Τι προεξοφλεί η έκρηξη του χρυσού
Πέμπτη, 04-Απρ-2024 00:01
Μετά τις μετοχές και τα ακίνητα ήρθε η σειρά του χρυσού να γράψει απανωτά ιστορικά υψηλά. Ο χρυσός από τα 280 περίπου δολάρια η ουγγιά το 2000 βρίσκεται τις τελευταίες μέρες περί τα 2.300 δολάρια η ουγγιά.
Αν θυμάμαι καλά η Τράπεζα της Ελλάδος, επί διοίκησης Γκαργκάνα το καλοκαίρι του 2003 πωλούσε σε τιμές περί τα 300 δολάρια η ουγγιά πιστεύοντας τη μικρή άνοδο σαν ευκαιρία.
Κάποιος το 2000 μπορούσε να αγοράσει χρυσές λίρες με 50-60 ευρώ τη μία. Σήμερα θα χρειαστεί περίπου 500 ευρώ για κάθε λίρα. Ούτε τα ακίνητα ούτε οι μετοχές έχουν δώσεις τέτοιες αποδόσεις στην Ελλάδα.
Κάποιος που είχε επενδύσει 100 ευρώ σε μετοχές ελληνικών τραπεζών το 2000 σήμερα μπορεί να μην είχε ούτε 1 ευρώ. Η εικόνα θα ήταν καλύτερη αν είχε κάποιες μετοχές όπως του Τιτάνα, της 3Ε ή της Μότορ Όιλ κλπ.
Φυσικά αν είχε ξένες μετοχές η εικόνα θα ήταν διαφορετική.
Κατ’ αρχάς ο χρυσός ανεβαίνει για τους ίδιους λόγους που ανεβαίνουν και οι τιμές των ακινήτων και των μετοχών. Τούτο συμβαίνει γιατί πέφτουν οι ισοτιμίες όλων των νομισμάτων.
Οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις με τα μηδενικά επιτόκια και τους φόρους προκειμένου να συντηρήσουν τα σοσιαλιστικά μοντέλα της αναδιανομής εισοδημάτων, ροκανίζουν την αγοραστική δύναμη και την αξία του χρήματος.
Οι αγορές αντισταθμίζουν αυτές τις απώλειες με την άνοδο των τιμών. Αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους που τροφοδοτούν τη μακροπρόθεσμη τάση. Βραχυπρόθεσμα τις τελευταίες εβδομάδες ο χρυσός ανεβαίνει όπως και οι μετοχές γιατί προεξοφλεί την έναρξη της μείωσης των επιτοκίων. Η Fed έχει αφήσει να εννοηθεί πως μέσα στον χρόνο ίσως γίνουν έως και τρεις μειώσεις επιτοκίων.
Υπάρχουν όμως και μερικοί άλλοι λόγοι που υποστηρίζουν την άνοδο της τιμής του κίτρινου μετάλλου, που αποτελούσε το νόμισμα (βασικό μέσο συναλλαγών και αποθήκευσης αξίας) για πάνω από 5.000 χρόνια.
Αυτοί είναι οι εξής:
α) Αποδολαροποίηση
Μόλις ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία οι πλούσιες δυτικές χώρες επέβαλαν κυρώσεις στη Ρωσία. Μια από αυτές ήταν η δέσμευση όλων των δολαριακών λογαριασμών του ρωσικού κράτους και των Ρώσων πολιτών. Βλέποντας αυτό, πολλές κεντρικές τράπεζες αναπτυσσόμενων οικονομιών μειώνουν τα συναλλαγματικά αποθέματα σε αμερικανικά ομόλογα και δολάρια και τα αντικαθιστούν με χρυσό.
Θεωρούν πως έτσι δεν θα μπορούν να υποκύψουν σε πιέσεις από οικονομικές κυρώσεις. Σήμερα το 60% των διεθνών συναλλαγών γίνεται με δολάρια και πάνω από το 15% με ευρώ. Οι BRICS θέλουν να αντικαταστήσουν μεγάλο μέρος αυτών των συναλλαγών μεταξύ τους με αυτά τα νομίσματα.
Ο κόσμος δεν είναι πλέον όπως ήταν πριν από 40-50 χρόνια. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 οι G7 (οι πλουσιότερες χώρες της Δύσης) αντιπροσώπευαν περί το 45-50% του παγκόσμιου ΑΕΠ και οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία Κίνα κλπ) αντιπροσώπευαν λίγο περισσότερο από το 15%. Από το 2020 και μετά οι BRICS αθροίζουν μεγαλύτερο ΑΕΠ από τους G7.
Είναι επακόλουθο πως θα απαιτήσουν οι συναλλαγές να μην γίνονται σε δολάρια και ευρώ πλέον. Η αμφισβήτηση του δολαρίου ενισχύει την αξία του χρυσού ως εναλλακτικού νομίσματος, την ισοτιμία του οποίου δεν μπορεί να επηρεάζει κάποιος όπως γίνεται με με το δολάριο, το ευρώ κλπ.
Βέβαια τα μεγαλύτερα αποθέματα χρυσού τα κατέχουν η Fed και οι άλλες δυτικές κεντρικές τράπεζες.
β) Γεωπολιτική ένταση
Μετά την εισβολή στην Ουκρανία όλοι έχουν αρχίσει να εξοπλίζονται. Οι γεωπολιτικές εντάσεις έχουν αυξηθεί. Ο χρυσός σε περιόδους πολέμων και μεγάλων κρίσεων αποτελούσε το ασφαλέστερο καταφύγιο. Σε περιόδους πολεμικών συρράξεων οι κυβερνήσεις αυξάνουν κατακόρυφα τις αμυντικές δαπάνες και δημιουργούν ελλείματα και χρέος. Αυτό δημιουργεί πληθωρισμό και η ισοτιμία των νομισμάτων πιέζεται.
Ο χρυσός αναδύεται σαν εγγυητής της αξίας.
γ) Επάνοδος πληθωρισμού
Πολλοί πιστεύουν πως η άνοδος του πληθωρισμού που βιώσαμε τα τελευταία χρόνια δεν θα είναι παροδική. Υπάρχουν μια σειρά από μακροπρόθεσμα αίτια όπως η δημογραφική γήρανση, η αποπαγκοσμιοποίηση, η ενεργειακή μετάβαση, η αύξηση των αμυντικών δαπανών που θα πιέζουν ανοδικά τις τιμές και τους μισθούς. Κατ' αυτήν τη ερμηνεία ο πληθωρισμός θα επανέλθει δριμύτερος. Η άνοδος της τιμής του χρυσού είναι επιθετικότερη σε περιόδους πληθωριστικών πιέσεων.
δ) Μικρότερη προσφορά
Τα τελευταία χρόνια οι εταιρείες εξόρυξης χρυσού και άλλων πολύτιμων μετάλλων, όπως το ασήμι, έχουν μειώσει τις δαπάνες. Αυτό σημαίνει πως υπάρχουν λιγότερα κοιτάσματα προς ανάπτυξη. Καθώς η παραγωγή των παλαιών κοιτασμάτων εξαντλείται, η προσφορά μειώνεται. Αν η ζήτηση παραμείνει σταθερή ή αυξηθεί, αυτό συμβάλλει στην άνοδο της τιμής.
Αν ξεκινήσουν τώρα να αυξάνουν τις επενδύσεις στην ανεύρεση νέων κοιτασμάτων, αυτά θα αρχίσουν να παράγουν μετά από τουλάχιστον 5-7 χρόνια. Αν η ζήτηση από τις κεντρικές τράπεζες παραμείνει σταθερή τα επόμενα 5-6 χρόνια, θα συμπαρασύρει και την αύξηση της ζήτησης από ιδιώτες και μπορεί να δούμε υπερβολές.
Αν υπάρξει κάποια αποκλιμάκωση των μετοχών και ο χρυσός ενισχυθεί, παραμείνει σταθερός ή πέσει λιγότερο, πολλά από τα επενδυτικά fund σε όλο το κόσμο θα θελήσουν να βάλουν στα χαρτοφυλάκια ως αντιστάθμισμα ένα ποσοστό από αξιόγραφα που έχουν αναφορά στον χρυσό. Αν συμβεί αυτό η ζήτηση θα εκτοξευθεί περαιτέρω.
Η άνοδος της τιμής του χρυσού λοιπόν δεν είναι συγκυριακή, εντάσσεται στα πλαίσια ενός κύκλου που ξεκίνησε περί το 2000, όταν μετά το κραχ των dot.com’s οι κεντρικές τράπεζες άρχισαν να κρατούν τα επιτόκια όλο και πιο χαμηλά προκειμένου να συντομεύσουν τις υφέσεις.
Η τιμή του χρυσού τιθασεύεται όταν μετά από μεγάλες κρίσεις οι νικητές επιβάλουν μια παγκόσμια οικονομική νέα τάξη. Αυτό έγινε μετά το 1945 όταν οι ΗΠΑ με τη συμφωνία του Bretton Woods κατέστησαν το δολάριο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα με τη δέσμευση πως κάθε δολάριο που θα τους προσφέροντας θα το αντάλλαζαν με χρυσό στην ισοτιμία των 33 δολ. η ουγγιά. Οι δαπάνες του πολέμου στο Βιετνάμ όπως του ανάγκασαν να τυπώσουν παραπάνω δολάρια προκειμένου να καλύψουν τα ελλείμματα. Τον Αύγουστο του 1971 ο Νίξον έβγαλε το δολάριο από τον κανόνα του χρυσού. Έκτοτε με διακυμάνσεις ακολουθεί ανοδική πορεία.
2) Περί μερισμάτων και άλλων μύθων
Αγαπητέ κε Στούπα,
Γράφω το παρόν μετά από σκέψη και προβληματισμό γιατί διαβάζω συνέχεια τον τελευταίο καιρό για τη μεγάλη ζέση των Ελλήνων τραπεζιτών να διανείμουν μέρισμα μετά από τα χρόνια της τεράστιας περιπέτειας της ελληνικής οικονομίας και αναπόφευκτα και του τραπεζικού συστήματος.
Γίνονται πολλές κουβέντες με τον ευρωπαϊκό ρυθμιστή ΕΚΤ και SSM για το ποσό των τραπεζικών μερισμάτων από τα κέρδη της χρήσης 2023. Τα business plans (bp) των τραπεζών σχεδιάζουν σχετικά και για τα επόμενα χρόνια, αλλά φρονώ ότι κάθε χρόνο οι ίδιες κουβέντες θα γίνονται βάσει της κερδοφορίας κάθε χρονιάς. Η χρήση του 2023 όμως ενδιαφέρει άμεσα, το μέλλον άγνωστο και στατιστικά έχει αποδειχθεί ότι τα bp σε βάθος χρόνου απέχουν από την πραγματικότητα αρκετά συχνά και άρα δεν έχουν και πολλή αξία.
Οι ελληνικές τράπεζες ως γνωστό πέρασαν μία πολύ μεγάλη περιπέτεια πολλών ετών και έχουν ευτυχώς αρχίσει να επανέρχονται σιγά σιγά σε κανονικότητα. Η ποιότητα όμως των κεφαλαίων τους παραμένει χαμηλή παρά το τι δείχνουν οι ισολογισμοί γιατί αυτοί αποτυπώνουν λογιστικές και όχι οικονομικές αλήθειες. Υπάρχουν πχ οι αναβαλλόμενες φορολογικές υποχρεώσεις (DTC) που αποτελούν για όλες τις ελληνικές τράπεζες πολύ μεγάλο μέρος των κεφαλαίων τους. Δεν θα μπω σε τεχνικά θέματα, οι του χώρου επαγγελματίες γνωρίζουν καλύτερα από εμένα. Ειδικά όμως για το 2023 οφείλω να θυμίσω ότι η μεγάλη κερδοφορία των τραπεζών ήρθε από εξωγενή παράγοντα που οι τράπεζες δεν τον ελέγχανε. Ακόμα ένα δώρο της ΕΚΤ που ανέβασε πολύ και εξαιρετικά γρήγορα τα επιτόκια λόγω πληθωρισμού. Ο νοικοκύρης πιστεύω δεν πρέπει να μοιράζει από το δώρο, πρέπει να το εκμεταλλεύεται να δυναμώσει το σπίτι του.
Αυτό που δεν έγινε την περίοδο 2002-2008 που οι εξωτερικές συνθήκες ήταν τόσο ευνοικές (χαμηλό κόστος δανεισμού χώρας) και αντί να μειώνει η Ελλάδα το χρέος της έδινε υπέρμετρες αυξήσεις σε μισθούς, περισσότερες πρόωρες συντάξεις κ.α.
