Η ελληνική οικονομία βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με νέες και σοβαρές προκλήσεις. Οι πληθωριστικές πιέσεις συνεχίζουν να πλήττουν την αγοραστική δύναμη των Ελλήνων και να αυξάνουν το κόστος ζωής, καθώς η ενέργεια και τα τρόφιμα παραμένουν ακριβά, ενώ οι επιχειρήσεις βλέπουν το κόστος παραγωγής να αυξάνεται συνεχώς. Η τελευταία απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για μείωση των επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης, στοχεύει στο να δώσει ώθηση στην οικονομία της Ευρωζώνης αλλά αυτή η κίνηση θα προκαλέσει αναταράξεις στο περιβάλλον  υψηλότερου από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης πληθωρισμού, που υπάρχει στην Ελλάδα. Το πραγματικό όφελος για την χώρα παραμένει, τουλάχιστον αμφίβολο.

Παρά την αισθητή μείωση στις τιμές των καυσίμων, οι τιμές του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού εξακολουθούν να ανεβαίνουν, δίνοντας ενδείξεις ότι ο πληθωρισμός μπορεί να διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα. Οι εκτιμήσεις για το 2024 δείχνουν ότι ο πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί στο 2,8%, ενώ ουσιαστική πτώση (στο 2,1%) αναμένεται για το 2025. Αυτό, την ώρα που η ΕΚΤ δύσκολα θα αλλάξει την πολιτική χαμηλότερων επιτοκίων κι ενώ η αύξηση των μισθών και οι αλλεπάλληλες κρίσης (πανδημία, φυσικές καταστροφές, διεθνής γεωπολιτική αστάθεια κ.λπ.), έχουν ενισχύσει το κόστος παραγωγής, επηρεάζοντας ιδιαίτερα τους τομείς των τροφίμων και των υπηρεσιών.

Τα χαμηλά επιτόκια της ΕΚΤ θα μειώσουν το κόστος δανεισμού, προσφέροντας κάποια ανακούφιση σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Ειδικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που εξαρτώνται περισσότερο από τον τραπεζικό δανεισμό, αυτή η κίνηση θα μπορούσε να βελτιώσει τη ρευστότητά τους. Παρόλα αυτά, οι υψηλές τιμές στα βασικά αγαθά περιορίζουν την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, καθιστώντας τις άμεσες επιπτώσεις των μειωμένων επιτοκίων λιγότερο αισθητές.

Για να αντιμετωπίσει την τρέχουσα οικονομική κατάσταση, η κυβέρνηση πρέπει να επικεντρωθεί σε μέτρα που είναι δημοσιονομικά συνετά και δεν θα ενισχύσουν τις πληθωριστικές πιέσεις. Τα πιο ρεαλιστικά μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν είναι:

1. Επιτάχυνση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων: Η αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας είναι κρίσιμη για τον περιορισμό των πληθωριστικών πιέσεων, μακροπρόθεσμα. Μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, όπως η συνέχιση της μείωσης της γραφειοκρατίας και η προώθηση της καινοτομίας, θα αυξήσουν την αποδοτικότητα των επιχειρήσεων χωρίς να ενισχύσουν τη ζήτηση.

2. Έλεγχος δημοσίων δαπανών: Η κυβέρνηση χρειάζεται να δώσει μεγαλύτερο βάρος στην βελτίωση της αποδοτικότητας των δαπανών και στην μείωση της σπατάλης στο Δημόσιο, μειώνοντας ταυτόχρονα επιδοτήσεις. Με ουσιαστικό έλεγχο των δαπανών και συγκράτηση αυξήσεων μισθών στο δημόσιο, μπορεί να περιορίσει αισθητά τις πληθωριστικές πιέσεις χωρίς να επιβαρύνει τον προϋπολογισμό.

3. Μείωση κόστους παραγωγής: Η παροχή φορολογικών κινήτρων ή ελαφρύνσεων που μειώνουν το κόστος παραγωγής, κυρίως σε τομείς όπως η ενέργεια και οι πρώτες ύλες, θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις να μειώσουν το κόστος των προϊόντων χωρίς να αυξάνουν την ζήτηση.

4. Στήριξη εξαγωγών και επενδύσεων: Η ενίσχυση των εξαγωγών και των παραγωγικών επενδύσεων σε τομείς όπως η βιομηχανία υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας και η ενίσχυση στην καινοτομία γενικά και σε τεχνολογίες αιχμής ειδικά, θα προωθήσει σημαντικά την ανάπτυξη χωρίς να επηρεάσει αισθητά τον εσωτερικό πληθωρισμό. Οι εξαγωγικές επενδύσεις θα συμβάλουν αναμφίβολα στην αύξηση της παραγωγικότητας και την ανάπτυξη, χωρίς άμεση επίπτωση στις εγχώριες τιμές.

5. Ενίσχυση ενεργειακής αποδοτικότητας: Η μείωση της εξάρτησης από ακριβές ενεργειακές πηγές, οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες και σε ενεργειακά αποδοτικές τεχνολογίες, θα μειώσουν μακροπρόθεσμα το κόστος ενέργειας, βελτιώνοντας έτσι διαχρονικά την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων.

Με αυτά τα μέτρα θα υπάρξει σταθεροποίηση στην οικονομία και θα αξιοποιηθεί η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, χωρίς να δούμε ενίσχυση στον πληθωρισμό ή άλλες, διαφορετικές αναταράξεις στο μέτωπο των τιμών.

Πέραν του τέρατος όμως, μακροπρόθεσμα η επιτυχία της ελληνικής οικονομίας εξαρτάται από την ικανότητά της να ισορροπήσει μεταξύ ανάπτυξης και δημοσιονομικής πειθαρχίας, χωρίς υπερθερμάνσεις ή απότομες "προσγειώσεις". Η μείωση των δημοσίων δαπανών και η σταθεροποίηση του δημόσιου χρέους είναι δομικά στοιχεία στην καταπολέμηση και την αποφυγή περαιτέρω πληθωριστικών πιέσεων αλλά παρέχουν επίσης στήριξη της ανάπτυξης. Εάν μάλιστα πραγματοποιηθούν με αύξηση επενδύσεων που εστιάζουν σε τεχνολογική καινοτομία, βιώσιμα και αειφόρα μοντέλα, με στόχο την μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενες πρώτες ύλες, θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας σε οιεσδήποτε εξωτερικές διαταραχές, κάτι περισσότερο από σημαντικά.

Σε απλά Ελληνικά, οι αποφάσεις της ΕΚΤ και η εφαρμογή των κατάλληλων πολιτικών από την κυβέρνηση θα καθορίσουν τις επιπτώσεις των πρώτων και το ευρύτερο μέλλον της οικονομίας. Η μείωση των επιτοκίων πρέπει να αξιοποιηθεί με προσοχή για να αποφύγουμε τα ρίσκα περαιτέρω ανόδου των τιμών. Και αυτή η προσοχή συνίσταται σε μεταρρυθμίσεις και στοχευμένες επενδύσεις που θα εξασφαλίσουν βιώσιμη ανάπτυξη και σταθερότητα για την ελληνική οικονομία.

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr