Τι είναι ο πληθωρισμός, μπαμπά;

Πληθωρισμός λέγεται το οικονομικό εκείνο φαινόμενο όπου παρατηρείται άνοδος των τιμών σχεδόν σε όλα τα διαθέσιμα αγαθά  και σχεδόν σε όλο το εύρος της οικονομίας. Η μέτρηση του μεγέθους του, γίνεται με τον ποσοστιαίο ρυθμό αύξησης των τιμών.

Σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις, μπορεί να υπάρξει πληθωρισμός σε έναν μόνο τομέα μιας οικονομίας ή σε κάποια μικρή ομάδα αγαθών αλλά, στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία των αλληλεξαρτήσεων μεταξύ των οικονομιών, των αγαθών και των κλάδων δραστηριότητας που ζούμε τις τελευταίες δεκαετίες, ουσιαστικά πρόκειται για "είδος υπό εξαφάνιση".

Οι αυξήσεις τιμών, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, οδηγούν σε μείωση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών. Οι οποίο υποχρεώνονται σε σημαντικές περικοπές των δαπανών τους, πράγμα που οδηγεί την οικονομία σε ύφεση. Ενώ παράλληλα δημιουργούνται όλες οι προϋποθέσεις για την πρόκληση σοβαρών κοινωνικών αναταραχών. 

Μια περίπλοκη κατάσταση, της οποίας η έκταση και ένταση μπορούν να ποικίλουν κάθε φορά ανάλογα τις συνθήκες, είναι όμως σίγουρα απόλυτα ανεπιθύμητη και ο κυριότερος λόγος για τον οποίο οι πολιτικοί προχωρούν σε κινήσεις επιδοματικών ενισχύσεων των χαμηλότερων εισοδημάτων και της μεσαίας τάξης, σε περιόδους υψηλών πληθωριστικών πιέσεων.

Αυτές οι κινήσεις όμως, όσο κι αν είναι δημοφιλείς και… λαοπρόβλητες, έχουν δύο σημαντικότατα μειονεκτήματα. Το πρώτο αφορά την καταστρατήγηση των δημοσιονομικών κανόνων και την κατάλυση κάθε δημοσιονομικής πειθαρχίας, που οδηγούν σε πολύ μεγαλύτερα και διαρκέστερα προβλήματα την οικονομία. Το δεύτερο έχει να κάνει με τον μοναδικό ορθολογικό τρόπο περιορισμού και καταπολέμησης του πληθωριστικού φαινομένου. Ο οποίος είναι η αύξηση της προσφοράς, ταυτόχρονα με (λελογισμένη) μείωση της ζήτησης.

Όπως είναι φανερό, όλα αυτά (διατήρηση της αγοραστικής δύναμης σε ένα επίπεδο, αύξηση της προσφοράς και ταυτόχρονη μείωση της ζήτησης), αποτελούν μία δυσεπίλυτη πολιτική και οικονομική "εξίσωση", η λύση της οποίας απαιτεί ιδιαίτερα λεπτούς χειρισμούς και πραγματικά μεγάλες ικανότητες. Το παραμικρό λάθος μπορεί να προκαλέσει "έκρηξη" των τιμών και να οδηγήσει σε πολύ επικίνδυνα πολιτικά και οικονομικά μονοπάτια (βλ. π.χ. Δημοκρατία της Βαϊμάρης).

Στην παρούσα εκδήλωση του φαινομένου, η γρήγορη αύξηση της προσφοράς είναι σχεδόν αδύνατη, λόγω της εκτεταμένης ζημιάς που προκλήθηκε στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα από την πανδημία και την Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Οπότε απομένουν προς επίλυση τα υπόλοιπα δύο σκέλη της "εξίσωσης". Κάτι που καθιστά την έξοδο από το πρόβλημα, ακόμη πιο δύσκολη.

Στην παρούσα χρονική στιγμή όμως μπορούμε να αισιοδοξούμε. Έχουν αρχίσει να φαίνονται απτά αποτελέσματα στην καταπολέμηση του φαινομένου και, χωρίς πανηγυρισμούς και φανφαρολογίες, μπορούμε να λέμε ότι η εφαρμοζόμενη διεθνώς "συνταγή" από τις κυβερνήσεις και τις Κεντρικές Τράπεζες, λειτουργεί αποτελεσματικά. Είναι βέβαιο ότι τα δύσκολα δεν έχουν ξεπεραστεί ακόμη αλλά υπάρχουν συγκεκριμένοι μετρήσιμοι λόγοι για ελπίζουμε βάσιμα ότι μέσα στο έτος θα δούμε την πολυπόθητη λύση του προβλήματος και τα πράγματα να βελτιώνονται αισθητά.

Μέχρι τότε το μόνο που μπορεί να γίνει, είναι η επίδειξη φρόνησης και υπομονής από όλους. Η οποιαδήποτε αλλαγή στρατηγικής, ενώ η υπάρχουσα αποδεδειγμένα λειτουργεί και μας έχει φέρει τόσο κοντά στο επιθυμητό αποτέλεσμα, θα ήταν ενέργεια βλακώδης, επικίνδυνη και αυτοκτονική.

Αυτή είναι η πραγματικότητα, όσο και αν δεν αρέσει αυτό σε ορισμένους που, με όπλο τον λαϊκισμό και την παραπληροφόρηση, προσπαθούν να αποκομίσουν προσωπικά οφέλη.

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr