Η προπαγάνδα είναι μία επικοινωνιακή στρατηγική που ξεκίνησε να εφαρμόζεται προ αμνημονεύτων ετών, παγκόσμια. Μια στρατηγική στηριγμένη πάντα στον σχηματισμό εντυπώσεων και η οποία δεν θέτει ποτέ φραγμούς για την επίτευξή τους. 

Δεν απαιτείται ιδιαίτερη ευφυΐα για να αντιληφθεί κάποιος ότι η παραπληροφόρηση αποτελούσε και αποτελεί την κυριότερη τακτική, για την επίτευξη των στόχων που τίθενται στα πλαίσια αυτής της στρατηγικής. 

Είναι εξαιρετικά σημαντική! Με τη βοήθεια και τη χρήση της, άλλαξαν τον ρου της ιστορίας και τις χώρες τους ηγέτες και ηγετίσκοι όπως ο Λένιν και ο Χίτλερ, αλλά και ο Τραμπ, ο Πούτιν κι οι δικοί μας Ανδρέας Παπανδρέου και Αλέκος Τσίπρας. 

Με δυο λόγια, η ύπαρξη προπαγάνδας και της σχετικής παραπληροφόρησης, έπρεπε και είναι απόλυτα αναμενόμενη σήμερα, στην εποχή όπου τα πάντα καθορίζονται από την εικόνα και την εύστοχη επικοινωνία. 

Όμως, ενώ πολλοί έχουν πια μάθει να ξεχωρίζουν αυτά που σήμερα γνωρίζουμε σαν fake news, τις μισές αλήθειες και τα ψέματα από την πραγματικότητα, εδώ και κάμποσο καιρό και με όλο αυξανόμενους ρυθμούς, κάνουν την εμφάνισή τους οπτικοποιημένες "ειδήσεις" που "αποδεικνύουν" ανύπαρκτα "γεγονότα", που βρίσκονται μόνον στο μυαλό του προπαγανδιστή που τα σκέφθηκε και, πιθανότατα, τα παρήγγειλε στους σχετικούς… καλλιτέχνες! Ένας εκ των οποίων, ο Mark Kaye, ίσως ο πιο ικανός και οπωσδήποτε ο γνωστότερος στο ευρύ κοινό δημιουργός τέτοιων "καλλιτεχνημάτων" έχει πει πρόσφατα: "Δεν είμαι φωτογράφος. Δεν τραβάω εικόνες όσων συμβαίνουν πραγματικά. Είμαι ένας παραμυθάς"!!!

Προφανώς, αναφέρομαι στα περιβόητα deepfakes. Δηλαδή στα διάφορα βίντεο και φωτογραφίες που κατά καιρούς αναδύονται στην επικαιρότητα, τα οποία υποτίθεται πως επαληθεύουν συμβάντα τα οποία όμως, δεν έχουν συμβεί ποτέ και, τις περισσότερες φορές, αντιστοιχούν στο εντελώς αντίθετο από την πραγματικότητα.

Πλέον πρόσφατο παράδειγμα τέτοιου, οι φωτογραφίες του πρώην προέδρου των ΗΠΑ και νυν υποψήφιου για το αξίωμα ξανά Ντόναλντ Τραμπ, που τον απεικονίζουν σε στιγμές μεγάλης οικειότητας με ομάδες μαύρων ψηφοφόρων. Δημιούργημα, όπως αποδείχτηκε του προαναφερθέντα αξιότιμου παραμυθά Kaye! Με στόχο φυσικά να αλλάξει τις εντυπώσεις και την αίσθηση απέχθειας που υπάρχει για αυτόν στο ακροατήριο των έγχρωμων ψηφοφόρων, που κυριολεκτικά τον μαύρισε στις δύο προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις που έλαβε μέρος το 2016 και το 2020!

Έχουν σημειωθεί πολλά αντίστοιχα περιστατικά deepfakes, παγκόσμια και σε πεδία εκτός πολιτικής. Θεωρητικά χάριν αστεϊσμού και πλάκας και χωρίς καμία άλλη επιπλοκή ή συνέπεια αλλά έχουν συμβεί.  Είναι μόνο ζήτημα χρόνου όμως πότε θα παρατηρηθούν αντίστοιχα φαινόμενα με σημαντικές, ίσως και μη αναστρέψιμες, συνέπειες και στην Ευρώπη κι αυτό θα πρέπει να το λάβουν σοβαρότατα υπόψη τους όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Άμεσα! Πριν είναι αργά! Το φαινόμενο αντιμετωπίζεται μόνο με προληπτική δράση και σε καμία περίπτωση με "θεραπευτική". 

Τα εργαλεία είναι διαθέσιμα και πέραν μιας αρχικής επένδυσης που μόνο ασήμαντη δεν μπορεί να θεωρηθεί (απαιτείται αρχικός εξοπλισμός με πανίσχυρους υπολογιστές και προηγμένο λογισμικό ΑΙ, αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων), δεν υπάρχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις συντήρησης του… οπλοστασίου. Αυτής της τάξεως ποσά όμως, για οργανισμούς όπως π.χ. η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αποτελούν μέρος της καθημερινότητας, οπότε η εξεύρεση των πόρων ώστε να υπάρξει άμεση δραστηριοποίηση δεν θα πρέπει να θεωρείται πρόβλημα. Η συνέχεια-συντήρηση δεν θα αποτελέσει πρόβλημα.

Αυτό είναι ένα από τα πλέον σημαντικά πλεονεκτήματα της Τεχνητής Νοημοσύνης: μετά το αρχικό "στήσιμο", φροντίζει μόνη της να βελτιώνεται και χρειάζεται μόνο τροφοδότηση με τα νέα δεδομένα και υψηλή επίβλεψη. Πρακτική που χρειάζεται μικρό αριθμό, εξαιρετικά εξειδικευμένων επιστημόνων και ελάχιστο υποστηρικτικό προσωπικό (φύλακες, διοικητική μέριμνα κ.λπ.).

Η φράση πως η ΕΕ είναι ένα μεγάλο υπερωκεάνιο που στρίβει, αποτελεί πλέον κλισέ που ακούγεται πολύ συχνά. Αλλά είναι πραγματικότητα. Οι πολιτικές ζυμώσεις που έχει γίνει συνήθεια να προηγούνται της οποιασδήποτε σημαντικής απόφασης και η ακραία γραφειοκρατία των Βρυξελλών, έχουν μετατρέψει την Ευρώπη σε κοιμώμενο γίγαντα, σε πάρα πολλά ζητήματα.

Όμως η περίπτωση των deepfakes και της Τεχνητής Νοημοσύνης, δεν αφήνει περιθώρια διασκέψεων διαβουλεύσεων και μακροχρόνιων διαδικασιών… "ωρίμανσης". Χρειάζεται αποφασιστικότητα και δράση, διότι ο κίνδυνος είναι πολύ πιο κοντά στις πύλες, απ’ όσο νομίζουμε. Ας γίνει λοιπόν η αντιμετώπιση του, η εξαίρεση στον κανόνα του υπερωκεανείου! Και γιατί όχι, παράδειγμα ενός νέου τρόπου λειτουργίας κατόπιν. 

Το ευρωπαϊκό όραμα το χρειάζεται...

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr