Του Άγη Βερούτη

Η εκλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη, του "Μάγου της Ψηφιοποίησης" της Ελλάδος, στην προεδρία του Eurogroup δεν είναι ούτε απλώς μια προσωπική επιτυχία, ούτε μόνο μια κυβερνητική νίκη. Είναι κάτι πολύ βαθύτερο: είναι το επιστέγασμα ότι, θέλοντας και μη, η Ελλάδα ξαναμπήκε στον σκληρό πυρήνα της Ευρώπης. 

Αυτό συμβαίνει σήμερα, για μια χώρα που πριν από μόλις δέκα χρόνια, με κλειστές τις τράπεζές της και με capital controls, όλοι συζητούσαν αν θα καταφέρει να παραμείνει καν στο ευρώ, ενώ ο Γιάνης Βαρουφάκης τότε ΥΠΟΙΚ συμμετείχε στα Eurogroup με πέτσινο μοτοσυκλετιστικό μπουφάν, με πουκάμισα Πράντα με κόκκινη γραμμή, και με θεωρίες παιγνίων για μαθητές γυμνασίου. Ενώ ταυτόχρονα ο πανίσχυρος Γερμανός (τότε ΥΠΟΙΚ) Β. Σόιμπλε, προετοίμαζε πακέτο βοήθειας €50 δισ. για να διευκολύνει την έξοδο της Ελλάδος από το ευρώ. 

Ότι ο Κυριάκος Πιερρακάκης χθες εκλέχθηκε ομόφωνα για να ηγηθεί του Eurogroup, δεν είναι κάτι καθόλου αυτονόητο!

Ο Πιερρακάκης εκλέγεται πρόεδρος του Eurogroup (του άτυπου αλλά πανίσχυρου κλαμπ των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης) με θητεία δυόμισι ετών, διαδεχόμενος μια σειρά βαριών ονομάτων της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής: Γιούνκερ, Ντάισελμπλουμ, Σεντένο, Ντόνοχιου. Ούτε το ότι στο τιμόνι αυτού του οργάνου κάθεται πλέον ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών, είναι τυχαίο! Ούτε ψηφίζουν από συμπάθεια οι βόρειοι Ευρωπαίοι, ούτε δίνουν τιμητικούς ρόλους. Στέλνουν φωναχτό μήνυμα για το πού θεωρούν ότι βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα: όχι πια στο εδώλιο, αλλά στο προεδρείο!

Αν διαβάσει κανείς προσεκτικά τον ευρωπαϊκό και διεθνή Τύπο, το μοτίβο επαναλαμβάνεται. Τα μεγάλα πρακτορεία μιλούν για "τον πρώτο Έλληνα πρόεδρο του Eurogroup" και για "σύμβολο της μεταμόρφωσης μιας χώρας που κάποτε ήταν στα πρόθυρα εξόδου από το ευρώ". [Reuters] 

Η Euronews ερμηνεύει την εκλογή ως αναγνώριση της ελληνικής μεταρρυθμιστικής πορείας, σε αντιπαράθεση μάλιστα με τον Βέλγο αντίπαλο που "κάηκε" πάνω στο δύσκολο ευρωπαϊκό παζάρι για τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας.

Όταν ακόμη και οι πιο σκεπτικιστές βόρειοι αποδέχονται ότι ο Έλληνας υπουργός μπορεί να συντονίζει τις συζητήσεις για την δημοσιονομική πειθαρχία, τις μεταρρυθμίσεις και την τραπεζική ενοποίηση, αυτό σημαίνει ότι το παρατσούκλι της "αφερέγγυας Ελλάδας", όπου έπρεπε να μας θυμίζουν τακτικά ότι "Pacta sunt servanda", έχει σπάσει.

Ποιος είναι όμως ο άνθρωπος που κάθεται ξαφνικά στην κεφαλή του τραπεζιού; 

Ο Πιερρακάκης δεν έπεσε από τον ουρανό. Έρχεται με προίκα το χαρτοφυλάκιο της ψηφιακής διακυβέρνησης 2019-2023, όπου έστησε το gov.gr, ένωσε χιλιάδες υπηρεσίες σε μία πύλη, έφερε το Gov.gr Wallet για ταυτότητες και δίπλωμα, το MyHealth για τις ηλεκτρονικές ιατρικές πράξεις, και γενικά έδειξε ότι το ελληνικό Δημόσιο μπορεί, όταν πιεστεί, να δουλέψει όπως θα έπρεπε στον 21ο αιώνα. Μετά από το Ψηφιακής πέρασε για ένα σύντομο διάστημα από το Υπουργείο Παιδείας και, από τον Μάρτιο του 2025, κρατά το πιο δύσκολο χαρτοφυλάκιο: αυτό της Οικονομίας και Οικονομικών.

Ούτε είναι τυχαίο ότι οι ευρωπαϊκές αναλύσεις στέκονται στο μείγμα "τεχνοκράτη με πολιτική ισχύ". 

Ο Πιερρακάκης έχει σπουδές στην Ελλάδα και στο Χάρβαρντ, κινείται άνετα στη γλώσσα των αγορών και των ψηφιακών τεχνολογιών, αλλά ταυτόχρονα θεωρείται στενός συνεργάτης του Πρωθυπουργού και κεντρικό πρόσωπο της στρατηγικής Μητσοτάκη. Αυτό, στους Ευρωπαίους ομολόγους του, μεταφράζεται σε κάτι πολύ συγκεκριμένο: "ο άνθρωπος του Έλληνα πρωθυπουργού που μπορεί να υλοποιεί". Ένας πρόεδρος του Eurogroup που δεν θα λέει απλώς "θα το δω με την κυβέρνησή μου", αλλά θα είναι αναπόσπαστο μέρος του κέντρου λήψης αποφάσεων.

Ιδιαίτερα αποκαλυπτική ήταν η στάση της Γερμανίας. Λίγες ώρες πριν από την ψηφοφορία, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών ξεκαθάρισε δημόσια ότι θα στηρίξει τον Έλληνα συνάδελφό του. Θυμόμαστε όλοι ποιες υπογραφές στέγνωσαν στις σελίδες των Μνημονίων, ποιοι απαιτούσαν πρωτογενή πλεονάσματα-μαμούθ και διαρκή επιτήρηση. Η στήριξη του Βερολίνου σε έναν Έλληνα για την προεδρία του Eurogroup δεν είναι απλώς "καλή είδηση". Είναι πολιτικό σήμα: η Ελλάδα έπαψε να είναι το πρόβλημα και έγινε μέρος της λύσης για τη δημοσιονομική σταθερότητα της Ευρωζώνης.

Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι ξαφνικά ζούμε σε έναν παράδεισο. Τα ίδια τα ξένα δημοσιεύματα που αποθεώνουν τη "μεταμόρφωση" της Ελλάδας, αναγνωρίζουν ότι έχουμε ακόμη υψηλό κόστος ζωής, πιεσμένα εισοδήματα στα νοικοκυριά, αγρότες στους δρόμους, και μία οικονομία που συνεχίζει να παλεύει με χαμηλή παραγωγικότητα και δημογραφική φθορά. 

Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, τα πλεονάσματα και οι αυξημένες εισπράξεις του Δημοσίου είναι απαραίτητες προϋποθέσεις, αλλά δεν ταυτίζονται με την καθημερινή ευημερία του μέσου Έλληνα, όπως συχνά επαναλαμβάνουμε από αυτή τη στήλη. Το ότι επιστρέφουμε στον "σκληρό πυρήνα" δεν μας απαλλάσσει από την υποχρέωση να επιδιορθώσουμε και τον "μαλακό πυρήνα" της ελληνικής κοινωνίας: μισθούς, συντάξεις, υπηρεσίες Υγείας και Παιδείας που να στέκονται, λειτουργική Δικαιοσύνη και αποτελεσματική Άμυνα.

Εδώ είναι και το στοίχημα της ελληνικής πλευράς από δω και μπρος. Η προεδρία του Eurogroup προσφέρει ένα θεσμικό μικρόφωνο: ο Πρόεδρος δεν αποφασίζει μόνος του, αλλά τοποθετεί τα θέματα στην ατζέντα, συνθέτει, διαμορφώνει το πλαίσιο. Αν ο Πιερρακάκης αξιοποιήσει τη θέση που ανέλαβε για να προωθήσει ένα ευρωπαϊκό μείγμα οικονομικής πολιτικής που συνδυάζει δημοσιονομική σοβαρότητα με χώρο για επενδύσεις σε άμυνα, πράσινη μετάβαση, ψηφιακές υποδομές και ανθρώπινο κεφάλαιο, τότε η Ελλάδα θα έχει συμβάλει ώστε ο "σκληρός πυρήνας" να μη σημαίνει μόνο λιτότητα, αλλά και ανάπτυξη. Όχι μόνο σκληρές αποφάσεις αλλά και ανταμοιβή των λαών που αντιμετωπίζουν με σοβαρότητα την ανάπτυξή τους. 

Αν περιοριστούμε στα επικοινωνιακά "...και μπράβο μας", τότε θα έχουμε απλώς αλλάξει καρέκλα στο ίδιο τραπέζι.

Η επιλογή του συγκεκριμένου προσώπου, πάντως, μόνο τυχαία δεν είναι για την ευρωπαϊκή συζήτηση των επόμενων ετών. 

Η ΕΕ βρίσκεται μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις: πώς θα χρηματοδοτήσει την άμυνα της, τι θα κάνει με την τραπεζική ένωση, αν θα προχωρήσει σε κοινό χρέος για επενδύσεις, πώς θα αντιμετωπίσει τον τεχνολογικό ανταγωνισμό με ΗΠΑ και Κίνα στην βιομηχανία αλλά και στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Πώς θα διαφυλάξει το κοινωνικό κράτος που κινδυνεύει να συνθλιβεί ανάμεσα στις Συμπληγάδες αυξημένων αμυντικών δαπάνες και τα κόστη ενός παγκόσμιου εμπορικού πολέμου που παραμονεύει. Σ’ όλα αυτά τα πεδία, η εμπειρία ενός υπουργού που έστησε ψηφιακές υποδομές από το μηδέν και είδε από κοντά τι σημαίνει να μετασχηματίζεις ένα δυσκίνητο κράτος, δεν είναι αμελητέα.

Για την Ελλάδα, τέλος, υπάρχει και μια διάσταση εθνικής αξιοπρέπειας. 

Είμαστε η ίδια χώρα που κάποτε, όχι πολύ καιρό πριν, συρόταν σε νυχτερινά Eurogroup, με κλειστές τράπεζες και ουρές από συνταξιούχους που έκλαιγαν στα ΑΤΜ. Σήμερα ο Υπουργός Οικονομικών μας προεδρεύει του ίδιου οργάνου. 

Αυτό φυσικά δεν σβήνει ούτε τα λάθη που έχουμε κάνει, ούτε τις πληγές που άνοιξε η κρίση, ούτε την υποχρέωση προς τις επόμενες γενιές να συνεχίσουμε ακάθεκτοι τις μεταρρυθμίσεις, ούτε ακόμη δεν δικαιώνει αυτομάτως καμία κυβέρνηση. Αλλά, είναι μια ψυχρή διαπίστωση ότι η χώρα έκανε μια ιστορική στροφή: από το "είστε το παράδειγμα προς αποφυγή" στο "είστε το παράδειγμα ότι οι μεταρρυθμίσεις πιάνουν τόπο". Αν θα κεφαλαιοποιήσουμε αυτή τη στροφή σε μόνιμη ευημερία ή θα μείνουμε σε μια ωραία φωτογραφία των Βρυξελλών, είναι εθνική μας υπόθεση.

Με άλλα λόγια: "Καλωσήρθαμε στον σκληρό πυρήνα". 

Τώρα μένει να αποδείξουμε για πολλοστή φορά ότι δεν πήγαμε εκεί για να ξαναπαίξουμε το ίδιο έργο, αλλά για να συνδιαμορφώσουμε τους κανόνες του παιχνιδιού, προς όφελος της χώρας, αλλά κυρίως προς όφελος μιας Ευρώπης που δεν θα φοβάται πια τις κρίσεις, ούτε θα τις χρησιμοποιεί ως άλλοθι για να γυρνά πίσω, αλλά θα τις αξιοποιεί ως ευκαιρίες να συνεχίσει να πηγαίνει μπροστά.

Κύριε Πιερρακάκη, Συγχαρητήρια!

agissilaos@gmail.com