Την προηγούμενη Δευτέρα οι αγορές σημείωσαν σημαντικότατες πτώσεις, σε ολόκληρο τον πλανήτη. Οι περισσότερες αναλύσεις απέδωσαν το ακραίο sell off αφενός στον ιδιαίτερα αυξημένο γεωπολιτικό κίνδυνο που υφίσταται λόγω του πολέμου στην Γάζα και αφετέρου τα αρνητικά δεδομένα της Αμερικανικής οικονομίας, που δημοσιοποιήθηκαν την Παρασκευή και προειδοποιούν για αυξημένη πιθανότητα ύφεσης. 

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν άλλοι τρεις σημαντικοί λόγοι που προκάλεσαν το μίνι κραχ: 

Α. οι εξαιρετικά υψηλά αποτιμημένες με βάση τις ουσιαστικές προοπτικές τους, μετοχές τεχνολογικών εταιριών  

Β. η απόφαση της Κεντρικής Τράπεζας της Ιαπωνίας να αυξήσει τα βασικά επιτόκια του γιεν στο 0,25, το υψηλότερο επίπεδο μετά το 2008 σε συνδυασμό με το forward guidance για συνέχιση των αυξήσεων. Κάτι που οδήγησε τα carry trades να ρευστοποιήσουν μαζικά και

Γ. οι αυξανόμενες εντάσεις στο διεθνές εμπόριο, αφενός λόγω του πολέμου-ανταγωνισμού ΗΠΑ-Κίνας και αφετέρου των προβλημάτων που προκαλεί ο πόλεμος στα στενά του Hormuz και του Bab el-Mandeb και τον κόλπο του Aden. 

Και οι πέντε αυτοί οι παράγοντες είναι αρκετά περίπλοκοι, οπότε έχει ενδιαφέρον να δούμε τα κυριότερα σημεία τους.

Ο αυξημένος γεωπολιτικός κίνδυνος υπάρχει από τις 7 Οκτωβρίου και, όπως είδαμε και στην "επίθεση" του Ιράν κατά του Ισραήλ πριν μερικές εβδομάδες, έχει λίγο ως πολύ προεξοφληθεί και ενσωματωθεί στις τιμές. Όταν όμως η ένταση αυξάνεται ξαφνικά και γεωμετρικά, είναι αυταπόδεικτο ότι, έστω προσωρινά, η… αδρεναλίνη στις αγορές ανεβαίνει και επηρεάζει τις τιμές. Ίσως όχι πλέον μετρήσιμα ποσοτικά, αλλά σίγουρα ψυχολογικά. 

Τα μεγέθη της Αμερικανικής οικονομίας που έγιναν γνωστά την Πέμπτη και την Παρασκευή, ήταν όντως χειρότερα των προσδοκιών. Ειδικά αυτά που αφορούσαν την αγορά εργασίας ήταν, για να το πούμε ως έχει το πράγμα, άσχημα. Και σε συνδυασμό με την απροθυμία της Federal Reserve να προχωρήσει άμεσα σε μειώσεις επιτοκίων, προκαλούν εύλογες ανησυχίες για την κατάσταση που θα αφήσει ο Joe Biden την μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, στις αρχές του 2025. Όμως αφενός δεν θα είναι η πρώτη που θα δούμε άσχημα δεδομένα που θα βελτιωθούν θεαματικά άμεσα κι αφετέρου η Fed έχει αποδείξει, παρά τις διαχρονικά έντονες κριτικές, ότι ξέρει καλά τι κάνει μέχρι σήμερα. 

Φτάνοντας στις μετοχές των τεχνολογικών εταιρειών, σίγουρα είχαμε (κι ίσως έχουμε ακόμη) μια σχετική υπερτίμηση των προσδοκιών, οπότε μπορούμε να μιλήσουμε για μία απλή, "συνηθισμένη" διόρθωση. Η οποία, αν δεν υπάρξουν εξωγενείς παράγοντες που θα επηρεάσουν αρνητικά την περαιτέρω εξέλιξη των προσδοκιών για το μέλλον αυτών των εταιρειών, θα ολοκληρωθεί σύντομα. Ας μην ξεχνάμε ότι αυτές οι εταιρείες δεν αποτιμώνται με βάση τα πραγματοποιούμενα κέρδη τους αλλά τα προσδοκώμενα όταν αποκτήσουν ώριμα προς ευρεία διάθεση προϊόντα. 

Αντίθετα με όσα περιγράφηκαν πιο πάνω, η αύξηση των επιτοκίων του γιεν έχει σαφώς πιο έντονη επίδραση στο "ξεπούλημα" και πιθανότατα θα προκαλεί αναταράξεις, για αρκετό καιρό ακόμη. Διότι τα carry trades (η επενδυτική στρατηγική, γνωστή σαν arbitrage επιτοκίου, όπου ένας επενδυτής δανείζεται σε νόμισμα με χαμηλά επιτόκια και επενδύει σε μετοχές και λοιπά επενδυτικά προϊόντα άλλων αγορών σε άλλα νομίσματα με υψηλότερα επιτόκια) στο ιαπωνικό νόμισμα είναι ιδιαίτερα μεγάλα και αδύνατον να ρευστοποιηθούν μέσα σε 1-2 ημέρες λειτουργίας των αγορών. Είναι όμως αναπόφευκτο να συμβεί καθώς οι ζημίες είναι σημαντικές τόσο από την υπέρογκη αύξηση του κόστους χρήματος, όσο και την αρνητική αλλαγή των συναλλαγματικών ισοτιμιών για τα funds που δραστηριοποιούνται σε αυτό το arbitrage. Χωρίς μάλιστα να υπάρχει διαθέσιμη κάποια δυνατότητα αξιόπιστης αντιστάθμισης των κινδύνων, οπότε η συνέχεια θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη και κάποιες ημέρες ηρεμίας δεν πρέπει να μας οδηγούν σε βεβιασμένα συμπεράσματα. 

Προσθέστε τώρα σε όλα αυτά και τον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας, που θα ενταθεί ακόμη περισσότερο, μετά τις Αμερικανικές εκλογές, ανεξάρτητα από το πρόσωπο που θα κατέχει το Οβάλ Γραφείο στα επόμενα 4 χρόνια (ίσως με την Κάμαλα Χάρις να έχουμε μία κάπως ηπιότερη κατάσταση αλλά σε καμία περίπτωση… ειρηνικότερη της παρούσας), κι έχετε την πλήρη εικόνα της "τέλειας καταιγίδας" που έχει ξεσπάσει πάνω από όλες τις αγορές, από την νύχτα της Κυριακής προς την Δευτέρα. 

Ζητούμενο φυσικά, η διάρκεια αυτής της καταιγίδας. Όλα τα δεδομένα δείχνουν ότι οπωσδήποτε θα διαρκέσει κάμποσες εβδομάδες, αλλά δεν μοιάζει να έχει τα χαρακτηριστικά εκείνα που θα την μετέβαλλαν σε κάτι πιο μόνιμο, σε μία πτωτική αγορά, ένα bear market. Τουλάχιστον για την ώρα… 

Οι αστάθμητοι παράγοντες όμως, είναι πάρα πολλοί και στην πλειονότητά τους ιδιαίτερα ευαίσθητοι, ακόμη και σε μικρές μεταβολές των δεδομένων. Επομένως απαιτούνται επιφυλακτικότητα και ιδιαίτερα προσεκτικές κινήσεις, με προετοιμασία για όλα τα πιθανά σενάρια και προσήλωση στα προαποφασισμένα σχέδια, χωρίς δικαιολογίες και αναποφασιστικότητα.

Οι καιροί γαρ, ου μενετοί!

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr