Του Κώστα Στούπα 

1) Που το πάνε οι Τούρκοι...

Πριν λίγες μέρες, σε μια από τις χειμαρρώδεις ομιλίες του σε παραληρούντα πλήθη που θυμίζουν δεκαετία του ’30 στη Γερμανία, ο πρόεδρος Ερντογάν κατηγορούσε το Ισραήλ πως λειτουργεί ως μακρύ χέρι της Δύσης. 

Το καλούσε μάλιστα να συνεργαστεί με την Τουρκία, γιατί σύντομα  η Δύση θα το εγκαταλείψει καθώς θα "καίγεται" το σπίτι της και θα πρέπει να αποσύρει τις δυνάμεις.

Ο Ερντογάν, όπως και οι υπόλοιποι αναθεωρητές (Πούτιν, Σι κλπ.) θεωρούν πως η Δύση βρίσκεται σε αμετάκλητη οικονομική, πολιτική και ηθική παρακμή...

Το μήνυμα που ήθελε να περάσει ο Ερντογάν στο Ισραήλ αλλά και τους αντιπάλους είναι πως η Δύση παρά τη στρατιωτική και οικονομική υπεροχή είναι θέμα χρόνου να καταρρεύσει και πως έτσι η Τουρκία θα αναδυθεί σαν μια περιφερειακή δύναμη στην οποία όλες οι χώρες της περιοχής θα πρέπει να υποβάλλουν την υποταγή τους.

Μεταξύ αυτών και η Ελλάδα με τα βιλαέτια της φυσικά.

Η Παλαιστίνη και τα γεγονότα στη Γάζα προσφέρουν στον Ερντογάν μια ευκαιρία να αναθερμάνει τα νεοθωμανικά του σχέδια, για μια Τουρκία με ζώνες επιρροής και  επικυριαρχίας από τη Βόρεια Αφρική, τη Μέση Ανατολή, την Κεντρική Ασία μέχρι την Κεντρική Ευρώπη τουλάχιστον.

Ένα, δυο, τρία... πολλά Βιετνάμ...

Το μέτωπο της Ουκρανίας απορροφά ήδη σημαντικούς πόρους από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Η έξοδος της Χαμάς την 7^η Οκτωβρίου αποσκοπούσε στην εισβολή του Ισραήλ στη Γάζα προκειμένου να υπάρξει γενικότερη ανάφλεξη και ένα δεύτερο μέτωπο στη Μέση Ανατολή.

Τούτο θα αυξήσει την αιμορραγία πόρων στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Με βάση αυτή την οπτική είναι θέμα χρόνου να προκύψουν και ένα τρίτο και ένα τέταρτο μέτωπο τα οποία θα πολλαπλασιάσουν τα βάρη στη Δύση...

Η Ταιβάν και το Αιγαίο αποτελούν δυο από τα υποψήφια πιθανά μέτωπα για άνοιγμα...

Οι αναθεωρητικές δυνάμεις ποντάρουν στην αποδυνάμωση  της Δύσης λόγω του αυξημένου χρέους, της τρυφηλής διαβίωσης των γερασμένων δυτικών κοινωνιών, της πέμπτης φάλαγγας των πολυάριθμων μουσουλμανικών κοινοτήτων, του διαζυγίου με την ιστορία και γεωπολιτική της Ευρώπης και του βαθιού πολιτικού διχασμού στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες...

Η διαμάχη στις επόμενες εκλογές μεταξύ δυο υπερηλίκων με ακραίες θέσεις, του ενός με "αριστερό-αφυπνιστικές"  και τους άλλους με "ακροδεξιές- "ψεκασμενο-λαϊκίστικες" συνομωσιολογικές, προσφέρει ένα σημαντικό παράθυρο ευκαιρίας.

Η Δύση πρέπει να θέσει υπό έλεγχο το χρέος μειώνοντας κοινωνικές δαπάνες και αυξάνοντας τις αμυντικές. Τούτο δεν θα είναι εύκολο και θα προκαλέσει κοινωνικές και πολιτικές εντάσεις.

Η Ελλάδα

Όλα αυτά σημαίνουν πως η Ελλάδα πρέπει να συνεχίσει να προετοιμάζεται και να αυξήσει τις πιέσεις στην Ευρώπη για ενιαία αμυντική θωράκιση.

Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα με περιορισμένες οικονομικές και αμυντικές δυνατότητες. Ούτε σε έναν πόλεμο ετών μπορεί να αντέξει με μια μεγαλύτερη δύναμη, ούτε κάποια εξοπλιστική αυτάρκεια θα μπορούσε να αναπτύξει όπως η Τουρκία.

Οι διαφορές στις οικονομίες κλίμακας και τους οικονομικούς πόρους είναι τεράστιες.

Ορθά το αμυντικό δόγμα της χώρας προσανατολίζεται στην αποτρεπτική ισχύ. Δηλαδή, μπορεί και να χάσουμε έναν εκτεταμένο πόλεμο, αλλά η ζημιά που θα προκαλέσουμε στον επιτιθέμενο θα κάνει ασύμφορη τη νίκη του.

Αυτός είναι ο λόγος που οι στρατηγοί μας συνεχώς υπενθυμίζουν πως αν υπάρξει ανάφλεξη σε ένα σημείο, η απάντησή μας θα περιλαμβάνει όλη την έκταση του επιτιθέμενου...

Ορθά η Ελλάδα πέραν της αποτρεπτικής αμυντικής ασπίδας που ελέγχει η ίδια προσπαθεί να εξασφαλίσει και τις ασπίδες των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Ε.Ε. και αυτές που απορρέουν από τη συνεργασία με γειτονικές χώρες της Τουρκίας όπως είναι το Ισραήλ και η Αίγυπτος.

Παρά την προσπάθεια επαναπροσέγγισης με την Τουρκία υπό ή χωρίς τις πιέσεις της Δύσης, οι δυο χώρες έχουν τεθεί σε τροχιά σύγκρουσης, γιατί  σε τροχιά σύγκρουσης βρίσκεται η Τουρκία και με τη Δύση και άλλες χώρες της περιοχής.

Τούτο δεν πρόκειται να αλλάξει παρά μόνο μετά από ένα μεγάλο σοκ που θα αναγκάσει όλες τις πλευρές να αναθεωρήσεις τις βλέψεις τους.

Όταν συμβεί αυτό θα προκύψει μια νέα τάξη πραγμάτων με οριοθετήσεις στην επιρροή των μεγάλων και μικρότερων δυνάμεων.

Τούτο απέχει, άρα οφείλουμε να συνεχίσουμε να βελτιώνουμε την κατά Ταλέμπ (όπως γράφαμε χθες) "αντι-ευρθαυστότητα" μας ως οικονομία, ως κοινωνία και κυρίως ως άμυνα...

2) Ανθεκτικότητα προσώπων...

Συγχαρητήρια ακόμα μια φορά για τα άρθρα σας!

Στο σημερινό, αναφέρεστε στην ανθεκτικότητα κρατών. Αναρωτιέμαι, πώς θα εφαρμοζόταν κάτι τέτοιο σε επίπεδο προσώπων; Πώς μπορεί ένα άτομο να αναπτύξει οικονομική ανθεκτικότητα σε ένα τόσο ευμετάβλητο περιβάλλον;

Μετρητά, χρυσός, ομόλογα κρατών, "αμυντικές" μετοχές; Θεωρώντας ασφαλώς ότι δεν έχει χρέη, αλλά χρήματα να αποταμιεύσει. Έχετε γράψει παλαιότερα για το χρυσό και για μετοχές γενικότερα, αλλά πώς βλέπετε μια συνολικότερη οικονομικά "ανθεκτική" προσέγγιση για τον καθένα από μας;

Με εκτίμηση,

Γιάννης Μοδέας

Απάντηση: Διαφέρει από άτομο σε άτομο και νοικοκυριό σε νοικοκυριό. Συμπυκνώνοντας με ποδοσφαιρική ορολογία το βασικό συμπέρασμα του Ταλέμπ στο "Antifragile: Things that Gain from Disorder" θα μπορούσαμε να πούμε,  αμυντική διάταξη με αντεπιθέσεις...

3) Σκέψεις για το στεγαστικό...

Καλησπέρα Κώστα,

Το θέμα της έλλειψης στέγασης είναι πολύ σημαντικό και έχεις αναφερθεί πολλές φορές σε αυτό. Ένας από τους λιγότερο προφανείς λόγους που είναι σημαντικός είναι πως οι νέοι θα γίνονται όλο και πιο εχθρικοί προς το σύστημα όσο τους είναι αδύνατον να αποκτήσουν πρόσβαση σε στέγη.

Ούτε εγώ συμφωνώ με τα διάφορα επιδόματα, καθώς αυτά χειροτερεύουν την κατάσταση για όλους τους άλλους, εκτός από τους λίγους τυχερούς που θα τα λάβουν. Η βασική λύση είναι να αυξηθεί η προσφορά μέσω της οικοδομικής δραστηριότητας. Υπάρχουν όμως και πράγματα που μπορεί να κάνει το κράτος προς αυτήν την κατεύθυνση, αντί να κάθεται απλώς και να προσεύχεται περιμένοντας τον ιδιωτικό τομέα να του λύσει το πρόβλημα. Για παράδειγμα, η υποθαλάσσια ζεύξη με την Σαλαμίνα θα αύξανε την έκταση φτηνής γης πολύ κοντά στην Αθήνα & Πειραιά που μπορεί να οικοδομηθεί.

Ξέρω πολύ κόσμο που προτιμάει να κρατάει διαμερίσματα κλειστά διότι φοβάται πώς είτε θα τον φεσώσουν ή θα του καταστρέψουν το ακίνητο (ή και αμφότερα). Και πολύ καλά κάνουν, διότι αρκετοί από αυτούς έχουν ήδη καεί στο παρελθόν. Η λύση είναι πάρα πολύ απλή: να αντιγράψουμε ότι κάνουν οι υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης όπου το κράτος μπαίνει ρυθμιστής στην σχέση ιδιοκτήτη-ενοικιαστή. Εκεί δεν θα τολμήσει να κάνει τα δικά του ο ενοικιαστής, και ο ιδιοκτήτης δεν θα έχει λόγο να κρατάει το ακίνητο κλειστό.

Η λύση του να τεθούν περιορισμοί στο AirBNB είναι απαράδεκτη από ηθικής απόψεως. Δηλαδή ο άλλος δανείστηκε για να ανακαινίσει το ακίνητό του ώστε να αποκτήσει ένα εισόδημα, και έρχεται σε δεύτερο χρόνο το κράτος να του στήσει εμπόδια. Κυρίως όμως είναι αφελές να πιστεύουν ότι, περιορίζοντας το AirBNB, όλοι οι ιδιοκτήτες θα στραφούν στη μακροχρόνια μίσθωση. Αρκετοί θα ξανακλείσουν τα σπίτια τους. Α και προφανώς θα επηρεαστεί - αρνητικά - και η οικονομία της χώρας όσο περισσότερο περιορίσουν τη βραχυχρόνια μίσθωση.

Ήδη από πέρυσι - φέτος φαίνονται ακόμα χειρότερα τα πράγματα - είναι πολύ δύσκολο να βρεις ένα σχετικά οικονομικό & αξιοπρεπές κατάλυμα για θερινές διακοπές. [Ναι, είμαι από τους λίγους που κλείνουν από πολύ νωρίς, και για οικονομικούς λόγους] Εάν φύγουν τα AirBNB από την εξίσωση τότε οι τιμές των καταλυμάτων θα απογειωθούν, με τις αντίστοιχες συνέπειες που μπορεί να φανταστεί κάποιος.

Τέλος, ξαφνιάζομαι από τα παράπονα του κατασκευαστικού κλάδου για την έλλειψη εργατών. Έχω περάσει από πολλές και διαφορετικές περιοχές της Αθήνας τελευταία, και παντού παρατηρώ οικοδομικό οργασμό. Αμέτρητες πολυκατοικίες, άλλες στα τελειώματα και άλλες στα μπετά. Κάτι σαν να μην πάει καλά εδώ...

Φιλικά,

Αλέξανδρος Αγγελής

kostas.stoupas@capital.gr