Ο Ντόναλντ Τραμπ, επιστρέφοντας στον Λευκό Οίκο ως ο 47ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, εγκαινιάζει μια νέα περίοδο πολιτικής έντασης και διεθνούς αναπροσαρμογής. Οι δηλώσεις του και οι πρώτες ενδείξεις της στρατηγικής του δεν αφήνουν αμφιβολίες για το ότι σκοπεύει να επαναπροσδιορίσει τη θέση της Αμερικής στον παγκόσμιο χάρτη, όχι απλώς ως ηγέτιδας δύναμης, αλλά ως χώρας που διεκδικεί "ζωτικό χώρο" με τρόπους που παραπέμπουν σε αμφιλεγόμενες ιστορικές αναφορές.

Η Γροιλανδία, η οποία για τον Τραμπ αποτελεί "απόλυτη αναγκαιότητα" για την αμερικανική ασφάλεια, αναδεικνύεται σε σύμβολο των φιλοδοξιών του. Το νησί, με τη στρατηγική του σημασία για την Αρκτική και τους φυσικούς του πόρους, θεωρείται από τον ίδιο αναπόσπαστο μέρος της αμερικανικής γεωπολιτικής επιρροής. Παρά τις κατηγορηματικές απορρίψεις της Δανίας το 2019, η εμμονή του Τραμπ υπογραμμίζει τη βαθύτερη αντίληψή του ότι τα εδαφικά και πολιτικά σύνορα είναι ευέλικτα όταν πρόκειται για την προστασία ή την επέκταση της ισχύος των ΗΠΑ.

Παράλληλα, ο Καναδάς, τον οποίο περιέγραψε ως "51η Πολιτεία" των Ηνωμένων Πολιτειών, βρίσκεται στο στόχαστρο μιας πιο έμμεσης προσέγγισης. Αν και οι δηλώσεις αυτές μπορεί να αποδοθούν σε υπερβολική ρητορική, φανερώνουν μια στρατηγική σκέψη που επιδιώκει την ενοποίηση των οικονομικών και εμπορικών συμφερόντων της Βόρειας Αμερικής υπό την ηγεσία της Ουάσιγκτον. Οι προτάσεις του Τραμπ για δασμολογικές ρυθμίσεις και επενδυτικά σχέδια στοχεύουν στη δημιουργία μιας οικονομικής ζώνης που θα εξυπηρετεί την αμερικανική κυριαρχία.

Στη Λατινική Αμερική, η πρόθεση του να επανακτήσει τον έλεγχο της Διώρυγας του Παναμά αναδεικνύει τη σημασία που αποδίδει στα παγκόσμια εμπορικά δίκτυα. Η Διώρυγα, η οποία αποτελεί κρίσιμο κόμβο για το διεθνές εμπόριο, δεν είναι μόνο στρατηγικό σημείο ελέγχου αλλά και σύμβολο της αμερικανικής κυριαρχίας στον δυτικό ημισφαίριο. Η επιμονή του Τραμπ στη διεκδίκησή της δείχνει ότι βλέπει τη γεωπολιτική επιρροή ως αδιαχώριστο κομμάτι της αμερικανικής εθνικής ταυτότητας.

Η στρατηγική του Τραμπ, ωστόσο, δεν περιορίζεται μόνο σε εδαφικές φιλοδοξίες. Οι δασμολογικές του πολιτικές κατά της Κίνας και της ΕΕ αποκαλύπτουν την πρόθεσή του να χρησιμοποιήσει την οικονομική πίεση ως εργαλείο επιβολής. Η επιβολή υψηλών δασμών σε κινεζικά προϊόντα, σε συνδυασμό με τις προειδοποιήσεις προς την Ευρώπη, αναδεικνύουν μια πολιτική που αποσκοπεί όχι μόνο στην αναδιάταξη του παγκόσμιου εμπορίου, αλλά και στην αποδυνάμωση των ανταγωνιστών της Αμερικής. Ο προστατευτισμός του Τραμπ δεν είναι απλώς οικονομική τακτική· είναι πολιτική στρατηγική που αντικατοπτρίζει τη φιλοσοφία του για την απόλυτη υπεροχή της Αμερικής.

Μια άλλη διάσταση της πολιτικής του περιλαμβάνει τη συνεργασία του με τον Έλον Μασκ, τον οποίο έχει χαρακτηρίσει "νέο αστέρι" της κυβέρνησής του. Ο Μασκ, με τη δυναμική του παρουσία στον χώρο της τεχνολογίας, της ενέργειας και της διαστημικής έρευνας, φαίνεται να διαδραματίζει ρόλο-κλειδί στην προώθηση των στρατηγικών του Τραμπ. Οι πρωτοβουλίες του δεν περιορίζονται σε τεχνολογικές καινοτομίες, αλλά επεκτείνονται σε ευρύτερες πολιτικές, εγείροντας ερωτήματα για τη διαφάνεια και τις συγκρούσεις συμφερόντων που μπορεί να προκύψουν από τη στενή τους συνεργασία.

Η σύνδεση του Τραμπ με την έννοια του "ζωτικού χώρου" εγείρει ιστορικές αναλογίες. Αν και οι συνθήκες είναι εντελώς διαφορετικές, η λογική του να δικαιολογεί τη διεκδίκηση εδαφών και επιρροής με όρους στρατηγικής αναγκαιότητας παραπέμπει σε πρακτικές ηγετών όπως ο Πούτιν και ο Ερντογάν. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στο παρελθόν, αυτή η πρακτική-ιδέα έχει χρησιμοποιηθεί με καταστροφικές συνέπειες, ιδιαίτερα από τον Αδόλφο Χίτλερ στη ναζιστική Γερμανία. Παρότι ο Τραμπ δεν υιοθετεί άμεσα τον όρο, η ρητορική και οι πολιτικές του αντικατοπτρίζουν μια εκδοχή αυτής της λογικής, προσαρμοσμένη στη σύγχρονη παγκόσμια σκηνή.

Η θητεία του Τραμπ δεν είναι απλώς μια επανάληψη της προηγούμενης διακυβέρνησής του. Είναι μια δυναμική προσπάθεια αναδιαμόρφωσης της αμερικανικής πολιτικής και της διεθνούς τάξης. Το αν οι φιλοδοξίες του θα οδηγήσουν σε μακροπρόθεσμη ενίσχυση της αμερικανικής ισχύος ή αν θα προκαλέσουν νέες παγκόσμιες εντάσεις μένει να φανεί. Ωστόσο, η επιστροφή του Τραμπ σηματοδοτεί την αρχή μιας εποχής που υπόσχεται να είναι κάθε άλλο, παρά ήρεμη και ειρηνική.

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr