Η χθεσινή επίθεση του Ιράν στο Ισραηλινό έδαφος, που ήρθε να προστεθεί στο ήδη τεταμένο διεθνές περιβάλλον, αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά τόσο τις περιφερειακές, όσο και τις ευρύτερες διεθνείς σχέσεις. Απέχει δε πολύ από το να μπορεί να χαρακτηριστεί αιφνιδιαστική, μιας και προηγήθηκε ο πόλεμος Ισραήλ- Χαμάς, πολλοί μήνες αυξημένης έντασης και αντιπαραθέσεων και κάμποσα θανατηφόρα χτυπήματα για να φτάσουμε σε αυτήν. 

Αν και πρόκειται για την πρώτη φορά που το θεοκρατικό Ιράν κτυπά απευθείας από το έδαφος του, στόχους μέσα στην Ισραηλινή επικράτεια, βρίσκεται εδώ και δεκαετίες σε διαρκή αντιπαράθεση με την Δύση  και όλες τις περιφερειακές δυνάμεις της περιοχής. Στο πλαίσιο αυτών των αντιπαραθέσεων,  η χρήση στρατιωτικής δράσης ως μέσο άσκησης πολιτικής πίεσης, κάθε παρά πρωτοφανές είναι από την πλευρά του. Η υποστήριξη των Χούθι π.χ., αυτόν ακριβώς τον σκοπό εξυπηρετεί.

Το συγκεκριμένο επεισόδιο λοιπόν, σηματοδοτεί μια νέα φάση στον "ψυχρό" πόλεμο δεκαετιών μεταξύ των δύο κρατών, ο οποίος έχει ενταθεί υπέρμετρα τα τελευταία χρόνια. Η συνεχής επέκταση, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, της ιρανικής παρουσίας και την επιρροής σε Συρία, Λίβανο, Ιράκ και Υεμένη, απειλεί ολοένα και περισσότερο την ασφάλεια και τα συμφέροντα του Ισραήλ, με συνεχείς τρομοκρατικές ενέργειες από την Χαμάς, την Χεζμπολάχ, τελευταία τους Χούθι και όχι μόνο. Εάν σε αυτήν την πραγματικότητα προστεθεί το πλέγμα των ισχυρών οικονομικών κυρώσεων που από το 2018  έχουν (επαν)επιβληθεί στην Τεχεράνη για τους χειρισμούς των μουλάδων στο πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας κι έχουν οδηγήσει το καθεστώς στα όρια της οικονομικής κατάρρευσης και την πρόκληση σημαντικών κοινωνικών εντάσεων, το μείγμα γίνεται εκρηκτικό και άκρως επικίνδυνο.

Στην πραγματικότητα όμως, το ρίσκο είναι σαφέστατα μικρότερο απ’ ότι φαίνεται με την πρώτη ματιά. Το Ιράν δεν είχε περιθώριο μη αντίδρασης στους θανάτους των ανώτατων στελεχών των Φρουρών της Επανάστασης, μετά από βομβαρδισμό του προξενείου του στην Δαμασκό, την 1η Απριλίου. Μετά τους θανάτους των Ρεζά Ζαχεντί και Χάντι Χάτζι-Ραχίμι, έπρεπε οπωσδήποτε ν’ ανταπαντήσει στην πρόκληση. Ας μην ξεχνάμε τα 2 συντριπτικά πλήγματα που δέχτηκε το κύρος του καθεστώτος, μετά τους θανάτους των Κασέμ Σουλεϊμάνι (εμβληματικός στρατηγός των Φρουρών) και Μοχσέν Φακριζαντέχ (αξιωματικός των Φρουρών, καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης και επικεφαλής του πυρηνικού προγράμματος) από τις Ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες, το 2020! Ούτε βεβαίως τις πάμπολλες επιθέσεις "ακριβείας" Ισραηλινών επίλεκτων μονάδων σε Ιρανικές εγκαταστάσεις, με θύματα σημαντικά γρανάζια των ιρανικών στρατιωτικών δομών σε όλες σχεδόν τις χώρες της  ευρύτερης περιοχής. 

Με δυο λόγια, εάν δεν αντιδρούσαν και τώρα οι Αγιατολάχ, θα έχαναν και τα τελευταία ίχνη κύρους  και διεθνούς ισχύος που τους είχαν απομείνει. Με δεδομένη την αυξημένη ένταση στο εσωτερικό λόγω της κάκιστης οικονομικής κατάστασης και των κοινωνικών αντιδράσεων στην αυστηρή επιβολή των θρησκευτικών κανόνων, εάν δεν έκαναν κάτι, θα αντιμετώπιζαν σαφώς μεγαλύτερα υπαρξιακά προβλήματα, απ’ ότι έως τώρα.

Παρόλη την ανάγκη τους για μία εντυπωσιακή κίνηση όμως, πραγματοποίησαν μια επίθεση εντυπωσιακή μεν, παράδειγμα προς… αποφυγή δε! Δεν έκαναν καμία απολύτως προσπάθεια να κρύψουν τις προετοιμασίες (μετακινήσεις υλικών και μονάδων κ.λπ.) αλλά και πυροδότησαν-εκτόξευσαν πρώτα τα σαφώς ταχύτερα πυραυλικά συστήματα (Κρουζ και  βαλλιστικοί) και ύστερα τα αργά drones (χρειάζονταν περί τις 3 ώρες για φτάσουν σε στόχο)! Έκαναν δηλαδή αυτό που όλα τα σύγχρονα εγχειρίδια τακτικής σε όλες τις σχολές Πολέμου, συνιστούν να μην γίνεται, διότι οδηγούν σε αποτυχία!!! 

Που πα’ να πει, πως δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι επεδίωκαν την επίτευξη σοβαρού/βαρέως πλήγματος. Επιθυμούσαν να διακινδυνεύσουν (την Ισραηλινή απάντηση) μόνο από μία επιτυχία πολύ μικρής έκτασης. Ένα συμπέρασμα που επιβεβαιώνεται και από το τελικό αποτέλεσμα. Ένα τοις εκατό επιτυχία σε περισσότερες από 300 προσπάθειες προσβολής, μία μόνο εξήγηση μπορεί να έχει. Σημειώστε ότι η εταιρεία που κατασκεύασε το Ισραηλινό Iron Dome (RADS - Rafael Advanced Defense Systems), δίνει σαν μέγιστο ποσοστό αναχαίτησης το (υψηλότατο) 90%!

Το ζητούμενο βέβαια είναι, ποια στάση θα ακολουθήσει από εδώ και πέρα το Ισραήλ. Το οποίο μέχρι αυτήν την ώρα, έχει δείξει εντυπωσιακή αυτοσυγκράτηση. Τουλάχιστον με βάση την μέχρι σήμερα ιστορία του και την πολεμοχαρή γενικότερη στάση της ηγεσίας του. Αντίθετα, όλο το μέχρι τώρα λεκτικό δείχνει πως δεν υφίσταται στόχευση ιδιαίτερα έντονης αντίδρασης, μιας και δεν υπήρξαν ουσιαστικές ή σημαντικές απώλειες. 

Σε αυτό το σκεπτικό μάλιστα, παίζει σημαντικότατο ρόλο το γεγονός ότι, με την επίθεση αυτή στο έδαφός του, το Ισραήλ ανακτά το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των διπλωματικών του ερεισμάτων στην Δύση. Τα οποία ερείσματα είχε απωλέσει σχεδόν ολοκληρωτικά, με την εμμονή της ηγεσίας του να επιτεθεί στην νότια Γάζα και ειδικά στην Ράφα!

Αμφότερες οι πλευρές λοιπόν, μοιάζουν να επιδεικνύουν εγκράτεια και ρεαλισμό, τόσο ως προς τις ενέργειες, όσο και ως προς την ρητορική. Ωστόσο, τα σημάδια και τα γεγονότα είναι ολοκάθαρα. Παρά την αμφίπλευρη διάθεση για μη επιδείνωση και αποκλιμάκωση, μία σοβαρή πιθανότητα επίλυσης των προβλημάτων μεταξύ Ιράν και Ισραήλ (και όχι μόνο) βρίσκεται πολύ μακριά ακόμη. Εάν δεχτούμε έστω, πως υπάρχει… Ενώ το ρίσκο για περαιτέρω  επιδείνωση και κλιμάκωση, είτε εσκεμμένα, είτε από ατύχημα, παραμένει εξαιρετικά υψηλό. Καθώς δε βρισκόμαστε σε χρονιά εκλογών στις ΗΠΑ και τίποτε δεν μπορεί ν’ αποκλειστεί, βρισκόμαστε σε εκείνο το σημείο, όπου κάποιοι θα κρατούσαν την ανάσα τους. Όλα όμως κατατείνουν πως δεν χρειάζεται κάτι τέτοιο, ακόμη.  Ταυτόχρονα όμως, δεν επιτρέπεται να χαλαρώσει η προσοχή, ούτε κατ’ ελάχιστον. Διότι τα δεδομένα άλλαξαν αλλά τα ρίσκα παραμένουν και τα πάντα είναι πιθανά…

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr