1) Η κατάσταση της χώρας δεν είναι για πανηγυρισμούς

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια έχει πραγματοποιήσει αρκετά βήματα εξόδου από την κατάσταση χρεοκοπίας. Το ΑΕΠ αυξάνεται ταχύτερα από τον μέσο όρο της Ε.Ε. και το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώνεται.

Παρ’ όλα αυτά ο χαρακτηρισμός της ελληνικής οικονομίας ως μιας εύρωστης οικονομίας που έχει θέσει τη χώρα σε δυναμική τροχιά απέχει από την πραγματικότητα.

Η Moody’s την περασμένη Παρασκευή αξιολόγησε π.χ. θετικά τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, αλλά απέφυγε για άλλη μια φορά να δώσει στην ελληνική οικονομία την πολυαναμενόμενη επενδυτική βαθμίδα (Baa3).

Σε απλά ελληνικά αυτό σημαίνει τα εξής: Ας υποθέσουμε πως η Ελλάδα είναι ένας μαθητής του δημοτικού που την περασμένη δεκαετία έμεινε στην ίδια τάξη.

Στη δεκαετία που τρέχει η εικόνα του μαθητή έχει βελτιωθεί, αλλά αυτός δεν έχει γίνει άριστος, ούτε καν καλός ή μέτριος.

Αν η επενδυτική βαθμίδα αποτελεί τη βάση του προβιβασμού στην επόμενη τάξη, ο δάσκαλος μας είπε προχθές πως ο μαθητής πάει καλύτερα, αλλά ο βαθμός του προς το παρόν παραμένει κάτω από τη βάση.

Για τη Moody’s π.χ. το άριστα είναι το Αaa, το μηδέν το C (που σημαίνει χρεοκοπία) και η βάση Βaa3.

Αν επρόκειτο για δημοτικό σχολείο της εποχής μου το Aaa είναι το άριστα 10 το C το μηδέν και Baa3 το 5. Η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας λοιπόν βελτιώνεται την τελευταία δεκαετία και από το 0 έχουμε φτάσει στο 4 και η Moody’s υπόσχεται πως αν συνεχίσουμε έτσι θα πάρουμε και το 5 που χρειάζεται για να περάσουμε την τάξη.

Αν είσαστε κάποιο ίδρυμα που μοιράζει υποτροφίες σε επενδυτές σε καμιά περίπτωση δεν θα επιλέγατε έναν μαθητή που έχει κάνει μεν πρόοδο, αλλά οι βαθμοί του είναι κάτω από τη βάση και ελπίζει πως του χρόνου θα πιάσει τη βάση.

Αυτό σημαίνει πως καμιά στρατηγικής σημασίας επένδυση δεν πρόκειται να γίνει τα επόμενα χρόνια στην ελληνική οικονομία. Δύσκολα θα συμβεί στην Ελλάδα μια επένδυση σαν αυτή της Intel ή της Tesla που κατασκευάζουν μονάδα μικροεπεξεργαστών και παραγωγής ηλεκτρικών αυτοκινήτων στην Γερμανία.

Οι μεγάλες πολυεθνικές που έχουν παρουσία σε δεκάδες χώρες όταν επιλέγουν μια χώρα λαμβάνουν υπόψη αυτές τις αξιολογήσεις. Αν κάποιος σε μια πολυεθνική προτείνει και μια χώρα σαν την Ελλάδα θα ακολουθήσουν δέκα συμβούλια που θα ασκήσουν βέτο και ο προτείνων θα μπει στο μικροσκόπιο ως ύποπτος ή επικίνδυνος.

Ακόμη και αν κάποιος που διευθύνει μια πολυεθνική αγαπάει πολύ την Ελλάδα και θέλει να βοηθήσει το περισσότερο που μπορεί να κάνει είναι να ορίσει στην Ελλάδα το κέντρο της πολυεθνικής για τις γειτονικές αγορές των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής.

Στην Ελλάδα λοιπόν από την άποψη του παραγωγικού ιστού πορευόμαστε ακόμη από ότι έχει απομείνει από εμβληματικές επενδύσεις της δεκαετίας του ’60 και του ’70, όπως το Αλουμίνιον της Ελλάδος, η Μότορ Όιλ,  η Esso Pappas, η Χαλυβουργική, τα Καλώδια κλπ.

Στην Ελλάδα νέες επενδύσεις γίνονται μόνο σε υποδομές που αφορούν τον τουρισμό και τα logistics λόγω της στρατηγικής σημασίας της χώρας. Η Ελλάδα παραμένει η χώρα με το υψηλότερο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στην Ευρώπη και ένα παρασιτικό και δυσλειτουργικό Δημόσιο με κομματικά και πελατειακά χαρακτηριστικά.

Η ποιότητα και αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης (που αποτελεί έναν σοβαρό παράγοντα τον οποίο λαμβάνουν υπόψη οι επενδυτές) είναι επιπέδου αφρικανικής χώρας ή κλεπτοκρατίας της Ανατολής.

Επιπλέον, η χώρα διαθέτει μικρή εσωτερική αγορά και οι δημογραφικοί δείκτες είναι αρνητικοί. Κανένας δεν θα επενδύσει σε μια χώρα που οι θάνατοι αυξάνονται με μεγαλύτερη ταχύτητα από τις γεννήσεις.

Στην ελληνική αγορά εργασίας, εν αντιθέσει με αυτό που συμβαίνει στη γειτονική Τουρκία, δύσκολα θα βρεις πλήθος υψηλής εξειδίκευσης νέων. Οι λίγοι που υπάρχουν έχουν φύγει στο εξωτερικό καθώς λόγω της θέσης της χώρας στην Ευρώπη οι μετακινήσεις για σπουδές και εργασία προς την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ είναι ελεύθερες. Αντιθέτως η Τουρκία τις τελευταίες δεκαετίες βγάζει μεγάλο αριθμό από νέους με δεξιότητες υψηλής ειδίκευσης που δεν διαθέτουν εύκολη πρόσβαση στις αγορές εργασίας της Δύσης.

Η Ελλάδα λόγω του κλίματος και της θάλασσας εκτός από μαγνήτης τουριστών και συνταξιούχων  θα μπορούσε να γίνει χώρα προσέλκυσης ψηφιακών νομάδων. Οι ψηφιακοί νομάδες όμως δεν παράγουν εξαγώγιμα προϊόντα που αφήνουν προστιθέμενη αξία στην ελληνική οικονομία. Αντιθέτως εισπράττουν υψηλούς μισθούς τους οποίους ξοδεύουν στην Ελλάδα αυξάνοντας τη ζήτηση για ακίνητα και εισαγόμενα προϊόντα.

Ναι, λοιπόν, πάμε καλύτερα σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία, αλλά το καλύτερο σενάριο παραμένει να περάσουμε την τάξη με τη βάση.

Το ρεπορτάζ του Capital.gr αποτυπώνει ρεαλιστικά την πραγματικότητα: "Σύμφωνα με πληροφορίες, ο στόχος της ανάπτυξης, ο οποίος η Αθήνα θέλει να τεθεί στο 2% σε μέση ετήσια βάση για την επόμενη τετραετία, συνάντησε τις περισσότερες αντιρρήσεις από τους κοινοτικούς. Τούτο δε ειδικά για τα έτη 2027 και 2028, όταν πλέον θα έχει ολοκληρωθεί το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και άρα η ανάπτυξη θα υποχωρήσει με βάση τις εκτιμήσεις της Κομισιόν στο 1,3%.

Σχεδόν πλήρη αποδοχή είχαν οι στόχοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα τα οποία σε καμία περίπτωση δεν θα υπολείπονται του 2,1% του ΑΕΠ για όλη την τετραετία. Τούτο διότι με αυτόν τον ρυθμό αποδεικνύεται η δημοσιονομική προσπάθεια της Ελλάδας για τη μείωση του χρέους.

Συγκεκριμένα, με βάση τους στόχους που τίθενται, το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ θα μειώνεται σε ετήσια βάση κατά 7,5%-8% του ΑΕΠ. Η μείωση αυτή θα προκύπτει από την ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ, δηλαδή την πραγματική αύξηση του ΑΕΠ συν τον πληθωρισμό, ο οποίος αναμένεται να είναι μεσοσταθμικά στο 2,1%, συν το πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού κάθε χρονιάς. Η Αθήνα θέλει το πρωτογενές πλεόνασμα να παραμείνει ως στόχος στο 2,1% και όταν θα υπάρχει υπέρβαση του στόχου να δίνεται ένα μέρος της υπεραπόδοσης, ώστε να έχουμε ταχύτερη μείωση του χρέους. Με αυτά τα δεδομένα, ο στόχος είναι το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ να φτάσει το 125,2% στο τέλος του 2028 από το 153,2% που αναμένεται να φτάσει στο τέλος του χρόνου..."

Βλέπε: "Κλειδώνουν" οι στόχοι της τετραετίας για δαπάνες, πλεόνασμα, χρέος και ελαφρύνσεις

2) Οι αγρότες, τα νυχάδικα και το Only Fans

Αγαπητέ κ Στούπα

Είμαι τακτικός αναγνώστης της στήλης σας και θα ήθελα να κάνω μία παρέμβαση στο συγκεκριμένο άρθρο σας.

