Το SMS του Υπουργείου Μεταφορών εστάλη στις 24 Οκτωβρίου, πριν το τριήμερο. Ένα σύντομο μήνυμα για προσοχή στον δρόμο. Υπενθύμιση ότι τα τροχαία σκοτώνουν. Καμία διαφήμιση. Καμία πρόσκληση για ψήφο. Τίποτε το ενοχλητικό ή επιβαρυντικό της διάθεσης. Κανένα κόστος. Μια προειδοποίηση για το κοινό συμφέρον. Κι όμως κατατέθηκαν αγωγές, επικαλούμενες παραβίαση προσωπικών δεδομένων και καταχρηστική χρήση μαζικής αποστολής μηνυμάτων.

Τα επιχειρήματα των εναγόντων, επιγραμματικά: δεν υπήρξε συγκατάθεση και ενημέρωση για τον σκοπό της επεξεργασίας. Δεν υπήρχε κατεπείγουσα ανάγκη όπως στο 112. Υπάρχει, λένε, κίνδυνος να παγιωθεί μια πρακτική κρατικής "ενόχλησης" χωρίς φίλτρο. Όταν μιλάμε για ανθρώπινες ζωές…

Ως εδώ η νομική συζήτηση, όμως. Το πραγματικό ζήτημα είναι αλλού. Είναι στο δημόσιο συμφέρον και το δημογραφικό. Η Ελλάδα χάνει πληθυσμό. Γερνά. Η παραγωγική βάση στενεύει. Σε μια χώρα με 652 νεκρούς τον χρόνο από τροχαία (μέσος όρος 2022-24), κάθε θάνατος δεν είναι μόνο προσωπική ή/και οικογενειακή τραγωδία· είναι τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό κόστος. Όταν δίνουμε μάχη για να κρατήσουμε ζωντανό το μέλλον μας, η οδική ασφάλεια δεν είναι περιθωριακό θέμα. Είναι υποχρέωση τόσο της Πολιτείας όσο και των πολιτών.

Το κράτος οφείλει να προλαμβάνει. Αυτό λέει το Σύνταγμα. Αυτό λέει και η κοινή λογική. Η πρόληψη δεν γίνεται μόνο με πρόστιμα και ελέγχους, αλλά και με νουθεσίες και υπενθύμιση. Ένα σύντομο SMS την κατάλληλη στιγμή μπορεί να λειτουργήσει σαν φρένο λογικής. Δεν καταγράφει διαδρομές. Δεν συλλέγει δεδομένα. Θυμίζει το αυτονόητο: πρόσεχε.

Κι όμως, αντί η συζήτηση να μείνει εκεί – στην ουσία του δημοσίου συμφέροντος – ένα κομμάτι της πολιτικής και νομικής τάξης έσπευσε να δει στο μήνυμα μια ευκαιρία προβολής. Δικηγόροι πρόθυμοι να καταθέσουν αγωγές, κόμματα να σηκώσουν παντιέρες υπεράσπισης δικαιωμάτων. Ξαφνικά το αυτονόητο έγινε "παραβίαση". Και μάλιστα από την ίδια πολιτική πλευρά που, όταν παρουσιάζεται η ανάγκη αυστηρής εφαρμογής του νόμου, την απορρίπτει επιλεκτικά. Όπως με τη βία που τη διαχωρίζει σε "καλή" και "κακή", όπως στην περίπτωση της αναγραφής των ονομάτων των θυμάτων των Τεμπών στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, όπου ξαφνικά το γράμμα του νόμου, η "τυπικότητα” παρουσιάστηκε ως ασήμαντη. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο νόμος μετατρέπεται από θεσμικό πλαίσιο σε εργαλείο πολιτικής σκοπιμότητας. Η προστασία των δικαιωμάτων είναι ιερή· όχι όμως όταν γίνεται εργαλείο για εκμετάλλευση και δημοσιότητα.

Ανεξάρτητα από τις νομικές προβλέψεις πάντως, ακόμη κι αν το άρθρο είναι ή δεν είναι απολύτως αποδεκτό κατά γράμμα, το ουσιώδες παραμένει: Η Πολιτεία –όχι η εκάστοτε κυβέρνηση– οφείλει να αναλαμβάνει τέτοιες πρωτοβουλίες όταν έχουν μηδενική αρνητική επίπτωση και θετικό αποτέλεσμα για όλους. Η ευθύνη του κράτους δεν περιορίζεται στη νομιμότητα· εκτείνεται στην πρόληψη και στην προστασία του κοινωνικού συνόλου.

Κι αν κάτι, έστω, χρειάζεται βελτίωση, αυτό είναι οι εγγυήσεις. Να δημοσιοποιείται το νομικό έρεισμα, να υπάρχει σαφής ενημέρωση και διαφάνεια. Να μην προκαλείται υποχρεωτική ακινησία. Έτσι θωρακίζεται ο θεσμός και τα δικαιώματα των πολιτών· όχι με γραφειοκρατική εμμονή στο γράμμα αντί του πνεύματος του νόμου.

Η απόφαση του Υπουργού να σταλεί το μήνυμα ήταν σωστή. Ήταν έγκαιρη, λιτή και προσδιορισμένη. Υπηρέτησε σκοπό δημοσίου συμφέροντος με ελάχιστη όχληση. Δεν ζήτησε ψήφο. Δεν άνοιξε καμία πόρτα σε προπαγάνδα. Έκανε αυτό που υποχρεούται να κάνει μια υπεύθυνη διοίκηση: υπενθύμισε, προειδοποίησε, πρόλαβε. Όσοι βλέπουν εδώ "κρατική εισβολή", ας ζυγίσουν ξανά το κόστος της σιωπής. Γιατί ανάμεσα σε ένα διακριτικό "πρόσεχε" και στις μαύρες κορδέλες μιας κηδείας, η Πολιτεία δεν έχει και δεν πρέπει να έχει επιλογή. Υποχρεούται να διαλέξει το πρώτο.

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr