Οι "μαύροι κύκνοι" και το δίκανο...
Πέμπτη, 09-Νοε-2023 00:01
1) Οι "μαύροι κύκνοι" και το δίκανο...
Ο Τασίμ Νίκολας Ταλέμπ έγινε ιδιαίτερα γνωστός με το βιβλίο και τη θεωρία του περί "Μαύρου Κύκνου".
Σαν "Μαύρος Κύκνος" εννοείται κάποιο απρόβλεπτο γεγονός το οποίο είχε λίγες πιθανότητες να συμβεί. Όταν συμβαίνει ένα απίθανο γεγονός ανατρέπει δραματικά προς το χειρότερο όλα τα δεδομένα και προκαλεί ανυπολόγιστες καταστροφές.
Η εκδήλωση του απρόβλεπτου γεγονότος είναι μια έκπληξη (για τον παρατηρητή). Τούτο δεν σημαίνει πως για κάποιον άλλο παρατηρητή δεν είναι παρά ένα προδιαγεγραμμένο συμβάν.
Ένα παράδειγμα που αναφέρει ο Ταλέμπ είναι αυτό του εκτροφέα πτηνών, ο οποίος γνωρίζει ότι μετά από 1.000 ημέρες θα σφάξει μία γαλοπούλα. Για την ίδια τη γαλοπούλα όμως η 1000οστή ημέρα είναι ένας μοιραίος "μαύρος κύκνος" που ακολουθεί μία απολαυστική ζωή 999 ημερών....
Υπό την έννοια αυτή, εξαιρετική περίοδος της οικονομίας χάρη στον απόηχο της χαλαρής νομισματικής πολιτικής της τελευταίας 15ετίας, μπορεί να μοιάζει με την απολαυστική ζωή που περιλαμβάνει η εκτροφή μιας γαλοπούλας...
Ένα λιγότερο γνωστό βιβλίο και θεωρία του Ταλέμπ είναι το "Antifragile-Things that Gain from Disorder".
Αντιθέτως με ό,τι συμβαίνει σε μια περίοδο που σπάνια εμφανίζονται "Μαύροι Κύκνοι", υπάρχουν περίοδοι που τα ατυχή συμβάντα είναι συχνότερα, όπως η περίοδος που διανύουμε, όπου κάθε λίγες εβδομάδες ξεσπά ένας πόλεμος, παρατηρούνται αυξήσεις τιμών ή ελλείψεις προϊόντων.
Ο τρόπος που προτείνει ο Ταλέμπ να αντιμετωπίσει κάποιος μια περίοδο συχνών συμβάντων υψηλού ρίσκου, είναι η "αντιευθραυστότητα". Τουτέστιν να έχει φροντίσει να μην είναι εύθραυστος και να κινδυνεύει να διαλυθεί σε κάθε κραδασμό...
Εύθραυστος π.χ. είναι κάποιος που έχει χρέη σε μια περίοδο ανόδου των επιτοκίων. Εύθραυστη είναι μια χώρα που βγάζει πλεονάσματα και αντί να τα διατηρεί για μια δύσκολη κατάσταση, τα μοιράζει σε επιδόματα. Εύθραυστη σε μια περίοδο γεωπολιτικών εντάσεων είναι μια χώρα που δεν έχει φροντίσει την άμυνα και οι αποθήκες των πυρομαχικών είναι άδειες.
Παρά την καλή πορεία της οικονομίας εντός και εκτός της χώρας μας, διανύουμε μια εύθραυστη περίοδο όπου κάτι απρόβλεπτο θα μπορούσε να αλλάξει το κλίμα σε λίγα 24ωρα.
Διάβασα τις τελευταίες ημέρες κάποιες παρατηρήσεις κορυφαίων Ελλήνων επιχειρηματιών. Σε όλες νομίζω διακρίνω την ίδια προειδοποίηση δόμησης της "αντιευθραστότητας".
Η ευκαιρία...
Ο Ε. Μυτιληναίος μιλώντας στο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών ανέφερε, μεταξύ άλλων, τα εξής: "Έχουμε μια μοναδική πολιτική ευκαιρία, για όσα χρόνια θυμάμαι.
Έχουμε μοναδική πολιτική σταθερότητα, έναν πρωθυπουργό που ελέγχει απολύτως το κράτος, την κυβέρνηση και το κόμμα και έχει τη δυνατότητα να πάρει οποιοδήποτε πολιτικό κόστος επιθυμεί για να κάνει τις μεταρρυθμίσεις. Αν δεν το κάνουμε τώρα, δεν ξέρω πότε θα υπάρξει ξανά αυτή η ευκαιρία.
Τώρα είναι η ώρα, μεταρρυθμίσεις σοβαρές και επώδυνες πρέπει να γίνουν σε 12 με 18 μήνες. Γιατί στη δεύτερη διετία το πράγμα αρχίζει και δυσκολεύει, παίζουν πιο πολύ ρόλο οι δημοσκοπήσεις παρά η άσκηση πολιτικής..."
Τα ίδια λάθη
Στην ίδια εκδήλωση ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος της Bespoke έκρουσε αρκετούς κώδωνες του κινδύνου.
Ο ίδιος εκτίμησε ότι τα πορτοκάλια θα είναι το πρώτο προϊόν που μέσα στο επόμενο 12μηνο θα αρχίσει να εμφανίζει ελλείψεις.
"Ο μεγαλύτερος πορτοκαλεώνας της γης, που είναι η Νότιος Αμερική, έχει καεί, με αποτέλεσμα η τιμή να έχει υπερδιπλασιαστεί. Και το πρόβλημα δεν είναι αν έχει αυξηθεί η τιμή από τα 2,5 ευρώ στα 6,5 ευρώ, το πρόβλημα είναι ότι οι προμηθευτές απαντούν ότι δεν έχουν να δώσουν εμπόρευμα σε οποιαδήποτε τιμή", είπε ο κ. Θεοδωρόπουλος.
Το ίδιο συμβαίνει, σε μικρότερο βαθμό, με το ελαιόλαδο και σιγά σιγά θα αρχίσουν οι ελλείψεις και σε αυτά τα προϊόντα, εκτίμησε.
"Βρισκόμαστε σε ένα δύσκολο περιβάλλον. Εκτός από την κλιματική αλλαγή, υπάρχει γεωπολιτική αστάθεια, άνοδος των επιτοκίων που χτυπάει τις επιχειρήσεις και στην Ευρώπη δεν έχουμε και αρκετούς ανθρώπους να υποστηρίξουμε την παραγωγή μας", ανέφερε ο κ. Θεοδωρόπουλος ενώ σημείωσε ότι από τις παθογένειες του παρελθόντος διορθώθηκαν λίγες. "Έχουμε ξεκινήσει πάλι τις κακές συνήθειες του παρελθόντος. Έχουμε αρχίσει να δημιουργούμε τις ίδιες λογικές και νοοτροπίες που μας οδήγησαν στο 2010".
Με τα λεφτά των άλλων...
Λίγες ημέρες νωρίτερα ο Απόστολος Βακάκης της Jumbo ανέφερε τα εξής: "Λένε πως να μαντεύεις το μέλλον είναι μάταιο. Αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να προνοείς. Αυτό είναι και το μεγάλο πρόβλημα της Ελλάδας, με αποτέλεσμα εκεί που νομίζεις ότι έχεις επιτυχία, τελικά αποτυγχάνεις. Δείτε το παράδειγμα της Μυκόνου, ένα νησί με τεράστια ανάπτυξη αλλά χωρίς αντίστοιχη βελτίωση των υποδομών.
Πρώτα έγινε οικονομικά απρόσιτη για τους Έλληνες και μετά οι ξένοι διαπίστωσαν ότι αυτό που προσφέρει για τα χρήματα που δίνουν, είναι μη ανταγωνιστικό και επέλεξαν άλλους προορισμούς.
Έπρεπε να προνοήσουν αυτό που συνέβη. Δεν το έκαναν και έτσι η επιτυχία σταδιακά εξελίχθηκε σε αποτυχία. Το ίδιο και με την Ελλάδα. Εκπέμπουμε επενδυτική προδιάθεση και επενδυτική αισιοδοξία, αλλά κινούμαστε με ρυθμούς παραπληγικού σαλιγκαριού.
Πώς θα ανταγωνιστούμε άλλες χώρες; Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως πρέπει να κινηθούμε πιο γρήγορα. Να αυξήσουμε την παραγωγικότητα για να μπορούμε να μοιράζουμε τα οφέλη. Το να μοιράζεις τα λεφτά των άλλων είναι εύκολο, αλλά αυτό κάποτε τελειώνει. Πρέπει να γίνει αντιληπτό πως η οικονομία πρέπει να μείνει έξω από το πολιτικό παιχνίδι".
Οι επισημάνσεις τριών από τους κορυφαίους επιχειρηματίες της χώρας έχουν ενδιαφέρον, γιατί όντας στην κορυφή μεγάλων επιχειρήσεων με πλοκάμια σε όλες τις πτυχές της οικονομίας, γίνονται δέκτες μηνυμάτων ταχύτερα από άλλους...
Η οικοδόμηση μιας ανθεκτικής χώρας και οικονομίας σε περιόδους αναταράξεων είναι το ζητούμενο.
2) Με τους Τσιπροκαμμενους ή τον Σημίτη;
Αγαπητέ κ. Στούπα,
Απαριθμήσατε ορθώς τα έργα και τις ημέρες της κυβέρνησης Σημίτη που παρά τα μειονεκτήματά της υπήρξε ομολογουμένως από τις καλύτερες της μεταπολίτευσης και αναβάθμισε τη χώρα. Θα ήθελα όμως να τονίσω ένα από αυτά που δεν προβάλλεται επαρκώς και είναι η είσοδος της Κύπρου στην ΕΕ. Αυτό που σήμερα θεωρείται αυτονόητο δεν ήταν καθόλου έτσι και έγινε αθόρυβα και οργανωμένα από τους αείμνηστους κ.κ Κρανιδιώτη, Πάγκαλο και άλλους οι οποίοι κατάφεραν το ελληνικό τμήμα της Κύπρου να γίνει τμήμα της ΕΕ και έτσι αναμφισβήτητα να αποτελεί τον μόνο διεθνή παίχτη στο νησί και μάλιστα χωρίς προϋποθέσεις επίλυσης του Κυπριακού. Το επίτευγμα αυτό είναι για τον απανταχού Ελληνισμό τεράστιο βήμα στην εξωτερική μας πολιτική και πολλές φορές υποτιμάται.
Με εκτίμηση
Παπαγιάννης Νίκος
Χημικος Μηχανικος - Επιχειρηματίας