Δεν  είμαι αγρότης (είμαι ιδιωτικός υπάλληλος), αλλά σε συζήτηση που είχα με επαγγελματία αγρότη σχετική με την ανταγωνιστικότητα  των αγροτικών προιόντων  (η συζήτηση αναφερόταν στην πατάτα) και στην τιμή μεταξύ της ελληνικής και της αιγυπτιακής η απάντησή του ήταν  ότι  η διαφορά στο κόστος δεν είναι στα μεροκάματα, αλλά στην τεράστια διαφορά του κόστους των φυτοφαρμάκων.

Αυτοί ραντίζουν με φυτοφάρμακα που έχουν απαγορευθεί στην Ελλάδα  εδώ και πάρα πολλά χρόνια και  το κοστολόγιο είναι πάρα πολύ χαμηλό.

Στην ελεύθερη οικονομία οι κανόνες θα πρέπει να είναι ίδιοι και το κράτος πριν επιβάλει δασμούς θα πρέπει  να ελέγχει την ποιότητα και τους κανόνες παραγωγής κάθε προϊόντος εγχώριου και εισαγόμενου.

Στα πλαίσια όμως κάποιων συμφερόντων (εισαγωγέων) φαίνεται να τα παραβλέπουν και οδηγείται η πρωτογενής παραγωγή σε μαρασμό.

Είναι σίγουρο ότι μέλλον υπάρχει εκεί που υπάρχει παραγωγή και όχι μόνο υπηρεσίες.

Με εκτίμηση 

 Γ.Α.

Υ.Σ. Εάν το δημοσιεύσετε  παρακαλώ χρησιμοποιήστε τα αρχικά.

3) Οι αγρότες, τα νυχάδικα και το Only Fans

Αγαπητέ κ. Στούπα,

Βρήκα πολύ πετυχημένο το άρθρο σας και τον παραλληλισμό με την εποχή του Διοκλητιανού.

Αν προσθέσει κανείς και:

Την πολιτική αστάθεια που προ υπήρξε ακριβώς πριν από αυτόν, με τις πάμπολλες εναλλαγές αυτοκρατόρων τον 3ο αιώνα CE.

Το ότι προσπάθησε ανεπιτυχώς να ελέγξει τις τιμές βασικών αγαθών, όπως πχ τον οίνο, άρτο, κά, με αποτέλεσμα να ανθίσει η μαύρη αγορά. Για αυτό και οι μελετητές G. Hubbard & T. Kane στο βιβλίο τους "BALANCE", όπου ασχολούνται με τα αίτια κατάρρευσης αυτοκρατοριών, τον συγκρίνουν με τον Στάλιν.

Την προηγηθείσα "πανώλη του Κυπριανού" η οποία άλλαξε ριζικά τους κοινωνικούς ιστούς της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας

Έχουμε μια παρόμοια εικόνα με την σημερινή.

Οι βασικότερες διαφορές με το σήμερα όμως έγκειται στο ότι:

Η ρωμαϊκή ηγεσία δεν γνώριζε τις καταστροφικές συνέπειες του πληθωρισμού και δεν διέθετε κεντρική τράπεζα ως θεσμό

Η ανάπτυξη στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία, την οποία ακολούθησε η αργή κατάρρευση και αποσύνθεση,  σταμάτησε με το πέρας νέων κατακτήσεων στο τέλος του 2ο αιώνα CE και σηματοδοτήθηκε με το "τείχος του Αδριανού" στην Βρετανία. Η ανάπτυξη όμως στις σημερινές δυτικές κοινωνίες έρχεται με καπιταλιστικό τρόπο, με επενδύσεις, καινοτομίες, κλπ, κάτι που δεν συνέβαινε τότε (δεν υπήρχαν τράπεζες να χρηματοδοτούν την ανάπτυξη επιχειρήσεων).

Δεν γνωρίζω αν αυτά τα 2 όμως αρκούν για να αποτρέψουν την αρνητική πορεία των δυτικών κοινωνιών. Όσο η νέα γενιά , με δικά μας λάθη που ξεκίνησαν όμως με καλή πρόθεση, μεγαλώνει μέσα σε μία προστατευμένη comfort zone, διαθέτει πολύ λιγότερα κίνητρα να παράγει κάτι σε σχέση με τον αντίστοιχο πχ. νεαρό Ινδό ή Βιετναμέζο.

Με εκτίμηση

Σταύρος Αργυριάδης

Συγγραφέας, μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Συγγραφέων Γερμανίας

https://www.ggad.info/d_gr_uk_argyriadis_stavros.html

ΥΓ: Αυτά ακριβώς πραγματεύομαι στο νέο μου βιβλίο "Σε αναζήτηση Ταυτότητας / Επιλογή ή ιστορική κληρονομιά;", γιαυτό και είμαι τακτικός αναγνώστης σας.

kostas.stoupas@capital.gr