Του Άγη Βερούτη

Είναι παράξενο πόσο γρήγορα αλλάζει η εικόνα μιας πόλης, της Αθήνας, όταν σε μια καίρια θέση βρεθεί, επιτέλους, κάποιος που όχι μόνο έχει άποψη, αλλά και νοιάζεται πραγματικά να φτιάξουν τα πράγματα και είναι διατεθειμένος να δουλέψει σκληρά γι’ αυτό. Δεν μιλάμε για θεωρίες, ούτε για παρουσιάσεις power-point και επικοινωνιακές καμπάνιες. Μιλάμε για ουσία. 

Ο τομέας των μεταφορών είναι από τους λίγους που δεν σηκώνουν φλυαρία: κάτι ή λειτουργεί, ή δεν λειτουργεί. Και το τελευταίο διάστημα, στον χώρο αυτό, φαίνεται πως κάτι έχει αρχίσει να λειτουργεί αισθητά καλύτερα.

Ο Κυρανάκης, στη θέση του αρμόδιου για τις μεταφορές, δείχνει να έχει επιλέξει έναν ασυνήθιστο δρόμο για τα ελληνικά δεδομένα: αντί να κυνηγάει κάμερες, κυνηγάει προβλήματα! Αντί να σχεδιάζει θεωρητικά οράματα 20ετίας, πιάνει τα πρακτικά αγκάθια που ταλαιπωρούν καθημερινά εκατομμύρια πολίτες, με τα χέρια και τα κόβει. Δεν χρειάζεται να του αποδώσει κανείς υπερφυσικές ικανότητες, ούτε να τον αγιοποιήσει. Αρκεί να κοιτάξει γύρω του, κυρίως στην Αθήνα, και να αναρωτηθεί αν βλέπει ή όχι τη διαφορά που κάνει η ακούραστη δουλειά και η συνέπεια.

Πρώτη και πιο χειροπιαστή αλλαγή: οι λεωφορειολωρίδες. Εκεί όπου μέχρι χθες γινόταν της τρελής, με ΙΧ, μηχανάκια, φορτηγά και ταξί να κάνουν "κατάληψη" λες και είναι προσωπικό τους δικαίωμα να παρακάμπτουν τους υπόλοιπους, σήμερα η εικόνα είναι αισθητά διαφορετική. Οι λεωφορειολωρίδες είναι πιο άδειες, και, ως εκ του θαύματος, τα λεωφορεία κινούνται πιο γρήγορα! Μετά από 22 χρόνια από την χάραξη των λεωφορειολωρίδων, ΑΡΧΙΣΑΝ ΝΑ ΔΟΥΛΕΥΟΥΝ! 

Αυτό δεν είναι θεωρία, είναι δευτερόλεπτα που γίνονται λεπτά, και λεπτά που γίνονται ώρα λιγότερης ταλαιπωρίας την εβδομάδα για τον καθένα επιβάτη. Ο εργαζόμενος που κάποτε έβλεπε το λεωφορείο να μπλοκάρει πίσω από αυτοκίνητα που "έκαναν τη δουλειά τους για λίγο" σήμερα φτάνει πιο γρήγορα στη δουλειά του, στο σπίτι του, στο ραντεβού του. Η διαφορά δεν είναι ιδεολογική, είναι απτή. Και οφείλεται στις κάμερες που έχουν τα λεωφορεία και φωτογραφίζουν τις πινακίδες όποιου κλείνει τη λεωφορειολωρίδα μπροστά τους!

Αυτή η αλλαγή δεν ήρθε από τον ουρανό. Ήρθε από συνεχείς ελέγχους, από περισσότερα μπιλιετάκια στους πονηρούληδες που κλείνουν τις λεωφορειολωρίδες, από το μήνυμα ότι η λεωφορειολωρίδα δεν είναι λωρίδα-μπαλαντέρ για όποιον βιάζεται, αλλά εργαλείο δημόσιου συμφέροντος. 

Όταν το κράτος, αντί να κάνει ότι δεν βλέπει, αρχίζει να εφαρμόζει τους κανόνες, η καθημερινότητα βελτιώνεται χωρίς να χρειαστεί να ξοδέψουμε ούτε ένα ευρώ σε καινούργιες υποδομές. Απλώς χρησιμοποιούμε σωστά αυτές που ήδη έχουμε. Και αυτό είναι πολιτική και όχι θεωρητικολογία σε πάνελ.

Δεύτερη σημαντική αλλαγή, είναι πολύ πιο ορατή απ’ όσο θα περίμενε κανείς. Είναι η σταδιακή αντικατάσταση των παλιών τρόλεϊ από υπερσύγχρονα ηλεκτρικά λεωφορεία. Επί δεκαετίες η Αθήνα ήταν τυλιγμένη σε ένα πλέγμα καλωδίων και συρμάτων που θύμιζαν περισσότερο σκηνικό από ταινία του περασμένου αιώνα παρά ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Τα τρόλεϊ, όσο συμπαθή και αν είναι ως ιδέα, ήταν δεμένα χειροπόδαρα σε μια περιορισμένη και ανελαστική υποδομή που περιόριζε την ευελιξία τους. Αν έπεφτε ένα δέντρο, αν γινόταν ένα έργο, αν χρειαζόταν μια παράκαμψη, το σύστημα μπλοκάρει και παραλύει. Ολόκληρες γραμμές είχαν σχεδιαστεί γύρω από το που μπορούσαν να περάσουν τα καλώδια, όχι γύρω από το που ζουν και μετακινούνται πραγματικά οι άνθρωποι.

Τα σύγχρονα ηλεκτρικά λεωφορεία λύνουν αυτόν τον γόρδιο δεσμό. Κινούνται αθόρυβα, με μηδενικούς ρύπους στην πόλη, δεν εξαρτώνται από εναέρια καλώδια, μπορούν να τροποποιούν τις διαδρομές, να καλύπτουν νέες ανάγκες, να πηγαίνουν πολύ πιο γρήγορα όποτε χρειάζεται και να στρίβουν για να παρακάμπτουν εμπόδια όταν είναι παραίτητο. Δίνουν επίσης στους συγκοινωνιολόγους τη δυνατότητα να σχεδιάζουν τις διαδρομές τους με βάση τις πραγματικές ροές της πόλης, όχι με βάση που είχαν περαστεί οι γραμμές ρεύματος πριν πενήντα χρόνια. Επιπλέον, καθαρίζουν οπτικά το τοπίο: λιγότερα σύρματα, λιγότερα σιδερένια "πριόνια" πάνω από τα κεφάλια μας, μια πόλη λίγο πιο καθαρή στο βλέμμα, λίγο λιγότερο μπαλωμένη. Αυτή η αισθητική αναβάθμιση δεν είναι δευτερεύουσα πολυτέλεια, είναι κομμάτι της ποιότητας ζωής και του τουριστικού προϊόντος που θέλει να πουλήσει η πρωτεύουσα της χώρας.

Τρίτη διάσταση, λιγότερο θεαματική αλλά εξίσου κρίσιμη: η συμπεριφορά των οδηγών. 

Όποιος κυκλοφορεί καθημερινά στην Αθήνα έχει αρχίσει, έστω διστακτικά, να παρατηρεί ότι η οδήγηση σε κάποιες περιοχές είναι λίγο πιο ήπια, λίγο λιγότερο επιθετική. Δεν μιλάμε για επανάσταση στην κουλτούρα μας μέσα σε μια νύχτα. Μιλάμε όμως για μια μικρή μετατόπιση: λιγότερα "στρίβω από όπου θέλω γιατί έτσι έμαθα", λίγο περισσότερη προσοχή στα φανάρια, λίγο μεγαλύτερη απόσταση ασφαλείας. Σε αυτό δεν είναι άσχετη η αύξηση των αλκοτέστ, η πιο συχνή παρουσία της Τροχαίας, η συστηματική υπενθύμιση ότι δεν είμαστε μόνοι μας στον δρόμο, και κυρίως τα τσουχτερά πρόστιμα σε όποιους αποφασίζουν να αδιαφορούν συστηματικά για όλους τους υπόλοιπους στο δρόμο για να κάνουν τη βολή τους.

Η κυκλοφοριακή αγωγή δεν διδάσκεται μόνο στα σχολεία, διδάσκεται και με την αίσθηση ότι "αν κάνω τη βλακεία/μαγκιά, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να πληρώσω τις συνέπειες". 

Όταν ο άλλος ξέρει ότι δεν υπάρχει κανένα έλεος για οδήγηση υπό την επήρεια, όταν βλέπει μπλόκα εκεί που δεν τα περιμένει, όταν καταλαβαίνει ότι το κράτος δεν αστειεύεται με την ασφάλεια, τότε βάζει λίγο περισσότερο μυαλό. Κι αυτή η μικρή διαφορά σώζει ζωές, μειώνει τροχαία, μειώνει και το καθημερινό στρες του να οδηγείς σε μια πόλη που το κυκλοφοριακό παραδοσιακά έμοιαζε περισσότερο με ασιατική παρά με ευρωπαϊκή πόλη. Φυσικά και δεν έχουμε γίνει υπόδειγμα, ακόμα, αλλά το τιμόνι είναι λίγο λιγότερο όπλο και λίγο περισσότερο μέσο μετακίνησης.

Πάνω σε αυτά, έρχονται να προστεθούν οι μεγαλύτερες παρεμβάσεις που έχουν δρομολογηθεί, όπως η πλήρης λειτουργία της τηλεδιοίκησης στον σιδηρόδρομο το 2026. Δεν είναι μικρό πράγμα ένα κράτος που έχει καεί στην εμπιστοσύνη των πολιτών του, μετά από μια τραγωδία όπως αυτή των Τεμπών, να δεσμεύεται δημόσια σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για ένα κρίσιμο σύστημα ασφαλείας. Η τηλεδιοίκηση δεν είναι απλώς ένα τεχνολογικό παιχνίδι. Είναι η διαφορά ανάμεσα στο "βλέπω όλο το δίκτυο σε πραγματικό χρόνο και προλαμβάνω το λάθος" και στο "ελπίζω να μην γίνει στραβή". Είναι η βάση πάνω στην οποία χτίζεται ξανά η εμπιστοσύνη ότι ο σιδηρόδρομος στην Ελλάδα μπορεί να είναι ασφαλές μέσο μετακίνησης και όχι ρώσικη ρουλέτα με εισιτήριο μονής διαδρομής.

Όλα αυτά μαζί δημιουργούν μια συνολική εικόνα. Λεωφορειολωρίδες που επιτέλους κάνουν τη δουλειά τους. Λεωφορεία που κινούνται πιο γρήγορα και πιο προβλέψιμα για να πηγαίνει ο κόσμος στη δουλειά του και να γυρίζει χωρίς να γονατίζει από το σταμάτα-ξεκίνα των λεωφορείων. Ένας στόλος που εκσυγχρονίζεται με προηγμένα ηλεκτρικά οχήματα, δίνοντας ευελιξία στο δίκτυο και καθαρίζοντας την αισθητική της πόλης. Έλεγχοι στους δρόμους που κάνουν τους οδηγούς λίγο πιο προσεκτικούς. Σιδηρόδρομος που μπαίνει σε ράγες 21ου αιώνα με τηλεδιοίκηση και ανακαίνιση των γραμμών. Δεν πρόκειται για κάποιο θαύμα. Πρόκειται για το αποτέλεσμα του να βρίσκεται σε μια θέση-κλειδί κάποιος που δείχνει ξεκάθαρα ότι νοιάζεται και στηρίζει αυτή την έγνοια του με σκληρή δουλειά, και όχι χωρίς πολλά λόγια.

Στην Ελλάδα έχουμε συνηθίσει να κρίνουμε τους πολιτικούς μόνον από το πόσο ωραία μιλάνε, πόσο δυνατά χειροκροτήματα παίρνουν, πόσα like συγκεντρώνουν. 

Ίσως ήρθε η ώρα να τους κρίνουμε από κάτι πολύ πιο ουσιαστικό: αν, όταν σηκώσουμε το κεφάλι από το κινητό μας, βλέπουμε το περιβάλλον μας αι τη ζωή μας να λειτουργεί λίγο καλύτερα από χθες. Στην περίπτωση του Κυρανάκη, στο τελευταίο διάστημα, η απάντηση τείνει όλο και περισσότερο προς το ΝΑΙ. 

Κι αυτό, σε μια χώρα κουρασμένη από υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν ποτέ, είναι ίσως η πιο ουσιαστική αλλαγή απ’ όλες. Είναι αυτό που χρειαζόμαστε να γίνει παντού.

agissilaos@gmail.com