Του Κώστα Στούπα

1)Υπερβολικές κρυφές αυξήσεις στο Δημόσιο. Η  Ελλάδα του 2025 με μια ματιά...

 Αν θέλεις να γνωρίσει κάποιον καλύτερα από την εικόνα που ο ίδιος παρουσιάζει προς τα έξω, ερεύνησε πώς κερδίζει το εισόδημά του και κυρίως πώς το ξοδεύει. Από αυτά θα καταλάβει και το μέλλον του...

Υπό την έννοια αυτή, από τα έσοδα και τις δαπάνες μιας χώρας μπορούμε να καταλάβουμε σε γενικές γραμμές και την πορεία της. Ο προϋπολογισμός της Ελλάδας για το 2025 προσφέρει μια λαμπρή ευκαιρία.

Το 2025 λοιπόν, τα κρατικά έσοδα προβλέπεται να  φτάσουν τα 74,6 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 3,8 δισ. ευρώ ή 5,4% έναντι της εκτίμησης του 2024. Μιλάμε για εκτίμηση, γιατί τα μεγέθη του 2024 ακόμη δεν έχουν οριστικοποιηθεί.

Από αυτά, τα 68,7 δισ. ευρώ θα προέρχονται από φόρους οι οποίοι θα είναι αυξημένοι κατά 2,4 δισ. ευρώ, παρά τις προβλεπόμενες μειώσεις φόρων, κυρίως λόγω της μεγέθυνσης της οικονομίας.

Οι σημαντικότερες πηγές φόρων είναι οι εξής:

Τα έσοδα από φόρους επί αγαθών και υπηρεσιών προβλέπεται να ανέλθουν στο ποσό των 37,8  δισ. ευρώ, συν 4,2% σε σχέση με το 2024.

Αναλυτικότερα, τα έσοδα από ΦΠΑ θα φτάσουν τα 26,5 δισ. ευρώ και οι ΕΦΚ (ειδικοί φόρου κατανάλωσης) τα 7,2 δισ. ευρώ.

Τα έσοδα από τους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στον τελευταίο απολογισμό του 2023 ήταν περί τα 3,5 δισ. ευρώ από τα καύσιμα, 1,2 δισ. ευρώ από τα αλκοολούχα ποτά και πάνω από 2 δισ. ευρώ από τα καπνικά προϊόντα.

Από τον ΕΝΦΙΑ τα έσοδα υπολογίζονται σε 2,4 δισ. Ευρώ.

Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος αναμένεται να ανέλθουν στα 24,9 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 4,5% ή περίπου 1 δισ. ευρώ.

Από αυτά, τα 15 δισ. ευρώ προκύπτουν από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων και τα 8 δισ. ευρώ από τη φορολόγηση των επιχειρήσεων.

Οι συνολικές δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για το έτος 2025 προβλέπεται ότι θα διαμορφωθούν σε 80,5 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 4,3 δισ. ευρώ  σε σχέση με την εκτίμηση έτους 2024.

Κατά την εισηγητική έκθεση, οι δαπάνες αυξάνονται  κυρίως λόγω της επιτάχυνσης των έργων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, των αυξημένων φυσικών παραλαβών των οπλικών συστημάτων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, την κάλυψη της δαπάνης λόγω απώλειας εσόδων του ΕΟΠΥΥ από τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, την αύξηση των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων και των αυξημένων μεταβιβάσεων για την ενίσχυση της λειτουργίας των νοσοκομείων του ΕΣΥ.

Κατά τη στήλη, όπως θα δείτε πιο κάτω, σημαντικό ρόλο παίζουν οι αυξήσεις του μισθολογίου της δημοσίου.

Η δαπάνη για τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων θα φτάσει τα 14,7 δισ., παρουσιάζοντας μείωση κατά 242 εκατ. ευρώ. Η μείωση αυτή οφείλεται σε αποχωρήσεις λόγω συνταξιοδοτήσεων και στη μείωση των εργοδοτικών εισφορών.

Στην πράξη όμως, το κονδύλι αυτό περιλαμβάνει άλλα 792 εκατ., τον λογαριασμό "πιστώσεις υπό κατανομή". Με τα χρήματα αυτά θα χρηματοδοτηθούν νέες προσλήψεις. Στον ίδιο λογαριασμό περιλαμβάνονται άλλα 143 εκατ. για μισθολογικές αυξήσεις των δημοσίων υπαλλήλων. Συνολικά λοιπόν για το μισθολόγιο των ΔΥ το 2025 θα δαπανηθούν πάνω από 15,6 δισ. ευρώ.

Αναλυτικότερα, ο λογαριασμός του προϋπολογισμού "Πιστώσεις υπό Κατανομή" παρουσιάζει μια από τις μεγαλύτερες αυξήσεις. Το 2023 ήταν στα 11,6 δισ. ευρώ, το 2024 υπολογίζεται πως θα φτάσει τα 14,7 δισ. ευρώ και το 2025 προβλέπεται να ξεπεράσει τα 18,1 δισ. ευρώ.

Ο λογαριασμός "Πιστώσεις υπό κατανομή" περιλαμβάνει κονδύλια που δεν έχουν κατανεμηθεί σε συγκεκριμένες δαπάνες ή έργα κατά την κατάρτιση του προϋπολογισμού. Αυτά τα κονδύλια χρησιμοποιούνται για την κάλυψη απρόβλεπτων αναγκών ή για την ενίσχυση άλλων τομέων που μπορεί να χρειαστούν επιπλέον χρηματοδότηση κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους.

Ο μεγαλύτερος κωδικός των δαπανών του προϋπολογισμού περιγράφεται με τον κωδικό "Μεταβιβάσεις" και το 2025 θα διαμορφωθεί στα 34,2 δισ. ευρώ  έναντι 33 δισ. το 2024 και 33,1 δισ. ευρώ το 2023.

Το σημαντικότερο κονδύλι από τον λογαριασμό αυτό αφορά την κρατική επιδότηση των συντάξεων με 15 περίπου δισ. ευρώ τα οποία θα μεταβιβάσει το κράτος στους αρμόδιους ασφαλιστικούς φορείς προκειμένου μαζί με τα έσοδα των εισφορών να πληρώσουν τις συντάξεις. Η συνολική συνταξιοδοτική δαπάνη το 2024 θα φτάσει τα 33 δισ. ευρώ.

Οι δαπάνες για τις μεταβιβάσεις σε φορείς εντός και εκτός Γενικής Κυβέρνησης θα είναι αυξημένες κατά 1,1 δισ. ευρώ εξαιτίας των αυξημένων προβλέψεων επιχορηγήσεων προς τον ΕΟΠΥΥ κατά 525 εκατ. ευρώ, για την κάλυψη της απώλειας των εσόδων του, λόγω της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών κλάδου υγείας, καθώς και εξαιτίας της ενίσχυσης για τη λειτουργία των νοσοκομείων.

Επίσης αυξημένες παρουσιάζονται και οι προβλέψεις των κεφαλαιακών ενισχύσεων κατά 431 εκατ. ευρώ κυρίως λόγω της πρόβλεψης για ενίσχυση του ειδικού λογαριασμού Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ). Πρόκειται για τις ενισχύσεις που καλύπτουν μέρος των αυξήσεων του λογαριασμών του ηλεκτρικού.

Από τον ίδιο λογαριασμό 2,8 δισ. ευρώ θα κατευθυνθούν προς  νοσοκομεία, τις Υγειονομικές Περιφέρειες - Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας (ΥΠΕ - ΠΕΔΥ) και την Εθνική Κεντρική Αρχή Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ).

Προς τους ΟΤΑ (Τοπική Αυτοδιοίκηση) θα πάνε 3,1 δισ. ευρώ και προς την ΕΕ 2,3 δισ. ευρώ, από την οποία όμως η Ελλάδα είναι από τις χώρες που εισπράττει περισσότερα απ’ όσα δίνει.

Προς  τους ΟΚΑ συνολικά θα κατευθυνθούν  21,7  δισ.  Οι Οργανισμοί Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ) στην Ελλάδα περιλαμβάνουν διάφορους φορείς που παρέχουν κοινωνική ασφάλιση και υπηρεσίες υγείας στους πολίτες. Μερικοί από τους κύριους ΟΚΑ είναι: Ο Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ), ο Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), ο Οργανισμός Απασχόλησης κλπ.

Ανακεφαλαιώνοντας, τα κρατικά έσοδα το 2025 υπολογίζονται να φτάσουν τα 74,6 δισ. Ευρώ, από 70,8 δισ. το 2024 και 65,2 δισ. το 2023.

Τα έσοδα από φόρους θα φτάσουν 68,7 δισ., εκ των οποίων οι κυριότερες πηγές είναι:

-Από ΦΠΑ τα 26,5 δισ. ευρώ

-Από ΕΦΚ (ειδικούς φόρους κατανάλωσης) 7,2 δισ. ευρώ.

-Από τον ΕΝΦΙΑ 2,4 δισ. ευρώ.

-Από φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων 15 δισ. ευρώ

-Από φόρους επιχειρήσεων 8 δισ. ευρώ.

Προκειμένου να έχουμε μια ευκρινέστερη εικόνα για τις δαπάνες, πρέπει να ξεφύγουμε από την αυστηρή παράθεση των κωδικών του προϋπολογισμού. Οι μεγαλύτερες δαπάνες είναι για τις συντάξεις και τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, από 15 περίπου δισ. η κάθε κατηγορία. Για τη δημόσια Υγεία δαπανώνται περίπου 12,8 δισ. ευρώ. Για τη δημόσια Παιδεία και την Εθνική Άμυνα οι δαπάνες ανέρχονται σε 6-6,5 δισ. ευρώ για κάθε περίπτωση.

Οι αυξήσεις των εσόδων που προκύπτουν προέρχονται κυρίως από την αύξηση του ΑΕΠ και την αύξηση των μισθών, αλλά και σε πολλές περιπτώσεις από την αύξηση των τιμών προϊόντων και υπηρεσιών.

Η πεποίθηση της στήλης είναι πως η αύξηση των εσόδων δεν πρέπει να μεταφράζεται σε αύξηση των δαπανών και ειδικά οριζόντια αύξηση των μισθών υπαλλήλων που δεν αξιολογούνται. Η αύξηση των εσόδων θα έπρεπε να ισοσταθμίζεται με επιθετικότερη μείωση των φόρων ή την ταχύτερη ενδυνάμωση της αμυντικής θωράκισης λόγω της διεθνούς συγκυρίας που κυοφορείται.

2) Το λογότυπο της Δύσης

Κε Στούπα,

Κάποια σχόλια σχετικά με την ταύτιση της Δύσης με τη Δημοκρατία, όπως επικαλείται ή υπονοεί το άρθρο σας της 13 Δεκ.

Το λογότυπο της Δημοκρατίας, ως διακριτικό σύμβολο της Δύσης, επινοήθηκε πριν πολλές δεκαετίες. Χρησιμοποιείται ακόμη ως σήμερα, παρότι ο κόσμος άλλαξε, μάλλον λόγω έλλειψης φαντασίας.

Οι ΗΠΑ, η οποία είναι η μεγαλύτερη δημοκρατία στη Δύση, έχει ένα σύστημα διοίκησης που σχεδιάστηκε ώστε να περιλαμβάνει τα πιο γνωστά συστήματα από την ιστορία: δημοκρατία (βουλή των αντιπροσώπων), αριστοκρατία (senate), και μοναρχία (πρόεδρος). Φυσικά με ένα νέο συνδυασμό, στον οποίο κανένα από τα συστατικά δεν λειτουργεί όπως τα πρότυπα συστήματα από άλλες εποχές και άλλα μέρη, από τα οποία έχουν εμπνευστεί.

Η δεύτερη ή η αρχαιότερη δημοκρατία στη Δύση, είναι κατ' όνομα βασίλειο, και λίγο-πολύ παρόμοια με την μετεξέλιξή της, τις ΗΠΑ.

Αν προσπαθήσουμε να υποδιαιρέσουμε τη δημοκρατία σε διαφορετικά είδη, θα μπορούσαμε να πούμε ότι στη Δύση υπάρχει η δημοκρατία των ισχυρών κυβερνήσεων (π.χ., ΗΠΑ, Η.Β.) και η δημοκρατία των ασθενών κυβερνήσεων (π.χ., Γερμανία, Ιταλία). Τα όρια δεν είναι ευδιάκριτα, όπως συνήθως στις υποδιαιρέσεις, αλλά μια αρκετά προφανής συσχέτιση είναι ότι η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τους κύριους νικητές του Β' ΠΠ, ενώ η δεύτερη τους κύριους ηττημένους.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα με αυτό το λογότυπο, το οποίο θα εμφανίζεται όλο και περισσότερο όσο περνάνε τα χρόνια και οι δεκαετίες, είναι η εγγενής του αδυναμία στο να πετύχει τον επιθυμητό στόχο. Στόχος είναι η προβολή της Δύσης ως καλύτερου συστήματος. Μέσο είναι η δημοκρατία, σύμφωνα με την οποία αυτό που αποφασίζει είναι η πλειοψηφία. Το πρόβλημα είναι ότι η Δύση είναι μειοψηφία.

Χαιρετισμούς

Γιώργος Ευθυβουλίδης

Απάντηση:  Βασικά συστατικά του δημοκρατικού πολιτεύματος είναι:

α)Η δυνατότητα να εκφράζεται η λαϊκή βούληση

β)Η αποκέντρωση των εξουσιών

γ) Το κράτος δικαίου

Οι ανά τακτά διαστήματα εκλογικές αναμετρήσεις στο βαθμό που ανά αλλάζουν τα πρόσωπα που έχουν εξουσίες επιβεβαιώνουν την έκφραση της λαϊκής βούλησης.

Η ύπαρξη και λειτουργίας  του συντάγματος, της δικαιοσύνης,  του κοινοβουλίου, της ανεξάρτητης Κεντρικής Τράπεζας και των Ανεξάρτητων Αρχών θέτει περιορισμούς στην εξουσία της κάθε κυβέρνησης και του κάθε πρωθυπουργού. Τα περί μοναρχίας στο ΗΒ είναι αστειότητες, αφού η "μοναρχία" δεν διαθέτει σχεδόν  καμιά εξουσία παρά ορίζει την συμβολική συνέχεια. Σε καμιά δημοκρατία κανένας δεν διαθέτει απόλυτη εξουσία και ο πλέον ταπεινός οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά και βιολογικά έχει απαράβατα δικαιώματα...

Κράτος δικαίου σημαίνει πως σε μια δημοκρατία  ο νόμος βρίσκεται πάνω από τον εκάστοτε πρωθυπουργό ή πρόεδρο, την εκάστοτε κυβέρνηση και τον κάθε πλούσιο.

Αυτές είναι οι βασικές διαφορές των δημοκρατιών  και η ιστορία των δυο τελευταίων αιώνων έχει αποδείξει πως η σωστή λειτουργία τους δημιουργεί τις βάσεις για ευημερία και ισχύ.

kostas.stoupas@capital.gr