Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να αξιολογήσει το αξιόχρεο μιας χώρας στο ελάχιστο ρίσκο, υπολογίζει τις αξιολογήσεις 4 κυριότερων (και ισχυρότερων) οίκων αξιολόγησης, από τους 9-10 που υπάρχουν σε όλο τον πλανήτη. Αυτοί οι οίκοι είναι οι Moody’s, Standard & Poor’s, DBRS (Dominion Bonds Rating Service) και Fitch! Όλες είναι αμερικανικές αλλά η DBRS/Morningstar θεωρείται περισσότερο καναδική/ευρωπαϊκή μιας και ελέγχει τα μεγαλύτερα μερίδια αγοράς σε αυτούς τους δύο οικονομικούς χώρους.

Η βασική διαίρεση των αξιολογήσεων που πραγματοποιούν είναι:
Α. Investment Grade (η περιβόητη επενδυτική βαθμίδα)
Β. Speculative Grade (τα λεγόμενα σκουπίδια ή junk bonds) και 
Γ. Default Grade (όπου ουσιαστικά κατατάσσονται οι χρεοκοπημένοι εκδότες χρέους).

Κάθε μία από τις κατηγορίες, διαιρείται περαιτέρω, με τη σειρά της. Το Dealing Room της Φρανκφούρτης απαιτεί τουλάχιστον 3 από τους παραπάνω οίκους, να αξιολογούν έστω στην ελάχιστη επενδυτική βαθμίδα (ΒΒΒ- για S&P και Fitch, ΒΒΒ για την DBRS και Baa3 για την Moody’s), για να επιβάλλει στις τράπεζες της χώρας το μικρότερο "κούρεμα" (δηλ. μείωση επί της ονομαστικής αξίας) στα ομόλογα που αυτές καταθέτουν ως εγγύηση στην ΕΚΤ για το βραχυχρόνιο δανεισμό τους!

Σε απλά ελληνικά, η αξιολόγηση της χώρας σε επενδυτική βαθμίδα, μεταφράζεται σε  σημαντικά μικρότερο κόστος δανεισμού για τις τράπεζες της χώρας που αναβαθμίζεται. Κι αυτό σημαίνει μειωμένα επιτόκια δανεισμού προς τις επιχειρήσεις δηλαδή μικρότερο κόστος χρήματος για την αγορά. Το οποίον πα’ να πει περισσότερες επενδύσεις και περισσότερες θέσεις εργασίας πιθανότατα καλύτερα αμειβόμενες, αλλά αυτό δεν εξαρτάται τόσο από την ποσότητα όσο από την ποιότητα των επενδύσεων και άρα επιδρούν και άλλοι παράγοντες!

Φυσικά, το μικρότερο κόστος χρήματος, σημαίνει και μικρότερες τιμές κόστους στα προϊόντα, άρα και μειωμένες τιμές στην αγορά λιανικής. Με δυο λόγια, η αξιολόγηση μας σε επενδυτική βαθμίδα, επηρεάζει θετικά ΚΑΙ τον πληθωρισμό!

Εκτός των παραπάνω, η πρώτιστη επιρροή της επενδυτικής βαθμίδας βέβαια αφορά τη μείωση των επιτοκίων στον κρατικό δανεισμό. Κάτι που, με τη σειρά του, σημαίνει (εφόσον υπάρχει χρηστή διαχείριση, διαφορετικά όλοι θυμόμαστε το 2000-2010) μεγαλύτερες δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές και υπηρεσίες που παρέχει το κράτος, αλλά και καλύτερη δημοσιονομική κατάσταση μιας και επηρεάζεται άμεσα η βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους. 

Δηλαδή, για να ειπωθεί απλά, έχουμε μία γενικευμένη βελτίωση της κατάστασης μιας χώρας, όταν αυτή αναβαθμίζεται σε investment grade!

"Όταν αυτή αναβαθμίζεται σε investment grade!" είπα; Όχι ακριβώς!

Οι αγορές είναι προεξοφλητικοί μηχανισμοί και, από τη στιγμή που ήρθε η αναβάθμιση από τoν δεύτερο οίκο αξιολόγησης, θα αρχίσουν να προεξοφλούν την τρίτη και καταλυτική αναβάθμιση (που κατά πάσα βεβαιότητα θα έρθει 1η Δεκεμβρίου, από την Fitch) άμεσα, μειώνοντας τα επιτόκια στη δευτερογενή, γεγονός που θα επηρεάσει και τις τιμές της ΕΚΤ, αν και όχι στον βαθμό που αυτό θα συμβεί μετά και τον τρίτο οίκο αξιολόγησης. Εκεί η επιρροή θα φανεί στις αρχές του 2024, πιθανότατα εντός του πρώτου μήνα.

Φυσικά, με το εξαιρετικά ευμετάβλητο, ασθενές οικονομικά και ευάλωτο σε γεωπολιτικές εκρήξεις διεθνές περιβάλλον που υπάρχει ανά τον κόσμο αυτήν την εποχή, είναι πιθανόν τα δεδομένα της Ελληνικής οικονομίας να αλλάξουν προς το χειρότερο. Και επομένως να μην δούμε την επενδυτική βαθμίδα τόσο γρήγορα ή, ακόμη και αν την δούμε άμεσα, η θετική επίδραση της να είναι κατά πολύ μικρότερη του αναμενομένου με τα έως τώρα δεδομένα. 

Πρόκειται όμως για σενάριο που, μετά την αναβάθμιση από την (εξαιρετικά προσεκτική ύστερα από το 2006-09 και το φιάσκο των subprime CDOs) Standard & Poor’s και τη διαχείριση της οικονομίας τα τελευταία 5,5 χρόνια, συγκεντρώνει ρεαλιστικά ελάχιστες πιθανότητες υλοποίησης! 

Οπότε παραμένουμε στην θετική οπτική και το εύρος διερεύνησης του παραθύρου ευκαιρίας του δημιουργεί το ουσιαστικό τέλος της υπερδεκαετούς οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε το 2008!

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr