Ένα από τα βασικότερα σημεία/υποσχέσεις της πολιτικής της προηγούμενης κυβέρνησης ήταν η μεταρρύθμιση του υπάρχοντος κράτους και η δημιουργία ενός νέου το οποίο θα λειτουργούσε αποτελεσματικά,  στηριγμένο σε αρχές καλών πρακτικών και με στόχο τη (θεαματική) βελτίωση των υπηρεσιών προς τον πολίτη. Αυτό που μάθαμε να αποκαλούμε ως επιτελικό κράτος.

Η προσπάθεια αρχικά, στέφθηκε από (σχετική) επιτυχία. Ο αρχικός ενθουσιασμός, η ύπαρξη ουσιαστικών για την επίτευξη των στόχων ικανοτήτων στα περισσότερα από τα κυβερνητικά στελέχη που μετείχαν στο έργο και η ταχύτατη ψηφιοποίηση πολλών λειτουργειών του κράτους, προκάλεσαν ένα ευρύ "κύμα αποτελεσματικότητας", γεγονός πρωτοφανές για τα δεδομένα της χώρας και του κρατικού μηχανισμού.

Τα διάσπαρτα περιστατικά αποτυχίας του μηχανισμού, εξηγήθηκαν με την έλλειψη εμπειρίας, την αναγκαστικά μικρή αρχικά έκταση εφαρμογής και τη δυσκολία επιβολής των νέων μεθόδων σε ένα κρατικό μηχανισμό απαρχαιωμένο, "σκουριασμένο" και δυσλειτουργικό.

Μακάρι να ήταν έτσι και τόσο απλό. Όσοι γνωρίζουν από διαχείριση και διοίκηση στην πραγματική, καθημερινή πραγματικότητα, έβλεπαν καθαρότερα και πολύ περισσότερα. Ειδικότερα παρατηρούσαν το χαρακτηριστικότερο δείγμα πλημμελούς εφαρμογής και ευμετάβλητου αποτελέσματος: η επιτυχής εφαρμογή αφορούσε πάντα συγκεκριμένους τομείς των υπηρεσιών του κράτους και όχι όλο το εύρος τους, ενώ σε πάρα πολλές περιπτώσεις, παρότι η αντίδραση ήταν αποτελεσματική και επέλυσε το πρόβλημα, είτε δεν είχε ακολουθηθεί η ορθή πρακτική, είτε η λύση που δόθηκε δεν ήταν η ενδεδειγμένη. 

Με δυο απλά λόγια, κάτι δεν δούλευε σωστά! Και η εμπειρία έδειχνε το βασικό πρόβλημα: μη επέκταση των εντολών και του ελέγχου εφαρμογής τους, μέχρι τη βάση της διοικητικής πυραμίδας. Σε όποιον τομέα αυτά έφταναν στο προσωπικό που αλληλοεπιδρά με τους πολίτες, ο βαθμός ικανοποίησης ήταν υψηλότατος, όπου η επικοινωνία των αλλαγών και η ενημέρωση για την εφαρμογή μιας διαφορετικής νοοτροπίας αφηνόταν στην καλή θέληση και διάθεση του μέσου προϊσταμένου, τα προβλήματα "φώναζαν".

Όπως μπορεί να σας πληροφορήσει κι ένας φοιτητής διοίκησης επιχειρήσεων, αυτά τα προβλήματα γιγαντώθηκαν και έγιναν πρόδηλα, μόλις έγινε το rotation και άλλαξαν τα πρόσωπα στην κορυφή της πυραμίδας. Το οποίο rotation, φυσικά ήταν υποχρεωτικό να γίνει. Εάν δεν είχε γίνει και σύμφωνα με τα ήθη και έθιμα της Ελληνικής πολιτικής σκηνής, σήμερα θα αναζητούσαμε εναγωνίως την υπερπολύτιμη και κρίσιμη πολιτική σταθερότητα.

Από αυτό το σημείο και πέρα όμως, δεν μπορούμε πια να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Υπήρχε και υπάρχει ζήτημα αποτελεσματικής λειτουργίας του Κράτους ΚΑΙ εφαρμογής των νόμων και κανονισμών. Μπορεί δε η όντως καλά στημένη δομή διοίκησης να απέτρεψε π.χ. εκατόμβες θυμάτων με τις τρομερές μεγαπυρκαγιές του καλοκαιριού, όμως δεν έχει κατορθώσει παρά ελάχιστα θετικά σε κρίσιμα σημεία του συστήματος όπως οι ρυθμιστές κυκλοφορίας στα τραίνα και τα όργανα της τάξης. 

Κι αν κάποιος δει αμερόληπτα και πολύ προσεκτικά σε όσο βάθος και εύρος μπορεί να έχει πρόσβαση στον μηχανισμό του δημοσίου ο κάθε μέσος πολίτης, εύκολα διαπιστώνει πως το πρόβλημα είναι πολλαπλό, εκτεταμένο και μη επιδιορθώσιμο με μικρές παρεμβάσεις και αλλαγές κεντρικού χαρακτήρα μόνο. Το πρόβλημα είναι υπαρκτό, απτό, πολύπλοκο και πολυδαίδαλο και βρίσκεται σε όλα τα μήκη και πλάτη του μηχανισμού.

Η στήλη έχει επανειλημμένα προτείνει τη λύση: ανάληψη από έναν (ή και περισσότερους, πρόκειται για γιγαντιαίο έργο) εκ των μεγάλων οίκων συμβούλων διοίκησης και διαχείρισης, μιας πλήρους και επισταμένης μελέτης του προβλήματος τόσο από μέσα, όσο κι από έξω και η κατάθεση πολύ συγκεκριμένων προτάσεων, με βάση τη λειτουργία των πλέον επιτυχημένων ευρωπαϊκών χωρών (π.χ. Ιταλία).

Προτάσεων που θα πρέπει να εφαρμοστούν αμέσως και χωρίς καμία χρονοτριβή ή οπτική πολιτικού κόστους. Ακόμη και εάν προβλέπουν την πλήρη διάλυση και επανασύσταση του μηχανισμού από μηδενική βάση (όχι ιδιαίτερα πιθανό αλλά όχι και εκ προοιμίου αποκλεισμένη πρόταση).

Οτιδήποτε άλλο, ελάχιστα εχέγγυα θα παρέχει ότι μια μέρα θα είμαστε περήφανοι για τον τρόπο και τις υπηρεσίες που μας προσφέρει ΣΥΝΟΛΙΚΑ το Ελληνικό κράτος!

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr