Του Κώστα Στούπα

1)Μαρξ, Λένιν και Όπτιμους

Υπάρχει μια λανθασμένη πεποίθηση πως η δουλεία καταργήθηκε χάρη στην ενδυνάμωση των φιλελεύθερων ιδεών και πως η βελτίωση της ζωής της εργατικής τάξης οφείλεται στις αντιλήψεις που ενέπνευσε ο Κάρολος Μάρξ στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο κάπου το 1850.

Πιστεύω πως στο τέλος της δουλείας αυτός που συνεισέφερε τα μέγιστα ήταν ο Τζέιμς Βατ (και οι όμοιοί του) με την επινόηση της ατμομηχανής, η οποία πολλαπλασίασε το παραγόμενο έργο. Έτσι, δεν χρειάζονταν να ταΐζουν δεκάδες δούλους για να παράγουν το προϊόν που μπορούσε να παράγει μια μηχανή.

Οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι αυτές που αλλάζουν τον τρόπο ζωής και τις αξίες των ανθρώπινων κοινωνιών.  Εν αντιθέσει με το τι πιστεύουν οι αριστεροί για τον Μάο Τσε Τουνκ και τον Τσε  Γκεβάρα, είμαι βέβαιος πως ο  Ουάλας Κάροδερς (Wallace Carothers) που εργαζόταν στα εργαστήρια της Ντυπόν και  το 1935 ανακάλυψε το πλαστικό έχει συνεισφέρει περισσότερα στη βελτίωση της ζωής δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

Οι μηχανές έκαναν εφικτή την κατάργηση της δουλειάς και τη χειραφέτηση των γυναικών αφού δημιούργησαν θέσεις εργασίας γι’ αυτές (κατάλληλες για το σωματότυπό τους) και τις κατέστησαν οικονομικά ανεξάρτητες.

Υπό το πρίσμα αυτό, πιστεύω πως πριν λίγες μέρες παρακολουθήσαμε την εκκίνηση  της μεγαλύτερης επανάστασης που έχει λάβει χώρα στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Ο Ελον Μάσκ πριν λίγες μέρες παρουσίασε την εκτόξευση του μεγαλύτερου διαστημοπλοίου που έχει εξέλθει ποτέ από την ατμόσφαιρα της Γης, δυο αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα και το ανθρωποειδές ρομπότ Όπτιμους.

Καθένα από τα τέσσερα αυτά προϊόντα που θα μπουν σε μαζική παραγωγή τα επόμενα χρόνια υπόσχεται να αλλάξει όχι μόνο τον τρόπο ζωής μας, αλλά τις αξίες και ιδεολογίες με τις οποίες πορευόμαστε σε κάθε εποχή.

Το ρομπότ Όπτιμους σε μια δημόσια παρουσίαση επέδειξε πώς μπορεί να φτιάχνει και να σερβίρει κοκτέιλ, να περπατά ανάμεσα στο πλήθος των προσκεκλημένων και να συζητά μαζί τους περί παντός του επιστητού.

Το κόστος μιας βασικής έκδοσης υπολογίζεται ότι θα κινηθεί στα επίπεδα ενός μικρομεσαίου αυτοκινήτου.

Η μαζική παραγωγή του σε μερικά χρόνια θα μπορούσε να αναπληρώσει την παρουσία εργατικών χεριών στη βιομηχανική παραγωγή, τον αγροτικό τομέα, τις αστικές υπηρεσίες και τις οικιακές ανάγκες. Ένα αυτόματο εργοστάσιο παραγωγής αθλητικών ειδών πριν από μερικά χρόνια ελαχιστοποίησε την ανάγκη ανθρώπινου προσωπικού από μερικές χιλιάδες  άτομα σε μερικές δεκάδες. Ένα με δυο ρομπότ τα επόμενα χρόνια θα εκμηδενίσουν την ανάγκη ανθρώπινων χεριών και μυαλών στις μονάδες παραγωγής αλλά και στις δουλειές του σπιτιού.

Μερικά από σημαντικότερα προβλήματα σήμερα είναι η δημογραφική γήρανση, η μείωση του πληθυσμού και η ανάγκη για εισαγωγή μεταναστών που δημιουργεί πολιτισμικές τριβές.

Η εμφάνιση των ρομπότ μειώνει τις ανάγκες για εισαγωγή μεταναστών. Επιπλέον πλήθος  θέσεων εργασίας θα καλυφθεί από μηχανές και λογισμικό. Η ιστορία έχει δείξει πως όταν συμβαίνει αυτό οι άνθρωποι επινοούν νέες ανάγκες και νέες θέσεις απασχόλησης. Οι αλλαγές που φέρνει ο Όπτιμους στα επόμενα 5-10 χρόνια θα είναι μεγαλύτερες από αυτές που έφερε η βιομηχανική επανάσταση.

Η εποχή της βιομηχανικής και μεταβιομηχανικής κοινωνίας συνοδεύτηκε από τους ανταγωνισμούς του κεφαλαίου και την εργασία, αφού τα ανθρώπινα εργατικά χέρια ήταν απαραίτητα στην παραγωγή της ευημερίας. Στην εποχή που ανατέλλει, οι ανάγκες του κεφαλαίου για εργατικά χέρια μειώνονται. Αυτό αναμένεται να έχει καταλυτικές συνέπειες στο τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το κόσμο και τον εαυτό μας εντός αυτού.

Χωρίς οδηγό

Η μαζική κυκλοφορία αυτοκινήτων χωρίς οδηγό θα μειώσει τον αριθμό των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν στον πλανήτη. Σήμερα, κάποιος αγοράζει ένα αυτοκίνητο το οποίο χρησιμοποιεί 1-2 ώρες την ημέρα και τις υπόλοιπες το έχει παρκαρισμένο είτε έξω από το σπίτι του είτε έξω από τον χώρο εργασίας. Στο μέλλον ο όρος Ιδιωτικής Χρήσης και Δημόσιας Χρήσης αυτοκίνητο θα συγκλίνουν και θα αλληλοεξουδετερωθούν.

Κάποιος θα έχει συνδρομή σε μια εταιρεία αυτοκίνησης και όταν χρειάζεται ένα αυτοκίνητο χωρίς οδηγό θα τον μεταφέρει σε μια συνάντηση χωρίς να καθίσει να τον περιμένει απ’ έξω. Την ώρα που δεν θα το χρειάζεται αυτό θα μεταφέρει κάποιον άλλον.

Ένα αυτοκίνητο αντί να κινείται 1-2 ώρες το 24ωρο και να καταλαμβάνει χώρο σταθμευμένο τις υπόλοιπες, θα κινείται περισσότερες και έτσι θα κάνει απόσβεση νωρίτερα. Αυτό σημαίνει πως η πρόσβαση στην αυτοκίνηση θα γίνει φθηνότερη.

Στον βαθμό που δεν χρησιμοποιεί οδηγό, το κόστος μετακίνησης θα είναι χαμηλότερο του ταξί. Με τον ίδιο τρόπο που  κάποιος θα αναζητά μέσω ενός κινητού ένα αυτοκίνητο για να πάει στη δουλειά, θα μπορεί να κάνει τον γύρο της Ελλάδας ή της Ευρώπης. Σήμερα κυκλοφορούν στην Αθήνα περί τα 2,3 εκατ. Ι.Χ.  αυτοκίνητα. Με το μοντέλο της αυτοκίνησης τις ανάγκες που καλύπτουν τα 2,3 εκατ. θα μπορούσαν να τις καλύψουν 200-300 χιλ. Σήμερα κάποιος για να πάει κάποιος με το Ι.Χ. από τα Βόρεια Προάστεια στον Πειραιά θέλει πάνω από 1 ώρα σε ώρες αιχμής. Στο αύριο του Μασκ θα πηγαίνει στο ένα τρίτο ή τέταρτο του χρόνου χωρίς να αναγκαστεί να στριμωχτεί σε ΜΜΜ.

Το διάστημα

Αυτό που έχει καταφέρει ο Μασκ με την Space X είναι να μειώσει δραστικά το κόστος των διαστημικών ταξιδιών. Μια πρώτη επιλογή που προσφέρει αυτό στο μέσο πολίτη παντού στη Γη είναι πως με το ίδιο μηνιαίο κόστος μπορεί να αποκτήσει μέσω της Starlink πρόσβαση στο ίντερνετ και τις τηλεπικοινωνίες. Ο εξοπλισμός των 300-400 Ευρώ εφάπαξ που χρειάζεται για μια τέτοια σύνδεση είναι πολύ φθηνότερος από τα τεράστια δίκτυα καλωδίων και οπτικών ινών που χρησιμοποιούν οι επίγειες τοπικές εταιρείες.

Ο ανταγωνισμός από τον ουρανό θα αλλάξει ριζικά το τηλεπικοινωνιακό σύστημα.

Το εγχείρημα αυτό έχει επιπλέον σημασία. Στο διάστημα υπάρχουν πολλαπλάσιες ποσότητες ορυκτών απ’ ότι στον πλανήτη μας. Η οικονομία που θα αποκτήσει η χώρα που θα αποκτήσει  πρώτη πρόσβαση στα ορυκτά που κυκλοφορούν σε τροχιές έξω από τη Γη, θα της εξασφαλίσει τους όρους να ηγεμονεύσει στον πλανήτη. Η χώρες που ξεκίνησε η βιομηχανική επανάσταση απέκτησαν πλεονέκτημα και με τηn ισχύ τους απόκτησαν πρόσβαση στις πρώτες ύλες με αποικιακές σχέσεις.

Υπό αυτή την έννοια το διαστημικό πρόγραμμα της Space X μοιάζει με το εξερευνητικό πρόγραμμα της Ισαβέλλας και του Φερδινάνδου που έστειλε τον Κολόμβο στην Αμερική και κατέστησε την Ισπανία το ισχυρότερο βασίλειο της εποχής.

Διαβάζουμε συχνά για τις αναθεωρητικές δυνάμεις που αμφισβητούν τη Δύση και διατείνονται πως το δικός τους αυταρχικό πολιτικό μοντέλο και οι οικονομίες με κεντρικό σχεδιασμό είναι αποδοτικότερο από των δημοκρατιών και της ελεύθερης αγοράς.

Στην Κίνα μάλιστα τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται σημαντική πρόοδος στις τεχνολογίες αιχμής. Η πρόοδος που υπάρχει στηn Κίνα οφείλεται στην τεχνογνωσία που μετέφεραν εκεί οι δυτικές εταιρείες και τη βιομηχανική κατασκοπία. Οι κινέζικες εταιρείες από κατασκευαστές φασόν προϊόντων υψηλής τεχνολογίας όπως π.χ. τα έξυπνα κινητά, τα τάμπλετ, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα κλπ. κάποια στιγμή άρχισαν να παράγουν τα ίδια προϊόντα με δικά τους εμπορικά σήματα.

Όμως καμία από τις ανάγκες που καλύπτουν αυτά τα προϊόντα δεν την επινόησαν στην Κίνα. Όλες τις επινόησαν τύποι σαν το Στηβ Τζόμπς, το Μπιλ Γκέιτς και το Ελον Μασκ.  Όσοι έχουν κοιτάξει βαθύτερα στα ιστορικά κοινωνικά και πολιτικά ρεύματα που δημιούργησαν αυτές τις γενιές δυτικών, θα κατανοήσουν τη σημασία της ελευθερίας του πνεύματος και της αμφισβήτησης της εξουσίας και των κατεστημένων...

Δεν είναι τυχαίο που τα καλύτερα μυαλά της Κίνας, της Ρωσίας, της Ινδίας κλπ όταν βρίσκουν την ευκαιρία φεύγουν από τις χώρες τους για τη Δύση. Τυχαίο δεν είναι επίσης πως περισσότερες από τις μισές καινοτομίες που επινοούνται στη Δύση και ειδικά στις ΗΠΑ γίνονται από ανθρώπους που δεν έχουν γεννηθεί εδώ.

Όπτιμους είναι λατινικός όρος και είναι υπερθετικός βαθμός του bonus, που σημαίνει καλός. Δηλαδή Όπτιμους σημαίνει ο βέλτιστος.

2)Κάνεις λάθος

Αγαπητέ κύριε Στούπα, κάνεις λάθος. Στο ενεργειακό κομμάτι που αναφέρεσαι ότι η Γερμανία παρέσυρε όλη την Ευρώπη, μπορώ να σου μεταφέρω ότι οι Γάλλοι δεν αντέγραψαν τίποτα από τις μεθοδεύσεις και ενέργειες των Γερμανών, συνεχίζοντας και ενισχύοντας την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και από πυρηνικά εργοστάσια, με αποτέλεσμα σήμερα η Γαλλία να είναι δυναμικός εξαγωγέας ενέργειας στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας.

Απάντηση: Δεν διαφωνώ. Απλά έδωσα έμφαση στα λάθη της Γερμανίας. Η Γερμανία άσκησε πιέσεις στη Γαλλία σε επίπεδο ΕΕ για την πυρηνική ενέργεια, αλλά ευτυχώς δεν υποχώρησε. Η στήλη έχει προσεγγίσει το ζήτημα του κακού προγραμματισμού της ενεργειακής μετάβασης και τη βλαπτικότητα των επιδοτήσεων. Υπήρξαν μάλιστα αντιδράσεις από το λόμπι που έχει δημιουργηθεί περί τις ΑΠΕ.

kostas.stoupas@capital.gr