Τον τελευταίο χρόνο, ζούμε σε μια εποχή όπου η οικονομική ανάπτυξη αποτυπώνεται μεν στους δείκτες, αλλά η καθημερινή πραγματικότητα πολλών πολιτών δε βιώνει τον ίδιο βαθμό ευημερίας. Οι επίσημες ανακοινώσεις και οι δηλώσεις του οικονομικού επιτελείου είναι γεμάτες από τις "υψηλές επιδόσεις" και τους "επιτυχημένους στόχους", όμως οι πολίτες  στρέφουν το βλέμμα στην καθημερινή τους οικονομική διαχείριση, αντικρίζουν τον πληθωρισμό να ροκανίζει, μάλλον βίαια, τα εισοδήματά τους. Την ίδια ώρα που οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, βασικό και αναντικατάστατο τμήμα της Ελληνικής Οικονομίας, ασφυκτιούν λόγω περιορισμένης και δυσεύρετης ρευστότητας. Η ανάπτυξη αποτυπώνεται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό της στα στατιστικά και κατά το (πολύ) μικρότερο στο μέσο πορτοφόλι. Συμβαίνει δηλαδή το αντίστροφο από αυτό που θα έπρεπε να αποτελεί το αποτέλεσμα μιας ορθολογικής οικονομικής πολιτικής. Αυτή η απόσταση μεταξύ δεικτών και πραγματικότητας, υπογραμμίζει το υπάρχον κενό και τονίζει την άμεση ανάγκη κάλυψης του.

Η υπερβολική εστίαση της τρέχουσας οικονομικής πολιτικής στους δείκτες, χωρίς την κατάλληλη στήριξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και της επιχειρηματικότητας και χωρίς τον συνυπολογισμό όλων των επιπτώσεων της, δημιουργεί προβλήματα και δυσαρέσκεια. Τα οποία δύσκολα θα εξαλειφθούν, εάν δεν συμβεί κάποιο συγκλονιστικό… "θαύμα". Το ΑΕΠ αυξάνεται, αλλά οι πολίτες δεν καρπώνονται τη βελτίωση και βλέπουν την αγοραστική τους δύναμη να μειώνεται, ενώ η αγορά περιορίζει τις ευκαιρίες. Η μικρομεσαία επιχείρηση, που απασχολεί το 80% των εργαζομένων, φωνάζει πως χρειάζεται στήριξη, αλλά όχι μέσω μέτρων που προκαλούν αβεβαιότητα και παροχών. Χρειάζεται μειώσεις φόρων και απλοποίηση των διαδικασιών, χρειάζεται έλεγχο του πληθωρισμού που δεν θα την αναγκάζει να μετακυλίει συνεχώς κόστη στον πελάτη, χρειάζεται μέτρα που θα της δώσουν ρευστότητα και που θα της επιτρέψουν να επενδύσει και να αναπτυχθεί, διασφαλίζοντας σταθερές θέσεις εργασίας.

Σε διεθνές επίπεδο, χώρες όπως η Σιγκαπούρη και η Ολλανδία προσαρμόζουν τις πολιτικές τους έτσι ώστε η ανάπτυξη να συμβαδίζει με την πραγματική οικονομία και να προσφέρει ευημερία. Στην πρώτη π.χ., ο φιλελεύθερος προσανατολισμός δεν συνοδεύεται μόνο από υψηλούς δείκτες, αλλά και από ευκαιρίες για τους πολίτες να αυξήσουν τα εισοδήματά τους, μέσα από στρατηγικές επενδύσεις στην εκπαίδευση, στη στέγαση και στην καινοτομία. Η δεύτερη στηρίζει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με ουσιαστικές και μακροχρόνιες φορολογικές ελαφρύνσεις, διατηρώντας παράλληλα αυστηρό αλλά σύγχρονο (δηλ. ορίζοντα ταχύτατες διαδικασίες) πλαίσιο λειτουργίας, ενώ το κράτος φροντίζει να υπάρχει ουσιαστική αλλά όχι "αποπνικτική", δημοσιονομική πειθαρχία. Έτσι, δεν περιορίζεται να παρουσιάζει υψηλούς δείκτες, αλλά κατορθώνει να διασφαλίζει ότι η ευημερία "απλώνεται" σε όλη την κοινωνία και αγγίζει τους κατά το δυνατόν, περισσότερους πολίτες. Και δεν είναι τα μόνα παραδείγματα. Χονγκ Κονγκ, Ελβετία, Ιρλανδία, Νέα Ζηλανδία και όχι μόνο, θα μπορούσαν να αποτελέσουν εξαιρετικά υποδείγματα για την χώρα μας…

Στην Ελλάδα, είναι απαραίτητο να εξεταστεί μια νέα, περισσότερο ορθολογική απέναντι στην αγορά προσέγγιση. Η περαιτέρω απελευθέρωση του επιχειρείν με μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και των φορολογικών βαρών για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα βοηθήσει ουσιαστικά τις ίδιες αλλά και την αγορά εργασίας. Όταν η επιχειρηματικότητα μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς δυσβάσταχτα βάρη, οι αυξήσεις των μισθών μπορούν να στηρίζονται στην πραγματική παραγωγικότητα και όχι σε κρατικά επιδοτούμενες παροχές, οι οποίες τελικά διογκώνουν τον πληθωρισμό και επηρεάζουν αρνητικά την οικονομία.

Τα κυβερνητικά στελέχη καυχώνται για τις αυξήσεις των μισθών "που είναι πάνω από τον πληθωρισμό". Μόνο που αυτό, χωρίς ταυτόχρονη και σημαντική αύξηση της παραγωγικότητας, οδηγεί μαθηματικά σε αυξημένο πληθωρισμό. Και αποτελεί την τέλεια συνταγή οικονομικής αυτοκαταστροφής μέσω σπιράλ αύξησης μισθών-τιμών. 

Η απότομη προσαρμογή των μισθών δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από την υστέρηση αμοιβών που προκάλεσε η κρίση και δεν αποτελεί βιώσιμη λύση σε καμία περίπτωση, καθώς το μόνο που επιτυγχάνει είναι να εντείνει τις πληθωριστικές πιέσεις. Στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, του Εθνικού Κέντρου Παραγωγικότητας και της Κομισιόν (εδώ, εδώ, εδώ και εδώ) δείχνουν ότι η παραγωγικότητα στην Ελλάδα υστερεί σημαντικότατα (22%) από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Τον μέσο όρο, επαναλαμβάνω…

Εάν λοιπόν η αύξηση μισθών δεν συμβαδίζει με πραγματική αύξηση της παραγωγικότητας (με τις αντίστοιχες επενδύσεις), οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να αντέξουν τις υψηλότερες αμοιβές. Οπότε αναγκάζονται να αυξάνουν τις τιμές και, αναπόφευκτα, τον πληθωρισμό.

Για να αποδώσουν τα θετικά οικονομικά μεγέθη στην καθημερινότητα των πολιτών, η οικονομική στρατηγική πρέπει να επικεντρωθεί στη μείωση της κρατικής παρέμβασης και στην στήριξη της ιδιωτικής οικονομίας και όχι της κατανάλωσης. Οι μειώσεις φόρων και οι ελαφρύνσεις που έχουν εφαρμοστεί βρίσκονται στην σωστή κατεύθυνση αλλά απέχουν από τα αναγκαία επίπεδα. Μπορούν σαφώς να αποτελέσουν τον πυρήνα μιας οικονομικής πολιτικής που επιτρέπει στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και στους πολίτες να βρουν καλύτερες ευκαιρίες εργασίας και εισοδήματος αλλά τα μέτρα χρειάζεται να είναι πολύ ευρύτερης κλίμακας και στόχευσης. Μόνο έτσι η πίτα θα… χορτάσει την συντριπτική πλειονότητα των πολιτών.

Η οικονομική ανάπτυξη αποκτά νόημα μόνο όταν τα αποτελέσματά της αγγίζουν ολόκληρη την κοινωνία. Αυτό χρειάζεται να γίνει μια έννοια-κτήμα όλων. Δεν αρκεί το ΑΕΠ να φτάνει σε υψηλά επίπεδα, ούτε η δημιουργία ευκαιριών να μην αφορά τους μεσαίους (το μεγάλο πρόβλημα) και τους μικρούς, αλλά μόνο τους μεγάλους. Αποτελεί αδήριτη οικονομική ανάγκη, εάν στοχεύουμε σε μακροχρόνια σταθερότητα, η ανάπτυξη να φτάνει σε κάθε πολίτη, να ενισχύει την αγορά και να δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου η οικονομική πρόοδος να γίνεται αισθητή από όλους. Αν δεν αλλάξουν οι επιμέρους πολιτικές ώστε αυτό να επιτυγχάνεται, το κόστος θα το πληρώσουμε όλοι. 

Πρώτα η κυβέρνηση στην κάλπη και κατόπιν ολόκληρη η χώρα, παραμένοντας σε ένα μέλλον τελματωμένο και αδιέξοδο.  

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr