Η πρόσφατη εφαρμογή της τεκμαρτής φορολόγησης για τους ελεύθερους επαγγελματίες στην Ελλάδα έχει φέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο που υποβάλλονται και επεξεργάζονται οι φορολογικές δηλώσεις. Ο απολογισμός των αποτελεσμάτων αυτής της διαδικασίας παρουσιάζει τόσο θετικά αποτελέσματα όσο και ουσιαστικές προκλήσεις, που έχουν προκαλέσει συζητήσεις στους επαγγελματικούς και φορολογικούς κύκλους.

Από τα πρώτα θετικά αποτελέσματα της νέας φορολογικής διαδικασίας είναι η αύξηση των φορολογικών εσόδων. Η χρήση του συστήματος myDATA και άλλων τεχνολογικών εργαλείων διασταύρωσης στοιχείων επέτρεψε την καλύτερη καταγραφή και παρακολούθηση των εσόδων και δαπανών των επαγγελματιών. Μέσω αυτών των εργαλείων, οι φορολογικές αρχές μπορούν να συγκεντρώσουν στοιχεία σε πραγματικό χρόνο, μειώνοντας τη δυνατότητα απόκρυψης εισοδημάτων και βελτιώνοντας τη διαφάνεια στη φορολογία.

Αυτό οδήγησε σε αύξηση της φορολογικής βάσης και των δηλωθέντων εισοδημάτων, γεγονός που ενίσχυσε την αποτελεσματικότητα του συστήματος και αύξησε τα έσοδα του κράτους. Επιπλέον, το νέο σύστημα φαίνεται να αντιμετωπίζει καλύτερα τους επαγγελματίες με υψηλούς τζίρους, επιβάλλοντάς τους μια δικαιότερη φορολογική αντιμετώπιση, καθώς τα τεκμήρια προσαρμόζονται ανάλογα με τον κύκλο εργασιών τους. Έτσι, όσοι επαγγελματίες έχουν υψηλότερο τζίρο από τον μέσο όρο του κλάδου τους φορολογούνται πιο αναλογικά, ενώ παράλληλα μειώνεται η δυνατότητα υποδήλωσης εισοδημάτων.

Ωστόσο, η τεκμαρτή φορολόγηση έχει προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις από μικρομεσαίους επαγγελματίες. Η σύνδεση του τεκμαρτού εισοδήματος με τον κατώτατο μισθό θεωρείται υπερβολικά αυστηρή για πολλές μικρές επιχειρήσεις, που δεν έχουν σταθερά υψηλά κέρδη.

Οι επαγγελματίες αυτοί συχνά βλέπουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις να αυξάνονται δυσανάλογα σε σχέση με την πραγματική τους οικονομική κατάσταση. Επιπλέον, η διαδικασία αμφισβήτησης των τεκμηρίων, που υποτίθεται ότι παρέχει μια διέξοδο για τους επαγγελματίες που θεωρούν ότι το τεκμαρτό εισόδημά τους είναι υπερβολικό, αποδεικνύεται περίπλοκη και γραφειοκρατική.

Η συγκέντρωση των απαιτούμενων στοιχείων για την απόδειξη της πραγματικής οικονομικής κατάστασης απαιτεί χρόνο και εξειδικευμένη γνώση, γεγονός που αποθαρρύνει πολλούς επαγγελματίες από το να αμφισβητήσουν το τεκμήριο.

Ένα άλλο πρόβλημα που έχει προκύψει από την εφαρμογή του νέου συστήματος είναι οι κοινωνικές ανισότητες που αυτό μπορεί να ενισχύσει. Οι μικρότερες επιχειρήσεις, ιδιαίτερα αυτές που δεν έχουν πρόσβαση σε τεχνολογικούς πόρους ή εξειδικευμένο προσωπικό, δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στις νέες ψηφιακές απαιτήσεις του φορολογικού συστήματος. Η πολυπλοκότητα των διαδικασιών, σε συνδυασμό με την αυξημένη φορολογική επιβάρυνση, καθιστούν το νέο σύστημα δυσκολότερο για τους επαγγελματίες με λιγότερους πόρους.

Παρά τις προκλήσεις, τα πρώτα αποτελέσματα της νέας τεκμαρτής φορολόγησης δείχνουν ότι έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος στη μείωση της φοροδιαφυγής και στην αύξηση των φορολογικών εσόδων. Ωστόσο, είναι σαφές ότι απαιτούνται περαιτέρω βελτιώσεις, ιδιαίτερα για την υποστήριξη των μικρομεσαίων επαγγελματιών που αισθάνονται ότι επιβαρύνονται δυσανάλογα. Η ισονομία και η δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών παραμένουν σημαντικά ζητήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο μελλοντικών τροποποιήσεων του συστήματος.

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr