Η επίσημη Σύνοδος Κορυφής των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Τρίτη 28 Ιουνίου, έγινε μέσα σε εξαιρετικά βαρύ κλίμα. Κάτι το γεγονός ότι αυτή ήταν η τελευταία παρουσία του David Cameron στο μεγάλο τραπέζι (μετά από 6 χρόνια), κάτι που το Brexit έχει σοκάρει πολλούς, τόσο στις Βρυξέλλες, όσο και στις άλλες Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, η Συνάντηση πραγματοποιήθηκε σε "ατμόσφαιρα κηδείας".

Στην άτυπη συνάντηση των 27 χθες, ευτυχώς, η διάθεση ήταν πολύ καλύτερη. Χωρίς να είναι, φυσικά, ενθουσιώδης ή πανηγυρική. Και, όπως φαίνεται από τις επίσημες δηλώσεις υπήρξε και παραγωγική. Η Ε.Ε., παρά τις αρχικές ενδείξεις και το σοκ που φάνηκε να έχει υποστεί από το αποτέλεσμα του Βρετανικού δημοψηφίσματος, δείχνει να έχει σχέδιο αντιμετώπισης της κατάστασης. Ίσως, όχι άμεσο σχέδιο αντιμετώπισης των συνεπειών, στο σύνολό τους. Διότι αυτές, όπως έχουμε πει, είναι εν πολλοίς άγνωστες. Αλλά για την στάση που θα τηρήσει και την πορεία που θα δοθεί στις διαπραγματεύσεις, οι Βρυξέλλες (παραδόξως) μοιάζουν προετοιμασμένες.

Αν μάλιστα κάποιος προσπαθήσει να διαβάσει "πίσω από τις γραμμές" της κοινής δήλωσης των 27 ηγετών, θα μπορέσει να βγάλει κάποια συμπεράσματα ως προς τις κατευθυντήριες γραμμές που έχει σκοπό να ακολουθήσει η Ε.Ε. απέναντι στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά και για την γενική στάση που θα τηρήσει.

Για να το πούμε απλά, η στάση αυτή θα είναι άκρως αυστηρή. Και δικαιολογημένα. Η άρνηση στο Ιταλικό σχέδιο για το τραπεζικό πρόβλημα της χώρας, είναι ξεκάθαρο μήνυμα. Η στάση αυτή δεν θα τηρηθεί για λόγους εκδίκησης ή όποιους άλλους συναισθηματικούς. Στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο, στο βασίλειο της Real Politik, δεν χωρούν συναισθηματισμοί.

Θα τηρηθεί διότι, εάν επιλέγει διαφορετική στάση, είναι εξαιρετικά εύκολο να κυριαρχήσει το χάος. Φανταστείτε να δουν κάποιες χώρες ότι η Βρετανία αποχωρεί με μικρό κόστος ή ακόμη και κέρδος από την Ένωση. Δεν θα μπουν στον πειρασμό να υλοποιήσουν αντίστοιχη διαδικασία, ενώ στην πραγματικότητα δεν επιθυμούν κάτι τέτοιο; Δεν είναι μεγάλος πειρασμός για έναν ηγέτη να "εξαφανίσει" εσωτερικά πολιτικά προβλήματα και ταυτόχρονα να επιτύχει (άνιση) βελτίωση της θέσης της χώρας του, απέναντι στους υπόλοιπους εταίρους; Και όλη αυτή η διαδικασία δεν θα δημιουργήσει τριγμούς στο Ευρωπαϊκό οικοδόμημα; Δεν θα δημιουργηθούν υπερβολικά και μη απαραίτητα ρίσκα;

Είναι μάλλον ευνόητο ότι, οι 27 ηγέτες δεν έχουν πολλές επιλογές ως προς το πώς θα "αντιμετωπίσουν" το Ηνωμένο Βασίλειο. Και το ότι αφιέρωσαν μια παράγραφο της δήλωσης για να ξεκαθαρίσουν ότι, για να έχει μια Τρίτη χώρα πρόσβαση στην Ενιαία Αγορά, είναι απαραίτητο να τηρεί και τις τέσσερεις ελευθερίες μετακίνησης (προσώπων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων) είναι ιδιαίτερα ενδεικτικό το τι έχουν στο μυαλό τους. Όπως και για το τι ακριβώς θα πρέπει να κάνουν με τις προσδοκίες τους για point system στους Ευρωπαίους μετανάστες στην Βρετανία, ο Boris Johnson και οι υπόλοιποι Leavers, εάν θέλουν να είναι μέλη της Ενιαίας Αγοράς…

Ένα άλλο σημείο που διαφαίνεται, "υπόγεια" αλλά αρκετά καθαρά, από την απόφαση των ηγετών είναι πως έχουν αρχίσει ήδη να γίνονται συζητήσεις για μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων. Οι εξελίξεις στην Γηραιά Αλβιόνα, φαίνεται πως ενεργοποίησαν (και όχι άδικα) πολλαπλούς συναγερμούς στα Ευρωπαϊκά κέντρα αποφάσεων.

Βρισκόμαστε πολύ νωρίς για να τοποθετηθεί κανείς με λεπτομέρειες, αλλά είναι προφανές πως η πορεία προς την πλήρη ενοποίηση, θα επιταχυνθεί. Και επειδή κάποιες χώρες δεν είναι δυνατόν να την πραγματοποιήσουν, την δεδομένη χρονική στιγμή, θα χρειαστεί "ν’ ακολουθήσουν με μικρότερο βηματισμό". Όμως κάποιες από τις χώρες που δεν μπορούν άμεσα, έχουν και αυτές σημαντικές διαφορές μεταξύ τους. Π.χ. η Ελλάδα και η Πορτογαλία δεν βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με την Ισπανία. "Ε, κάποιες θα ακολουθήσουν με τροχάδην, κάποιες, με γρήγορο βάδην και κάποιες με αργό". Προσπαθήστε τώρα, να φανταστείτε σε ποιο "γκρουπ" θα ενταχθεί η Ελλάδα και τι συνέπειες μπορεί να έχει αυτή η ένταξη…

Αυτά για τις πολιτικές συνέπειες του Brexit, που μόλις αρχίζουν κάνουν την εμφάνισή τους. Όσον αφορά τις οικονομικές, ελάχιστα πράγματα έγιναν γνωστά. Γεγονός λογικό αυτήν την στιγμή, αν λάβουμε υπόψη πως υπάρχει πλήρης άγνοια των συνθηκών και των όρων υπό τα οποία θα υλοποιηθεί η Βρετανική αποχώρηση.

Ο Mario Draghi, σύμφωνα με διαρροές από το Συμβούλιο, μίλησε για μείωση Α.Ε.Π. όλης της Ε.Ε., κατά 0,5%. Μοιάζει μικρό ποσοστό και πιθανότατα να είναι μεγαλύτερο. Όχι όμως εντυπωσιακά. Εάν δε, δεν υπάρξουν δυσάρεστες εκπλήξεις από άλλες πλευρές, ο λογαριασμός του Brexit για την Ε.Ε. θα είναι (σχετικά) μικρός και ανάλογος του μεγέθους των Ευρωπαϊκών εξαγωγών στο Μεγάλο Νησί (περίπου 3% του συνολικού Α.Ε.Π. της Ένωσης).

Το πρόβλημα είναι πως θα είναι ασύμμετρες. Με την κυριολεκτική έννοια του όρου. Άλλες περιοχές (όχι απαραίτητα χώρες) της Ευρώπης θα πληγούν πολύ και άλλες θα μείνουν (σχεδόν) ανέγγιχτες. Π.χ. ο Ευρωπαϊκός Νότος θα δεχθεί σημαντικό πλήγμα από την μεγάλη μείωση του αριθμού των Βρετανών που θα κάνουν τουρισμό εκτός του Νησιού, που αναμένεται να υπάρξει λόγω της υποτίμησης της λίρας. Ενώ π.χ. οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης θα αισθανθούν ελάχιστη επίδραση. Και ούτω καθεξής...

Σαν γενικό συμπέρασμα μπορούμε να πούμε ότι οι 27 ηγέτες θεωρούν πως οι Βρετανοί έχουν σκοπό να ακολουθήσουν τακτική ανάλογη με αυτήν του τυροκόμου στην γνωστή τηλεοπτική διαφήμιση φέτας. Πρόκειται όμως για ένα είδος παιχνιδιού που η Ευρώπη γνωρίζει καλά. Και η ιστορία έχει αποδείξει πως ξέρει και τον τρόπο να το παίζει και καλά. "Φεεεέτα εσείς; Φεεεέτα κι εμείς". Άσχετα αν επιφανειακά ζητούν γρήγορες διαδικασίες, στην πραγματικότητα δεν φαίνεται ν’ ανησυχούν ιδιαίτερα για τον χρόνο. Ίσως και να θέλουν να δώσουν στους Βρετανούς ευκαιρίες για δεύτερες και τρίτες σκέψεις. Ταυτόχρονα οι ίδιοι, δεν έχουν κανένα εμπόδιο στις επιλογές που θέλουν να κάνουν στο εσωτερικό της Ένωσης…

Εξάλλου, γνωρίζουν καλά πως όλα αυτά ισχύουν μέχρι να λάβουν την επιστολή που ενεργοποιεί το Άρθρο 50. Από την στιγμή εκείνη και μετά, η μπάλα θα βρίσκεται στο δικό τους μέρος του γηπέδου και θα είναι εκείνοι που θα ελέγχουν το παιχνίδι. Και πιθανότατα, αυτός είναι ο πρώτος αντικειμενικός τους στόχος. Ο έλεγχος του παιχνιδιού…

Πέτρος Λάζος

petros.lazos@capital.gr

Twitter: @Marketelf

Σ.Σ.: Μετά την επίθεση στο αεροδρόμιο "Κεμάλ Ατατούρκ", είναι η Τουρκία άλλο ένα φυτίλι έτοιμο ν’ ανάψει στην Ανατολική Μεσόγειο;