Είναι η προσφορά, ανόητε!

Εδώ κι αρκετό καιρό, από τα μέσα του καλοκαιριού σχεδόν, έχουν εκδηλωθεί σημαντικότατες πληθωριστικές πιέσεις, σε παγκόσμιο επίπεδο. Πιέσεις τόσο έντονες που, ξεκάθαρα απειλούν την αναμενόμενη ανάκαμψη από την πανδημία.

Οι σημαντικότεροι διεθνείς οργανισμοί με αντικείμενο την οικονομία (μικρές και μεγάλες κεντρικές τράπεζες, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κ.λπ.), εξ αρχής ισχυρίζονται πως πρόκειται για παροδικό φαινόμενο, το οποίο θα καταλαγιάσει με την πάροδο του χρόνου και την εξομάλυνση στη λειτουργία της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας.

Έχουν τη σωστή οπτική όμως; 

Η αλήθεια είναι πως όντως αρχικά, το πρόβλημα δημιουργήθηκε από τη (σχετικά) γρήγορη επαναφορά της ζήτησης σε επίπεδα προ πανδημίας, σε συνδυασμό με τη σαφώς πιο αργή επαναφορά σε κανονικούς "ρυθμούς" της προβληματικής προσφοράς, που δημιούργησαν οι περικοπές εξαιτίας της CoViD-19.

Όμως, η δεύτερη έπρεπε και μπορούσε να έχει ήδη επανέρθει σε κανονική, ή σχεδόν κανονική, λειτουργία. Πράγμα που δεν συμβαίνει. 

Γεγονός που αφενός κάνει τις εκτιμήσεις για βραχυχρόνιο φαινόμενο να μοιάζουν αστήρικτες ενώ αφετέρου δημιουργεί σοβαρές ανησυχίες για τις πιθανές συνέπειες ενός μακροχρόνιου κύματος πληθωρισμού. Οι οποίες κάθε άλλο παρά αμελητέες μπορούν να χαρακτηριστούν. Στην καλύτερη των περιπτώσεων...

Το πρόβλημα προκύπτει διότι οι μεταφορείς και οι παραγωγοί πρώτων υλών και καυσίμων, ανακάλυψαν πως η περίσταση τούς παρέχει διαπραγματευτική ισχύ, πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι διαθέτουν συνήθως, ιστορικά. Και φυσικά, αποφάσισαν να την εκμεταλλευτούν στο έπακρο. Αντίδραση καθόλου παράξενη ή κατακριτέα, καθώς πρόκειται για το απόλυτο παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η ανθρώπινη φύση. Για να το πούμε απλά, κανείς άλλος στην θέση τους, δεν θα έπραττε διαφορετικά, ασχέτως με το τι υποστηρίζει τώρα. Το θέμα είναι πώς αντιμετωπίζεται από τις ανεπτυγμένες χώρες η εν λόγω στάση των μεταφορέων και των παραγωγών. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπου, λόγω της τεράστιας εξάρτησης της Ένωσης από το φυσικό αέριο, το πρόβλημα ακούει στο όνομα Gazprom, δηλαδή στο όνομα Ρωσία. Η ρίζα του προβλήματος βέβαια, βρίσκεται σε χρόνους σαφώς προγενέστερους της πανδημίας και του πληθωρισμού και οφείλεται στη γνωστή ευρωπαϊκή τακτική της σχολής Μέρκελ: "Κλωτσάμε το μπαλάκι όσο πιο μακρυά  και όσο πιο βαθιά κάτω από το χαλί γίνεται". Πρόκειται για εξαιρετική τακτική που όμως έχει ένα σοβαρότατο μειονέκτημα: κάποια στιγμή, γίνεται η στραβή, το μπαλάκι βγαίνει εκτός κάλυψης χαλιού κι όλος ο κόσμος ανακαλύπτει πως είναι γεμάτο "φίδια".

Έτσι και τώρα, η πανδημία και τα προβλήματα εφοδιασμού που έφερε, έδειξαν πόσο αδύναμη είναι η θέση της ΕΕ και αύξησαν υπέρμετρα τη δύναμη της διαπραγματευτικής θέση της Ρωσίας. Μια δύναμη που η Μόσχα δείχνει έτοιμη να χρησιμοποιήσει σε υπερθετικό βαθμό. Παρά τις πρόσφατες διαβεβαιώσεις Πούτιν και άλλων αξιωματούχων του Κρεμλίνου, περί δυνατότητας αύξησης των διατιθέμενων ποσοτήτων από την Gazprom, στην χθεσινή δημοπρασία ο Ρωσικός γίγαντας δεν έδωσε ούτε ml αερίου περισσότερο, από τα προβλεπόμενα στις υπάρχουσες συμβάσεις. Ούτε πρόκειται φυσικά να δώσει, εάν δεν ικανοποιηθούν πρώτα, διάφορα γεωπολιτικά "αιτήματα". Αιτήματα τα οποία μοιάζουν άσχετα με την παρούσα κρίση, αλλά στην πράξη αυξάνουν ακόμη περισσότερο την εξάρτηση της Ευρώπης από το φυσικό αέριο και την Ρωσία και άρα ενδυναμώνουν την γεωπολιτική θέση της δεύτερης σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό. 

Εκτός εάν νομίζει κάποιος πως η αποδοχή της έναρξης κατασκευής του Nord Stream 2 (κυριότερο "αίτημα" τη Ρωσική πλευράς) από τη Γερμανία, ενώ στερεί από την ΕΕ την ασφαλιστική δικλείδα που λέγεται Ουκρανία, ωφελεί την ΕΕ.

Τα πράγματα είναι εξαιρετικά δύσκολα. Εάν οι Βρυξέλλες δεν αντιληφθούν το μέγεθος και την έκταση του προβλήματος και δεν προβούν στις δέουσες κινήσεις, σημαντικής αύξησης της προσφοράς αλλά συνεχίσουν ν’ αναλώνονται σε μέτρα στήριξης της ζήτησης (δηλαδή συνεχίζουν να ρίχνουν… κηροζίνη στην πυρκαγιά που καίει), ο πιο βαρύς χειμώνας θα είναι το λιγότερο από τα κακά που θα βρουν την Ευρωπαϊκή οικονομία για τα επόμενα 5 χρόνια. 

Κι όποιος δεν το καταλαβαίνει, ας ρωτήσει έναν πρωτοετή φοιτητή Οικονομικών...

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr