Του Κώστα Στούπα 

1) Δεν υπάρχει φθηνό ηλεκτρικό στον ορίζοντα...

"Αγαπητέ κύριε Στούπα, διάβασα με προσοχή το άρθρο, όλα καλά με τις εξαγορές της ΔΕΗ & τη βιωσιμότητά της στον ιδιωτικό τομέα, φυσικά σχεδόν, αλλά δεν διάβασα πουθενά για το τι μέλλει γενέσθαι όσον αφορά τα υψηλά τιμολόγια στους καταναλωτές, τις αυξημένες χρεώσεις στα οικιακά τιμολόγια που αφορά όλους μας σαν πολίτες.

Θα παραμείνουν τόσο υπερβολικά υψηλά; Θα αυξηθούν κι άλλο; Θα μειωθούν εν πάροδο; Διότι καλές οι επιδοτήσεις & τα pass για το ρεύμα & τα ενεργειακά (αέριο κλπ) αλλά τα κρατικά λεφτά δεν μπορεί να είναι για πάντα, κάποτε τελειώνουν, αν δεν τελειώσουν τότε το κόστος αυτό είτε θα πρέπει να καλυφθεί από κρατικό δανεισμό είτε από κι άλλη φορολογία, πού θα φτάσει αυτό; Τον πολύ κόσμο αυτό τον απασχολεί ξέρετε…"

Απάντηση: Η εξαγορά της ΔΕΗ στη Ρουμανία κατά την εκτίμησή μου δεν έχει άμεση συνέπεια στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά έμμεση και μακροπρόθεσμη...

Η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος εξαρτάται κυρίως από το κόστος παραγωγής του. Υπό την έννοια αυτή για να εκτιμήσουμε την πορεία του κόστους της ηλεκτρικής κατανάλωσης θα πρέπει να παρακολουθούμε την πορεία της τιμής του φυσικού αερίου που είναι αυτή την περίοδο η βασική πρώτη ύλη για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος.

Η τιμή του φυσικού αερίου αποκλιμακώνεται τους τελευταίους μήνες. Τούτο συμβαίνει για συγκυριακούς λόγους που έχουν να κάνουν με εποχιακές διακυμάνσεις της προσφοράς και της ζήτησης.

Το πιθανότερο είναι πως τους επόμενους μήνες όταν θα αυξηθεί η ζήτηση, οι τιμές θα αυξηθούν ξανά. Η ζήτηση θα αυξηθεί γιατί:

α) Γιατί στην Ευρώπη θα χρειαστεί να γεμίσουν οι δεξαμενές εν όψει του επόμενου χειμώνα

β) Γιατί η έξοδος της Κίνας από το λοκντάουν αυξάνει την οικονομική δραστηριότητα, άρα και τη ζήτηση...

Η μεγάλη άνοδος της τιμής του φυσικού αερίου την τελευταία διετία οφείλεται σε δυο λόγους:

α) Στην προχειρότητα του σχεδιασμού της ενεργειακής μετάβασης από τις κυβερνήσεις διεθνώς.  Επειδή το σχέδιο ενεργειακής μετάβασης προέβλεπε τον δραστικό περιορισμό της κατανάλωσης υδρογονανθράκων στα επόμενα 10-15 χρόνια, οι περισσότερες εταιρείες αναζήτησης και εξόρυξης υδρογονανθράκων σταμάτησαν να κάνουν επενδύσεις. Αυτό μείωσε τη δυνητική αντικατάσταση της υπάρχουσας παραγωγής στα επόμενα χρόνια.

Οι αγορές το αντελήφθησαν και προσπάθησαν να προεξοφλήσουν το διαφαινόμενο χάσμα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης.

Το τελευταίο δωδεκάμηνο και κυρίως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, το κλίμα άρχισε να αλλάζει. Πολλές εταιρείες επενδύουν ξανά στην αναζήτηση νέων κοιτασμάτων. Είναι χαρακτηριστικό πως ενώ είχαν σταματήσει οι έρευνες στην Ελλάδα, τους τελευταίους μήνες έχουν ξεκινήσει πάλι και σύντομα θα έχουμε τις πρώτες γεωτρήσεις.

β) Ο δεύτερος λόγος της εκτόξευσης των τιμών έχει να κάνει με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την προσπάθεια της Ευρώπης να απεξαρτηθεί ενεργειακά από τη Ρωσία, για λόγους ευνόητους.

Αυτό σημαίνει πως η  Ευρώπη θα πρέπει να υποκαταστήσει το 40% περίπου της  κατανάλωσης φυσικού αερίου με εισαγωγές LNG (Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου) στην αρχή και άλλες πηγές μέσω αγωγών στη συνέχεια.

Τούτο δεν είναι κάτι που μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζονται επενδύσεις σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης και επαναεριοποίησης. Επίσης, η διαδικασία υγροποίησης του φυσικού αερίου, μεταφοράς με πλοία, αποθήκευσης και επαναεριοποίησης, για να φτάσει στον καταναλωτή αυξάνει το κόστος σε σχέση με το αέριο που έφτανε μέσω αγωγών...

Όλα αυτά έχουν αντίκτυπο στην τιμή που αγοράζει ο τελικός καταναλωτής είτε είναι νοικοκυριό, είτε ηλεκτρική εταιρεία είτε βιομηχανία.

Ο λόγος της απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο δεν χρήζει ανάλυσης. Η σημαντική εξάρτηση από έναν προμηθευτή για ένα βασικό αγαθό μας καθιστά έρμαιο εκμετάλλευσης και άσκησης γεωπολιτικής επιρροής. Με λίγα λόγια εξαρτά την ευημερία και την ελευθερία μας από τις προθέσεις του.

Η εξάρτηση αυτή έγινε  επειδή οι πολιτικοί μας, και κυρίως της Γερμανίας, στην Ε.Ε. αγνόησαν τους μακροπρόθεσμους  κινδύνους για χάρη των βραχυπρόθεσμων οφελών. Το κάνουν συχνά οι πολιτικοί αυτό προκειμένου να κρατούν ευχαριστημένους τους ψηφοφόρους.

Τι μέλλει γενέσθαι...

Ακόμη και αν βρεθούν σημαντικά και εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα στην Κρήτη, τη Ν.Α. Μεσόγειο και αλλού, στον Ευρωπαίο καταναλωτή αυτά δεν θα φτάσουν τουλάχιστον πριν περάσουν 5-6 χρόνια.

Κατά συνέπεια οι τιμές που γνωρίζαμε πριν την ενεργειακή κρίση δύσκολα θα επανέλθουν, εκτός αν προκύψει κάποια μεγάλη ύφεση στην παγκόσμια οικονομία, κάτι που θα έχει χειρότερες συνέπειες στη ζωή μας.

Δεν θα έχουμε ξανά όμως και τις υψηλές τιμές που βιώσαμε το 2022 καθώς εξομαλύνεται ο εφοδιασμός της Ευρώπης με LNG.

Λογικά τα επόμενα 10-15 χρόνια οι υδρογονάνθρακες θα συνεχίσουν να αποτελούν τη βασική πηγή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Σταδιακά  η συμμετοχή των ΑΠΕ θα αυξάνεται, αλλά προς το παρόν η συμμετοχή τους είναι μικρή και κυρίως ακανόνιστη. Οι ΑΠΕ παράγουν όταν έχει άνεμο ή έχει ηλιοφάνεια και όχι όταν η ζήτηση για κατανάλωση ηλεκτρικού αυξάνεται.

Αυτό σημαίνει πως χρειάζονται σημαντικές επενδύσεις αποθήκευσης της ενέργειας. Δεν έχω διαβάσει κάποιο σχέδιο ολοκληρωμένο για το κόστος της παραγόμενης ενέργειας στον τελικό καταναλωτή σε ένα σύστημα παραγωγής, αποθήκευσης και μεταφοράς που κατά 100% θα βασίζεται σε ΑΠΕ.

Λογικά το κόστος παραγωγής από τις ΑΠΕ θα μειώνεται όσο αυξάνονται οι επενδύσεις και η χρήση τους. Το ίδιο θα πρέπει να ισχύει και για την αποθήκευση.

Η εξαγορά της ΔΕΗ...

Η εξαγορά της ΔΕΗ στη Ρουμανία συμβάλλει στην ομαλοποίηση της εγχώριας αγοράς ενέργειας μέσω της δημιουργίας συνθηκών ανταγωνισμού μεταξύ των εταιρειών.

Ο Έλληνας καταναλωτής μπορεί θα ωφεληθεί αν λειτουργήσει ο ανταγωνισμός μεταξύ των εταιρειών που παράγουν και εμπορεύονται ηλεκτρική ενέργεια. Όταν λειτουργεί ο ανταγωνισμός αποτελεσματικά, οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να πωλούν ρεύμα με ανεξέλεγκτα μεγάλα περιθώρια κέρδους. Όποια επιχειρήσει να κερδοσκοπήσει θα χάσει πελάτες από τους ανταγωνιστές.

Προκειμένου να λειτουργήσει η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στοιχειωδώς αποτελεσματικά το μερίδιο του άλλοτε κρατικού μονοπωλίου της ΔΕΗ θα πρέπει να μειωθεί κάτω του 50%.

Η εξαγορά στη Ρουμανία δημιουργεί οικονομίες κλίμακας και θα βοηθήσει την εταιρεία να μειώσει το μερίδιο χωρίς να υποστεί καθίζηση των οικονομικών μεγεθών, κάτι που πριν το 2019 θα οδηγούσε σε χρεοκοπία.

Η εξαγορά στη Ρουμανία λοιπόν συνεισφέρει στην απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και άρα αποτελεσματικότερη λειτουργία της προς όφελος των καταναλωτών, των επιχειρήσεων και της οικονομίας.

Οι λογαριασμοί του ηλεκτρικού εξαρτώνται λοιπόν από δύο παράγοντες. Ο πρώτος είναι το κόστος παραγωγής που συναρτάται κυρίως από την τιμή του φυσικού αερίου.

Ο δεύτερος είναι η αποτελεσματική λειτουργία του ανταγωνισμού μεταξύ των εταιρειών που παράγουν ρεύμα.

2) Η Σοφία των Αρχαίων Πολιτισμών σε έναν Αβέβαιο Κόσμο

Αξιότιμε κύριε Στούπα

Σας προωθώ το ακόλουθο για την κρίση προς δημοσίευση

Με εκτίμηση

Στεργιος Μπακάλης

Η Σοφία των Αρχαίων Πολιτισμών σε έναν Αβέβαιο Κόσμο

Η αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, Sun Chunlan, ολοκλήρωσε τον περασμένο  Φεβρουάριο την επίσκεψή της στην Ελλάδα όπου συναντήθηκε με τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης Παναγιώτη Πικραμμένο και τον Πρόεδρο της Βουλής Κωνσταντίνο Τασούλα, και συμμετείχαν σε συνομιλίες με στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας των δύο χωρών. Μια προσέγγιση σύμφωνα με τα λεγόμενα της βασισμένη στις "αξίες των πολιτισμών των δύο χωρών μας, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουμε και κατανοούμε τον κόσμο, το σύμπαν, τη ζωή, την επιστήμη και τον πολιτισμό που πηγάζουν από αυτά, καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα και ανανεώνονται στο πέρασμα του χρόνο  παρέχοντας μια  πολύτιμη πνευματική καθοδήγηση για την υπέρβαση των δυσκολιών της εποχής μας και την οικοδόμηση μιας κοινότητας με κοινό μέλλον για όλη την ανθρωπότητα".

Αυτά τα συναισθήματα ευθυγραμμίζονται και με την αναβίωση του Δρόμου του Μεταξιού, που συνέδεε επίσης την Ελλάδα και την Κίνα από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και στοχεύει στο άνοιγμα περισσότερων διαύλων επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ Κίνας και Ελλάδας, καθώς και μεταξύ Δύσης και Ανατολής, μέσω της γνωστής πρωτοβουλίας "Μιά Ζώνη, Ένας Δρόμος". Και η συνεχώς αυξανόμενη παρουσία μιας κινεζικής κοινότητας στην Ελλάδα μας δίνει έναν ακόμη λόγο για την  καλλιέργεια συνεργασιών με την Κίνα με βάση και αυτά τα ιστορικά δεδομένα.

Μερικές εβδομάδες αργότερα στους Αντίποδες,  το αμυντικό σύμφωνο AUKUS το οποίο συνήφθη για πρώτη φορά μεταξύ τριών εθνών (Ηνωμένες Πολιτείες, Ηνωμένο Βασίλειο, και Αυστραλία)  πριν από 18 μήνες, επανήλθε στο επίκεντρο με την πρόσφατη ανακοίνωση της Αυστραλιανής κυβέρνησης να το στηρίξει με δέσμευση δαπάνης 368 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την απόκτηση πυρηνοκίνητων υποβρυχίων. Ο πρώην πρωθυπουργός κ. Keating ο οποίος ήταν πολύ επικριτικός από την αρχή, επιμένοντας ότι η Αυστραλία πρέπει να πλησιάσει πιο κοντά στην Κίνα παρά με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, δήλωσε ότι η ιστορία θα είναι ο κριτής αυτού του συμφώνου στο τέλος, και θεωρώντας την απόφαση ως ένα λάθος που δεν προσφέρει λύση στην πρόκληση του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού ή στην ασφάλεια του Αυστραλιανού λαού και της ηπείρου του.

Στο πλαίσιο επίσης της πρόσφατης επίσκεψης του Κινέζου προέδρου Xi Jinping στη Μόσχα, είναι αξιοσημείωτο να εξεταστούν αυτές οι εξελίξεις λαμβάνοντας υπόψη οτι το ποσοστό της ανερχόμενης Κίνας στην παγκόσμια οικονομία παρουσιάζει ανοδική τάση και από το μόλις 3,6% στο οποίο ανερχόταν το 2000 είναι 18,6% σήμερα. Αυτό συντελεί εν μέσω αυτής της κρίσης και σε γεωπολιτικές εντάσεις μεταξύ των υπερδυνάμεων, αλλά και μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Επί τούτου, είναι αξιόλογο ότι στην κινεζική γλώσσα η μετάφραση (ορισμός) της κρίσης (危机) εστιάζεται στο αρχικό στάδιο του κινδύνου και στις ευκαιρίες που γεννιούνται μετά την έξοδο από αυτό το στάδιο.

Αυτή την εξέλιξη προμήνυε πρίν από 90 χρόνια ό  Bertrand Russell όταν είπε ότι η Κίνα  είναι ικανή να προσπεράσει την Αμερική σαν υπερδύναμη, βασιζόμενη σε ένα μακροπρόθεσμο ορίζοντα ανάπτυξης πού διαφέρει από την βραχυπρόθεσμη νοοτροπία εθνών τής Δύσης,  και επισημαίνοντας ταυτόχρονα ότι:

"Οι Κινέζοι είναι ένα μεγάλο έθνος, πού δεν έχει ανοχή προς μια μόνιμη καταστολή από αλλοεθνείς. Δεν θα συναινέσουν στην υιοθέτηση ανήθικων πρακτικών για να αποκτήσουν στρατιωτική δύναμη. Αλλά είναι πρόθυμοι να υιοθετήσουν τις αρετές μας για να χτίσουν πάνω στην σοφία. Νομίζω ότι είναι οι μόνο οι άνθρωποι στον κόσμο που πιστεύουν πραγματικά ότι η σοφία είναι πιο πολύτιμη από τα ρουμπίνια " (Το πρόβλημα της Κίνας (1922), Ch. XIII: Ανώτατη εκπαίδευση στην Κίνα-Μπερτράντ Ράσελ)

Με τον ίδιο τρόπο σκέψης συντάχθηκε καί ο Νίκος Καζαντζάκης την καρδιά του οποίου κέρδισε η Κίνα, καί ήταν ή χώρα στην οποία λαχταρούσε να ζήσει πριν από τον θάνατον του όταν αρρώστησε κατά την διάρκεια του τελευταίου ταξιδιού του στην Κίνα. Στην συνέχεια, όπως είναι γνωστό, ετιμήθη από το Κομμουνιστικό Κόμμα  σαν ένας σπουδαίος συγγραφέας και λάτρης της ειρήνης. Δεν είναι τυχαίο ότι κατά την διάρκεια της επίσκεψης του τον Νοέμβριο του 2019 στην Ελλάδα, στην επίσημη ομιλία του ο πρόεδρος τής Κίνας Xi Jinping κάνει αναφορά στον Νίκο Καζαντζάκη σαν ένα γίγαντα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, προσθέτοντας επίσης ότι "ο Κομφούκιος και ο Σωκράτης ήταν οι δύο μάσκες που καλύπτουν το ίδιο πρόσωπο της ανθρώπινης λογικής", και επισημαίνοντας ότι οι σπουδαίοι πολιτισμοί έχουν πολλά κοινά να προσφέρουν ως μαθήματα για το μέλλον.

Όντως ο κινεζικός πολιτισμός ανήκει σε έναν από τους παλαιότερους πολιτισμούς, όπως συμβαίνει με τον ελληνικό πολιτισμό, και οι κομφουκιανικές διδασκαλίες έχουν θεωρηθεί ως η αδιαμφισβήτητη ηθική επιλογή που ρυθμίζει τη μέση κινεζική νοοτροπία και συμπεριφορά ανεξάρτητα από κάθε θρησκευτικό υπόβαθρο. Εκτός αυτού, χρησιμεύουν επίσης ως πρακτικός οδηγός για τη ρύθμιση της συμπεριφοράς (μέσω ανθρωπίνων αρετών και αξιών) της ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων στην Κίνα, την Ιαπωνία και τις νέες βιομηχανικές χώρες της Ανατολικής Ασίας όπως η Νότια Κορέα, Χονγκ Κονγκ και Σιγκαπούρη,  με όλες αυτές τις χώρες να έχουν επηρεαστεί διαχρονικά από τον Κομφουκιανισμό.

Υπάρχει δηλαδή ένα μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης πού ευθυγραμμίζεται με την Κομφουκιανή φιλοσοφία, όπου η μετριοπάθεια είναι ένας από τους βασικούς μοχλούς και, συνεπώς, ένας από τους σημαντικούς καταλύτες για τη διατήρηση και τη διαιώνιση μιας υγιούς οικονομίας με κοινωνική και πολιτική σταθερότητα που θεωρείται ως η "σωστή κουλτούρα". Η εξάρτηση της Κίνας από την αρχαία Κομφουκιανή οικονομική φιλοσοφία έχει γίνει και η κινητήρια δύναμη του εκσυγχρονισμού της Κίνας, και ένας από τους βασικούς λόγους για την "άνθηση" της Κίνας τα τελευταία χρόνια.

Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι τόσο ο Κομφούκιος όσο και ο Πλάτωνας έχουν την ανθρώπινη μετριοπάθεια στο επίκεντρο της σκέψης τους και η σοφία τους μας καθοδηγεί προς την ανάγκη να ζούν οι άνθρωποι αρμονικά, καί ταυτόχρονα όμως να είναι οικονομικά δυναμικοί. Ήταν και ή θέση τού Πλάτωνα ότι ο πλούτος είναι σημαντικός για τα άτομα και τις κοινωνίες, διότι δίνει στους ανθρώπους την ελευθερία να επιλέξουν να ζήσουν μια "δίκαιη" ζωή και διευκολύνουν υψηλότερα επίπεδα ευημερίας και ευτυχίας, αλλά η προσκόλληση στον πλούτο από  μόνη της θα οδηγούσε στην παρακμή χωρίς ένα υπόβαθρο γενικής ηθικής.

Ωστόσο, η άνοδος της Κίνας δημιουργεί μεγάλη αβεβαιότητα παγκοσμίως, θέτει σε αμφισβήτηση την ηγεμονία των ΗΠΑ, ωστόσο όμως η δήλωση του Κινέζου Προέδρου Xi Jinping μετά την επίσκεψή του στη Μόσχα ότι "Η διεθνής κοινότητα έχει αναγνωρίσει ότι καμία χώρα δεν είναι ανώτερη από άλλες, κανένα μοντέλο διακυβέρνησης δεν είναι παγκόσμιο. και καμία χώρα δεν πρέπει να υπαγορεύει τη διεθνή τάξη", φαίνεται να έχει απήχηση με το σκεπτικό τόσο του Μπέρτραντ Ράσελ, όσο και του Νίκου Καζαντζάκη.

Δρ Στέργιος Μπακάλης

kostas.stoupas@capital.gr