Το Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου, δημοσιεύτηκε στα "ΝΕΑ" άρθρο του καθηγητή Τάσου Γιαννίτση σχετικά με την αξιοπιστία των στοιχείων του ελληνικού ΑΕΠ. Σε αυτό το κείμενο ο πρώην υπουργός ανέδειξε μια ιδιαιτερότητα που δύσκολα περνά απαρατήρητη: τη μεγάλη συμβολή των αποθεμάτων στον υπολογισμό του ΑΕΠ. Το 2024 η συμβολή αυτή έφθασε στο 4,1% του ΑΕΠ, όταν σε κανονικές συνθήκες κυμαίνεται γύρω στο 1 με 1,5%. Ο ίδιος κατέληξε ότι, χωρίς αυτόν τον παράγοντα, η οικονομία θα εμφάνιζε μείωση αντί για αύξηση. Πρόκειται για εύλογο ερώτημα, που θα μπορούσε να τροφοδοτήσει δυσπιστία. Μια πιο ψύχραιμη ανάγνωση όμως αποσαφηνίζει την εικόνα. Από το 2010 και τα μνημόνια, η ακρίβεια των στοιχείων δεν αμφισβητείται. Η ΕΛΣΤΑΤ ακολουθεί απαρέγκλιτα τους κανόνες της Eurostat και ελέγχεται τόσο αυστηρά ώστε να υπάρχει βεβαιότητα ότι δεν υφίστανται περιθώρια "μαγειρεμάτων".

Η πραγματικότητα είναι, ότι το 2024 η αύξηση του ΑΕΠ στηρίχθηκε δυσανάλογα πολύ στα αποθέματα. Αυτό όμως ήταν αποτέλεσμα συγκεκριμένων συγκυριών και όχι ένδειξη συστηματικής στρέβλωσης. Οι διαταραχές στις θαλάσσιες μεταφορές, η αβεβαιότητα στις διεθνείς αλυσίδες τροφοδοσίας και η ανάγκη πολλών επιχειρήσεων να εξασφαλίσουν πρώτες ύλες και ενδιάμεσα αγαθά οδήγησαν σε αποθεματοποίηση. Πρόκειται για μια κίνηση αμυντικού χαρακτήρα, που καταγράφεται λογιστικά, αλλά δεν μεταφράζεται σε μόνιμη ενίσχυση της παραγωγικής ικανότητας.

Ήδη γνωρίζουμε πως η εικόνα για το 2025, είναι διαφορετική. Στο δεύτερο τρίμηνο η οικονομία αναπτύχθηκε κατά 0,6% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο και κατά 1,7% σε ετήσια βάση, με κινητήριες δυνάμεις τις επενδύσεις σε πάγιο κεφάλαιο και τις υπηρεσίες. Η Τράπεζα της Ελλάδος προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 2,3% το 2025, 2,0% το 2026 και 2,1% το 2027. Από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η τελευταία πρόβλεψη του Μαΐου κάνει λόγο για 2,3% το 2025 και 2,2% το 2026.

Η σωστή ανάγνωση των αριθμών είναι και εδώ καθοριστική. Στους εθνικούς λογαριασμούς τα αποθέματα καταγράφονται ως επένδυση, αλλά οικονομικά είναι ένα μέγεθος ασταθές. Μια περίοδος αποθεματοποίησης μπορεί να ενισχύσει προσωρινά το ΑΕΠ, όμως συνήθως ακολουθείται από απομείωση που αφαιρεί ανάπτυξη. Οι προβλέψεις της Τράπεζας της Ελλάδος δεν βασίζονται σε αυτόν τον παράγοντα. Βλέπουν την προοπτική στην ιδιωτική κατανάλωση, στις πάγιες επενδύσεις και στις εξαγωγές υπηρεσιών (κυρίως τον τουρισμό), στοιχεία με σαφώς πιο σταθερό αποτύπωμα στην πραγματική οικονομία.

Επομένως δίκαια η κυβέρνηση επισημαίνει ότι η πορεία της οικονομίας δεν καθορίζεται από μια συγκυριακή ανωμαλία αλλά από τη συνολική της κατεύθυνση. Τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης προχωρούν, η απασχόληση παραμένει σε υψηλά επίπεδα και οι επενδύσεις σε υποδομές και πράσινη μετάβαση ενισχύουν την ανθεκτικότητα της χώρας. Τα στοιχεία του 2024 χρειάζονται σωστή ερμηνεία, στρατηγική καταπολέμησης των προβλημάτων που προκύπτουν και όχι καχυποψία.

Το κρίσιμο ερώτημα για το 2025, λοιπόν είναι το εξής: Ποια είναι η πραγματική βάση στην οποία μπορεί να στηριχθεί η Ελληνική οικονομία; Θα κατορθώσουν η ιδιωτική κατανάλωση, οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης και οι εξαγωγές υπηρεσιών να καλύψουν την διαφαινόμενη υποχώρηση των αποθεμάτων και να διατηρήσουν ή ακόμη και να ενισχύσουν τον ρυθμό ανάπτυξης; 

Αν η απάντηση είναι θετική, τότε η περσινή παραφωνία θα αποδειχθεί ένα συγκυριακό επεισόδιο και η στέρεη βάση της οικονομίας θα είναι κατοχυρωμένη. Εάν όχι...

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr