Μνημόνια και ασφαλιστικό!

Όταν το 1997 οι καθηγητές Σπράος και Τήνιος παρέδωσαν την έκθεσή τους για το ασφαλιστικό στην κυβέρνηση Σημίτη, αντιμετωπίστηκαν ως εχθροί του λαού και παρίες της κοινωνίας. Παρομοιάστηκαν με τον πρώην δικτάτορα της Χιλής Πινοσέτ και προπηλακίστηκαν ακόμη και από στελέχη της ίδιας κυβέρνησης, με εντολή της οποίας είχαν πραγματοποιήσει την  έρευνα.

Σε ποιο συμπέρασμα κατέληγε η έρευνα; Εάν δεν υλοποιούνταν πολύ συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις στον συνταξιοδοτικό βραχίονα του ασφαλιστικού, αυτό θα κατέρρεε μέχρι το 2010!

Τον Απρίλιο του 2001, ο καθηγητής Τάσος Γιαννίτσης, υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων τότε, προσπάθησε να υλοποιήσει μια μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, στηριγμένη στα συμπεράσματα και στις προτάσεις της έρευνας Σπράου - Τήνιου. Ξεσηκώθηκε σύμπασα η χώρα, ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης και η μεταρρύθμιση ματαιώθηκε.

Όταν επήλθε η χρεοκοπία το 2009, οι αιτίες αναζητήθηκαν σε όλα τα στραβά της χώρας, εκτός από εκείνο το οποίο έφερε την πραγματική ευθύνη. Με τεράστιο πλεόνασμα λαϊκισμού από όλους, επαΐοντες και μη, για τα μνημόgνα (sic) κατηγορήθηκαν οι μίζες στα δημόσια και Ολυμπιακά έργα, τα Greek Statistics  του συγχωρεμένου Κοντοπυράκη (όχι αναίτια αλλά είναι πολύ δύσκολο να δεχτεί κανείς ότι για τη βρωμιά που χρειάστηκε να σκεπαστεί κάτω από το χαλί, φταίει αυτός που τη σκέπασε), τα κανονικά και επιστημονικά τεκμηριωμένα στατιστικά του Ανδρέα Γεωργίου και διάφορες άλλες γελοίες, ανυπόστατες και ευτράπελες αιτίες. Πολλοί μάλιστα εξακολουθούν να τις επικαλούνται ακόμη και σήμερα

Δυστυχώς για όλους όμως, η πραγματικότητα των αριθμών είναι εδώ και είναι αμείλικτα εκκωφαντική. Η ενίσχυση του συνταξιοδοτικού κλάδου του ασφαλιστικού στη δεκαετία 2000-2010 κόστισε στον προϋπολογισμό του ελληνικού κράτους, περισσότερα από €200 δισ. Ενώ το συνολικό κόστος όλων των έργων, συμβάσεων κ.λπ. που κάποιοι θεωρούν πως υπήρξε διαφθορά, δεν ξεπερνά τα €50 δισ. Η διαφορά είναι χαώδης, ενώ ακόμη και σήμερα τα 3/5 του εθνικού χρέους οφείλονται αποκλειστικά στη χρηματοδότηση του συνταξιοδοτικού.

Το τρέχων ετήσιο κόστος του ασφαλιστικού για τον προϋπολογισμό βρίσκεται στα €15 δισ., δηλαδή ένα ποσοστό 7,8% του ΑΕΠ, το υψηλότερο της Ευρώπης. Ξέρετε ποιο είναι το αντίστοιχο ποσό για τον γαλλικό προϋπολογισμό που ο Εμμανουέλ Μακρόν προσπαθεί τόσο σκληρά να κλείσει; €17 (δεκαεπτά, ολογράφως) δισεκατομμύρια! Μόνο που, φυσικά το Γαλλικό ΑΕΠ ξεπερνά τα €2,7 τρισ., ενώ το ελληνικό είναι λιγότερο από €200 δισ.

Η αλήθεια είναι πως έχουν γίνει γενναίες προσπάθειες βελτίωσης και υπάρχουν αναλογιστικές μελέτες που δείχνουν βιωσιμότητα του συστήματος έως και το 2060. Ομοίως όμως υπήρχαν το 2006 και το 2008. Προφανώς ήταν λανθασμένες και οπωσδήποτε δεν είχαν λάβει υπόψη τους έκτακτα γεγονότα τύπου "μαύρου κύκνου" όπως π.χ. η κρίση των αμερικανικών subprime δανείων που εκτόξευσε το κόστος χρήματος στα ουράνια. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μαθηματική ιδιοφυΐα για να αντιληφθεί ότι κάτι ανάλογο θα μπορούσε εύκολα να συμβεί ξανά. 

Στην πανδημία της CoViD-19 και τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ελλάδα μπόρεσε να αντεπεξέλθει χωρίς σοβαρό πρόβλημα. Τουλάχιστον έως τώρα. Η άμεση και στρατηγικά σωστή στο μεγαλύτερο μέρος αντιμετώπιση από την Πολιτεία, σε συνδυασμό με την εξυγίανση των δημοσιονομικών την προηγούμενη δεκαετία, παρείχαν αρκετά δυνατό στήριγμα, μια ιδιαίτερα σταθερή βάση και παρείχαν εντυπωσιακές αντοχές απέναντι στους πολύ σοβαρούς κινδύνους που εμφανίστηκαν απροσδόκητα. 

Πόσο όμως μπορεί να διαρκέσουν αυτές οι αντοχές; Ειδικά όταν μόνοι μας πυροβολούμε τα πόδια μας, ξοδεύοντας €15 δισ. τον χρόνο; Χρήματα που θα έπρεπε να κατευθύνονται σε παιδεία και υποδομές για τη βελτίωση της θέσης της χώρας στο επερχόμενο με καλπασμό τεχνολογικό μέλλον! 

Μήπως έφτασε η ώρα να συζητήσουμε σοβαρά, χωρίς προσωπικές ή/και κομματικές παρωπίδες και να καταλήξουμε σε μία από τις πολλές υπάρχουσες λύσεις; 

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr