Το δελτίο εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού για το πρώτο τρίμηνο του 2025 δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών. Το κράτος εμφάνισε πρωτογενές πλεόνασμα ύψους €4,493 δισ., έναντι στόχου €616 εκατ., δηλαδή επταπλάσιο από τον αρχικό σχεδιασμό. Πρόκειται για δημοσιονομικό άλμα που προκαλεί εντύπωση όχι μόνο λόγω του μεγέθους του, αλλά και λόγω της χρονικής συγκυρίας. Μετά από μια χρονιά (το 2024) με έντονη μεταβλητότητα στις διεθνείς τιμές, στα επιτόκια και στις μεταβιβάσεις ευρωπαϊκών πόρων, η κυβέρνηση φαίνεται να ξεκινά τη νέα χρονιά με ξεκάθαρη και εξαιρετική δυναμική.

Τα καθαρά έσοδα του προϋπολογισμού ανήλθαν σε €17,691 δισ., ξεπερνώντας τον στόχο των €15,875 δισ. κατά €1,816 δισ. ή 11,44%. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αύξησης εντοπίζεται στους φόρους, που έφτασαν τα €16,896 δισ. έναντι στόχου €15,066 δισ., δηλαδή υπέρβαση κατά €1,83 διςσ.Σε πρώτη ανάγνωση, αυτό αντανακλά είτε καλύτερη είσπραξη, είτε ενίσχυση της κατανάλωσης. Ωστόσο, όταν κοιτάξει κανείς προσεκτικά τις επιμέρους εισροές, προκύπτει ότι η αύξηση έχει ετερόκλητες και εν μέρει μη επαναλαμβανόμενες ρίζες.

Ο κυριότερος λόγος για την υπεραπόδοση είναι η πρόωρη είσπραξη της πρώτης δόσης του ΕΝΦΙΑ, ύψους περίπου €890 εκατ., που κανονικά θα έμπαινε τον Απρίλιο αλλά τελικά μεταφέρθηκε λογιστικά στον Μάρτιο. Αυτή η μετάθεση έδωσε μια προσωρινή ώθηση στο ταμείο, χωρίς να σηματοδοτεί διαρθρωτική αύξηση των εσόδων. Επίσης, η εντυπωσιακή αύξηση στην κατηγορία "πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών" (από €208 εκατ. σε €1,086 δισ.) δεν βασίζεται σε σταθερή βάση και πιθανότατα αφορά μεμονωμένες εισπράξεις, πιθανώς επιστροφές από παλαιότερες υποχρεώσεις ή εφάπαξ συναλλαγές. Τα λοιπά έσοδα, όπως οι κοινωνικές εισφορές, παραμένουν σχεδόν αμετάβλητα, κάτι που επιβεβαιώνει ότι η δυναμική περιορίζεται στο πεδίο της φορολογίας.

Η εικόνα του πλεονάσματος ενισχύεται και από την πλευρά των δαπανών, οι οποίες ανήλθαν σε €16,086 δισ., δηλαδή €2,152 δισ. κάτω από τον στόχο των €18,238 δισ. Ωστόσο, κι εδώ πρόκειται λιγότερο για "λιτότητα" και περισσότερο για χρονικές υστερήσεις. Οι μεταβιβάσεις μειώθηκαν κατά €581 εκατ., οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) κατά €702 εκατ., ενώ δεν πραγματοποιήθηκαν πληρωμές €532 εκατ. από τις προβλεπόμενες πιστώσεις υπό κατανομή. Το ίδιο ισχύει και για τα εξοπλιστικά, με τις αποκτήσεις παγίων να υπολείπονται κατά €443 εκατ. Άρα, το μεγαλύτερο μέρος της συγκράτησης δαπανών αποτελεί περισσότερο αποτέλεσμα αναβολών υλοποίησης, παρά εξορθολογισμού.

Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση έχει πολλούς και στέρεους λόγους να αισθάνεται ικανοποιημένη και ενισχυμένη. Το πλεόνασμα είναι πραγματικό, η εικόνα εμπιστοσύνης από τις αγορές ισχυροποιείται και, αν συνεχιστεί η πορεία αυτή, σίγουρα θα υπάρξει δημοσιονομικός χώρος για φοροαπαλλαγές και στοχευμένα μέτρα ανακούφισης, μετά το Γ’ τρίμηνο και στο τέλος του έτους. Οι δημοσιονομικές αντοχές μπορούν να στηρίξουν τις όποιες κοινωνικές ή αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα βασιστούν σε αισιόδοξες προβολές, με βάση μόνο και μόνο το "καλό" τρίμηνο.

Η πρόκληση λοιπόν, παραμένει μπροστά μας. Αν στο επόμενο διάστημα τα ευρωπαϊκά κονδύλια (Ταμείο Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ) που διέρχονται μέσα από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων δεν επανέλθουν στα αναμενόμενα επίπεδα (είχαμε μηδενικά έσοδα στο Α΄τρίμηνο) και αν η (πολύ μεγάλη) αύξηση των φορολογικών εσόδων αποδειχθεί ευκαιριακή, τότε η δημοσιονομική εικόνα θα πρέπει να επανεξεταστεί και επαναξιολογηθεί. Για την ώρα, όμως, η κυβέρνηση μπορεί να προβάλλει το αποτέλεσμα με νηφαλιότητα και αυτοπεποίθηση. Σίγουρα δεν πρόκειται για θρίαμβο, αλλά έχουμε οπωσδήποτε ισχυρότατες ενδείξεις αισθητής βελτίωσης και σταθερής πορείας. Το αν αυτή η πορεία είναι διατηρήσιμη, θα το δείξει ο χρόνος. 

Οι αριθμοί λένε πάντα την αλήθεια, αλλά μόνο όταν προέρχονται από την ορθή διαδικασία και διαβάζονται σωστά.

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr