρισμός
* Υιοθετείται το μοντέλο ΙΤΟ για το Διαχειριστή του Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας. Ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), ως 100% θυγατρική της ΔΕΗ, ορίζεται ως ο Διαχειριστής και ιδιοκτήτης των παγίων.

* Ο ΑΔΜΗΕ τελεί πάντοτε υπό τον άμεσο ή έμμεσο έλεγχο του Δημοσίου.

* Ο ΑΔΜΗΕ συντάσσει, σε ετήσια βάση, και η ΡΑΕ εγκρίνει δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του Συστήματος Μεταφοράς. Θεσμοθετείται Συμβουλευτική Επιτροπή του ΑΔΜΗΕ με συμμετοχή και χρηστών (παραγωγών/προμηθευτών) του Συστήματος για την παρακολούθηση της χωρίς διακρίσεις απέναντι σε χρήστες λειτουργίας του ΑΔΜΗΕ.

* Οι αρμοδιότητες του ΔΕΣΜΗΕ ως προς τη διαχείριση του Συστήματος μεταφέρονται στον ΑΔΜΗΕ.

* Ο ΔΕΣΜΗΕ μετονομάζεται σε Λειτουργό της Αγοράς με αρμοδιότητα την λειτουργία και εκκαθάριση του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού (ΗΕΠ). Η αρχική μετοχική σύνθεση είναι 100% Δημόσιο με τη δυνατότητα όμως προσέλκυσης ιδιωτικών κεφαλαίων και τη μετεξέλιξη του σε χρηματιστήριο ενέργειας.

* Ιδρύεται ο Διαχειριστής Δικτύου ως 100% θυγατρική της ΔΕΗ. Το προσωπικό της Γενικής Διεύθυνσης Διανομής της ΔΕΗ μεταφέρεται στο ΔΕΔΔΗΕ. Τα πάγια της Διανομής παραμένουν στη ΔΕΗ.