Αυτό που πραγματικά με εκπλήσσει είναι ότι καλά κρατεί, ακόμα και το 2024 ο μύθος ότι η αξία της περιουσίας των μετόχων των τραπεζών θα αυξηθεί εάν δοθούν μερίσματα αφού η αξία των μετοχών θα αυξηθεί. Ο μύθος αυτός παραμένει μετά από πολλά χρόνια που έρευνες, βασισμένες σε στατιστικές αναλύσεις επί ιστορικών στοιχείων, βάζουν τουλάχιστον ερωτηματικό στην εικασία αυτή. Έχει χυθεί πολλή μελάνη και φαιά ουσία ανθρώπων που αφιέρωσαν τη ζωή τους να μελετήσουν εάν αυτοί οι συσχετισμοί πράγματι ισχύουν. Παρά ότι ο γράφων θεωρεί μύθο ότι η μερισματική απόδοση μίας μετοχής είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αξία μίας μετοχής οι ερευνητές, άνθρωποι που έχουν πάρει Νόμπελ Οικονομικών σε σχετικά θέματα λένε ότι ο συσχετισμός αυτός δεν είναι καθολικός και ούτε άμεσος. Οι Έλληνες όμως τραπεζίτες μοιάζει μάλλον να θεωρούν με σιγουριά το αντίθετο. Μάλιστα και ο αξιότιμος Έλληνας κεντρικός τραπεζίτης δήλωσε πρόσφατα ότι κάποιο μέρισμα πρέπει να δοθεί για να ανταμειφθούν οι μέτοχοι. Λες και οι μέτοχοι ανταμείβονται μόνο από το μέρισμα! Λες και ο μέτοχος που απολαμβάνει σήμερα μεγάλες αποδόσεις από την άνοδο των μετοχών των τραπεζών τους τελευταίους μήνες περίμενε το μέρισμα για να ανταμειφθεί. Λες και ο μέτοχος που ψάχνει ρευστότητα δεν μπορεί να πουλήσει κάποιες μετοχές του αντί να πάρει μέρισμα. Αν ήταν τόσο απλό, τότε αυτοί οι μέτοχοι θα έπρεπε να πουλήσουν μια μετοχή που έχει μερισματική απόδοση πχ 4% και να αγοράσουν μία μετοχή που δίνει 8% (υπάρχουν τέτοιες ακόμα και στην Ελλάδα). Πολύ απλοποιημένο για να είναι αληθινό. Αν ψάξετε σε ξένα χρηματιστήρια υπάρχουν μετοχές με διψήφια μερισματική απόδοση. Και μετοχές που πριν 3 μήνες είχαν μερισματική απόδοση 10% και οι ίδιες σήμερα έχουν 12%, γιατί απλά μειώθηκε η τιμή της μετοχής παρά ότι προσφέρουν τόσο υψηλή μερισματική απόδοση και παρά ότι τα χρηματιστήρια την ίδια περίοδο ανέβηκαν.
Όταν διαβάζω αναλύσεις αναλυτών ξένων χρηματιστηρίων που προτρέπουν τους πελάτες-επενδυτές τους να αγοράσουν μετοχές με κύριο κριτήριο τη μερισματική απόδοση τρέχω μακριά διαγράφοντας χωρία δεύτερη σκέψη το όνομα του αναλυτή από τη λίστα μου.
Αυτό που πιστεύω είναι ότι οι ελληνικές τράπεζες πρέπει απαραίτητα σαν κρίσιμη προτεραιότητα να ισχυροποιήσουν τους ισολογισμούς τους, να αυξήσουν την ποιότητα των κεφαλαίων τους και υπάρχει χρόνος για τα υπόλοιπα αν τα πράγματα συνεχίσουν να πηγαίνουν καλά. Η υπομονή θα ανταμείψει. Τα λεφτά είτε μοιρασμένα είτε όχι του μέτοχου πάντα θα είναι. Ο σωστός μέτοχος (αυτόν πρέπει να προσελκύσουν οι τράπεζες) το μήνυμα που θα πάρει είναι ότι υπάρχει συνετή διαχείριση, ότι οι τράπεζες έμαθαν από τα λάθη τους την περίοδο 2002 (υιοθέτηση ευρώ)-2009 και πια χτίζουν γερές βάσεις όχι μόνο για αμυντικούς λόγους αλλά και για επιθετικούς όταν οι συνθήκες της αγοράς το επιτρέψουν να εκμεταλλευθούν τις ευκαιρίες. Και με ισχυρό ισολογισμό το κόστος κεφαλαίου (επιτόκια δανεισμού) των τραπεζικών ομολόγων θα πέσει και ο μέτοχος θα επωφεληθεί.
Αφού δε η ελληνική πίτα είναι δεδομένη σε μέγεθος και ανάπτυξη ας δουν οι τράπεζες πως να επεκταθούν γεωγραφικά με μικρά και σταθερά βήματα και να επενδύσουν σε περισσότερη τεχνολογία το συντομότερο δυνατό, οι κεφαλαιακές ανάγκες εκεί είναι μεγάλες και αυξανόμενες και ο κλάδος αλλάζει ραγδαία. Ας ξοδέψουν εκεί τη φαιά ουσία γιατί αυτό πραγματικά μπορεί να προσθέσει αξία. Και εκεί τελικά θα κριθούν στο τέλος της ημέρας και όχι στα μερισματικά μηνύματα ότι γίναμε κανονικοί, πάμε καλά και αρχίσαμε να μοιράζουμε.
Για τους αναγνώστες και επενδυτές το ίντερνετ είναι μεγάλη και ανέξοδη πηγή γνώσης. Η βιβλιογραφία και αρθρογραφία σοβαρών ανθρώπων είναι εξαιρετικά πλούσια. Όποιος ενδιαφέρεται πραγματικά ας δώσει λίγο χρόνο να διαβάσει για του λόγου το αληθές. Δυστυχώς οι μύθοι είναι επικίνδυνοι και συχνά κοστίζουν.
Με εκτίμηση,
Ένας καθημερινός αναγνώστης σας