Αυτό τον καιρό, όλοι όσοι πηγαίνουμε για ψώνια, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με πολύ σοβαρές αυξήσεις. Αιτία αυτών των αυξήσεων η (τεράστια) αναντιστοιχία που προκάλεσε ανάμεσα σε προσφορά και ζήτηση, αρχικά η πανδημία και κατόπιν πολλοί δευτερογενείς παράγοντες. Ένας από αυτούς και η αύξηση του κόστους χρήματος από τις μεγάλες Κεντρικές Τράπεζες του πλανήτη! Μια σειρά κινήσεων που έγινε με στόχο την καταπολέμηση του πληθωρισμού που προκάλεσαν αυτές οι αυξήσεις, σε συνδυασμό με τα πακέτα ενίσχυσης, στον βαθμό που δεν σχεδιάστηκαν-χρησιμοποιήθηκαν σωστά και απέδωσαν περισσότερα από μία απλή διαβίωση για τους ενισχυόμενους!

Σε απλά ελληνικά, οι Κεντρικές Τράπεζες ακριβαίνουν το χρήμα και περιορίζουν την προσφορά του, ώστε αυτό να γίνει σπανιότερο μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο την ζήτηση των υπόλοιπων προϊόντων, άρα και την τιμή τους και επομένως να τιθασεύσουν το τέρας! Αυτή η διαδικασία μόνη της, θα έπρεπε να αποτελεί απόδειξη ότι το χρήμα και η τιμολόγησή του (δηλ. τα επιτόκια) υπακούει και αυτό στους βασικούς κανόνες προσφοράς και ζήτησης. Προφανώς όμως, δεν αρκεί!

Εξ ου και ακούμε ακόμη από διαφόρους ότι π.χ. η διαφορά επιτοκίων μεταξύ καταθέσεων και χορηγήσεων είναι πολύ μεγάλη! Μα πως να μην είναι όταν, ακόμη και τους μήνες του Ιουλίου και του Αυγούστου 2023, όπου τα νοικοκυριά ξοδεύουν όλο το εισόδημά τους σε διακοπές κ.λπ.) αυξήθηκαν; Σε παραλληλισμό με τα παραπάνω επεξηγηματικά της προσφοράς και ζήτησης, γιατί να πληρώσουν παραπάνω οι τράπεζες για ένα προϊόν που το βρίσκουν σε αφθονία και πάμφθηνο;

Και πριν προλάβετε να πείτε για τα επιτόκια των δανείων, και πάλι η απάντηση βρίσκετε στην προσφορά και ζήτηση. Υπάρχει μικρή ζήτηση (μεγάλη είναι αλλά η πλειονότητα δεν πληροί παρά ελάχιστα κριτήρια οπότε είναι μικρή) και ελεγχόμενη προσφορά (δεν είναι χαζοί οι τραπεζίτες). Με δεδομένο πως υπάρχουν ως μέτρο (benchmark  στα… Ελληνικά) το επιτόκιο χορηγήσεων της ΕΚΤ (που θεωρητικά χρησιμοποιούν οι τράπεζες για να έχουν ρευστότητα) και το Euribor (η τιμή του χρήματος στην Ευρωαγορά), πως και γιατί να είναι χαμηλότερη η τιμολόγηση των δανείων;

Επιπλέον καλό είναι να γνωρίζουμε όλοι πως υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την τιμολόγηση ενός αγαθού, πλην προσφοράς και ζήτησης. Στην περίπτωση του δανειζόμενου χρήματος, ο κυριότερος από αυτούς τους παράγοντες είναι το ρίσκο. Δηλαδή ο κίνδυνος να μην αποπληρωθεί ένα δάνειο. Όσο πιο μικρός ο κίνδυνος, τόσο μικρότερη η επιβάρυνση της "τιμής". Είναι λοιπόν απόλυτα φυσιολογικό να έχουν π.χ. τα καταναλωτικά δάνεια στην Αυστρία πολύ μικρότερο επιτόκιο, απ’ ότι στην Ελλάδα. Διότι στην Αυστρία δεν αποπληρώνεται το 5% των χορηγούμενων καταναλωτικών (που είναι και ο μέσος όρος στην ΕΕ), ενώ στην Ελλάδα μέχρι πρόσφατα δεν εξυπηρετούνταν δάνεια που έφταναν σε ύψος σχεδόν μιάμιση φορά το ΑΕΠ!!! Αυτό εννοούν (όχι μόνον) όσοι καταλαβαίνουν πως λειτουργεί η αγορά, όταν λένε πως οι πολλοί πληρώνουν τους λίγους "εξυπνάκηδες/μπαταχτσήδες. Ευτυχώς σιγά-σιγά η κατάσταση με τα κόκκινα δάνεια βελτιώνεται και η διαφορά θα μικρύνει.

Έχει ειπωθεί πάρα πολλές φορές: ένας έμπορος θα ακολουθήσει πάντα την πορεία της προσφοράς και της ζήτησης. Είναι στο χέρι του καταναλωτή να περιορίσει ή να αυξήσει την μία ή την άλλη και να "τιμωρήσει" τον έμπορο για την υπερβολή του. 
Το αυτό ισχύει και με το χρήμα. Εάν κάθε μήνα τα νοικοκυριά "ακουμπούν" το σύνολο του περισσεύματός τους σε καταθέσεις, θα πληρώνονται χαμηλή τιμή για αυτό. Εάν προχωρήσουν (με την βοήθεια επαγγελματιών που εμπιστεύονται και μόνο) σε τοποθετήσεις με άλλα επενδυτικά εργαλεία, αργά αλλά σταθερά, θα αντιστραφεί η τάση των χαμηλών επιτοκίων καταθέσεων. Κι όσο περισσότεροι γίνονται οι συνεπείς στις υποχρεώσεις  απέναντι στις τράπεζες, τόσο πιο λογικά θα γίνονται τα επιτόκια των δανείων. 

Αυτή είναι η μοναδική πραγματικότητα-δυνατότητα για ρεαλιστικότερες τιμολογήσεις χρήματος. Οτιδήποτε άλλο λέει ο οποιοσδήποτε άλλος, είτε δεν έχει την παραμικρή ιδέα των μηχανισμών της αγοράς, είτε έχει τους λόγους του και λαϊκίζει. Τρίτη περίπτωση δεν υπάρχει. 

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr