Του Άγη Βερούτη

Σήμερα επαναφέρουμε στη συζήτηση ένα ερώτημα, που κατά καιρούς επιδέχεται διαφορετικής απάντησης, όταν μετά την δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής αναρωτήθηκε: "Ποιος κυβερνάει αυτόν τον τόπο;”

Για να φτάσουμε όμως να συμφωνήσουμε στην απάντηση που δίνουμε σήμερα στο παραπάνω ερώτημα, πρέπει να θέσουμε κάποια κοινώς αποδεκτά δεδομένα. Έτσι θα μπορέσουμε να μπούμε σε βάθος στα αίτια που όλο το οικοδόμημα του Ελληνικού Κτηματολογίου και η πρόοδος που έκανε στα τελευταία ελάχιστα χρόνια, διακυβεύεται.

Ώσπου να αναλάβει την πληγή του Ελληνικού Κτηματολογίου ο Κώστας Κυρανάκης ως υφυπουργός, το Κτηματολόγιο πραγματικά "σάπιζε”, ανενεργό ως εθνικό έργο από τον περασμένο αιώνα. Σε βάθος 30 ετών, είχαν γίνει τα 25%-30% του έργου. Για να μην αδικήσουμε κανέναν, όσο ήταν εκεί ο Κυρανάκης τα πράγματα μπήκαν σε ράγες, και το 30% έγινε 90%.

Η συνταγή που ακολούθησε εκεί είναι απλή:

- αντιμετώπισε με αποφασιστικό τρόπο την αδράνεια των προηγούμενων, επισπεύδοντας αντί να περιμένει όταν του έλεγαν οι υπάλληλοι και οι διευθυντάδες εκεί ότι θέλουν 6 μήνες να κάνουν το τάδε και ενάμιση χρόνο να κοιτάξουν το δείνα.

- έσπασε αποστήματα διαφθοράς και ταλαιπωρίας πολιτών, που είχαν στήσει φάμπρικες "γρηγορόσημων” καθυστερώντας αιτήματα πολιτών ακόμα και χρόνια ολόκληρα, ώσπου εκείνοι να αναγκαστούν να "δώσουν γρηγορόσημα” για να κάνουν μετά από ενάμιση χρόνο αυτό που ο Νόμος επιβάλλει να γίνεται εντός 5 ημερολογιακών ημερών.

- εμφύσησε νοοτροπία αποτελεσματικότητας στους υπαλλήλους, όσους δεν ήταν εμπλεκόμενοι με κυκλώματα, και δεν αδιαφορούσαν για τον νόμο.

- έφερε εις πέρας τον άθλο του εκσυγχρονισμού του πιο πολύπαθου έργου των τελευταίων 30 ετών και το άφησε στο 90% με χρήση ακόμα και Τεχνητής Νοημοσύνης!

[ΟΚ είπαμε τα καλά, για να μη παραπονιέται κανείς και παίρνει τηλέφωνα πάλι, και πάμε παρακάτω]

Μόλις έφυγε, και σχεδόν έχοντας τελειώσει το Κτηματολόγιο, για να αναλάβει την ηλεκτρική καρέκλα του εκσυγχρονισμού των Μεταφορών της χώρας, αφέθηκε "ζωτικός χώρος” για να προσπαθήσουν να επανέλθουν τα κυκλώματα που ξήλωσε.

Όμως, πιο κρίσιμα, να αποπειραθούν πιθανότατα να αναβιώσουν καταστάσεις όπου σπείρες υπαλλήλων, δικηγόρων, συμβολαιογράφων και "λοιπών” μεσαζόντων διακινούσαν πανάκριβες λίστες με "ακίνητα αγνώστων", που αποτελούσαν εφαλτήριο καταπατητών ακινήτων όπως αποδεικνύουν οι συλλήψεις που έγιναν αρχικά.

Για να επιτευχθεί αυτό το τελευταίο είναι απαραίτητο να ξηλωθεί το πουλόβερ που έπλεξε ο Κυρανάκης σε ενάμιση χρόνο, και να επαναφέρουν το Κτηματολόγιο στην πρότερη κατάστασή του.

Στη χώρα μας το πρόβλημα του Δημοσίου δεν ήταν ποτέ αποκλειστικά στο ποιος το διοικεί, αλλά κυρίως τι του επιτρέπουν να διοικήσει οι υπάλληλοι. Υπάρχουν υπουργοί με πολιτική βούληση, διοικήσεις που προσπαθούν αλλά οι μηχανισμοί αντιστέκονται!

Φυσικά η άρνηση στον εκσυγχρονισμό δεν γίνεται θεατρικά ούτε φανερά! Συμβαίνει ήσυχα, με παθητική άρνηση, τόσο των υπηρεσιών όσο και κάποιων "συναινώντων” μελών της διοίκησης. Χωρίς κόστος, με τη βολική θεσμική κάλυψη της αδράνειας.

Πχ. η πρόσφατη παραίτηση από το Ελληνικό Κτηματολόγιο της επί δύο δεκαετίες προϊσταμένης και άλλων υπαλλήλων της Διεύθυνσης Πληροφορικής του Κτηματολογίου, σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα, δεν είναι μια απλή διοικητική αστοχία!

Είναι ένα παράδειγμα για το πώς λειτουργεί το ελληνικό κράτος, με την κακώς εννοούμενη οπτική. Συγκεκριμένοι υπάλληλοι οι οποίοι διαχειρίζονταν επί είκοσι χρόνια κρίσιμα πληροφοριακά συστήματα, παραιτήθηκαν λίγες ημέρες από πριν την προγραμματισμένη μετάβαση του Κτηματολογίου στο G-Cloud (το υπολογιστικό νέφος του ελληνικού δημοσίου). 

Αυτό το έργο υποτίθεται ότι έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί ήδη από το 2017, αλλά έμενε στις καλένδες και στα συρτάρια μέχρι να το σηκώσει στις πλάτες της η προηγούμενη διοίκηση Κυρανάκη.

Όμως, οι συσχετιζόμενοι υπάλληλοι παραιτήθηκαν λίγες μέρες πριν, χωρίς να εκπαιδεύσουν διάδοχους. Χωρίς να υλοποιήσουν μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων τους. Χωρίς καν να παραμείνουν μερικές ημέρες για να διασφαλίσουν την επιτυχή μετάβαση, που οι ίδιοι ΔΕΝ είχαν υλοποιήσει επί σειρά ετών, ως όφειλαν. 

Όλως τυχαίως, όλοι αυτοί μετακινήθηκαν σε εταιρεία πληροφορικής που ήδη είναι ανάδοχος έργων του Κτηματολογίου και διεκδικεί και νέα. Όλα αυτά, απολύτως νόμιμα αλλά όχι ηθικά.

Στον ιδιωτικό τομέα τέτοια σενάρια δεν μένουν ποτέ στην τύχη. Υπάρχουν σοβαρές συμβάσεις με ρήτρες εμπιστευτικότητας και μη ανταγωνισμού, διαδικασίες διαδοχής, συνεχείς έλεγχοι χρηστής εταιρικής διακυβέρνησης και υποχρεωτική συμμόρφωση με τους νόμους. 

Καμία κρίσιμη θέση δεν μένει ακάλυπτη, καμία επιχείρηση δεν επιτρέπει σε ένα άτομο μόνο να κρατά τα "κλειδιά του μαγαζιού", δηλαδή την πρόσβαση στις λίστες "ακινήτων χωρίς δηλωθέντα ιδιοκτήτη”!

Αν αυτό δεν είναι ηχηρό καμπανάκι για τον κανονιστικό σχεδιασμό τέτοιων υπηρεσιών, τότε τι είναι;

Στο Ελληνικό Δημόσιο, αν ένας υπάλληλος σε καίριο ρόλο αδρανεί, αγνοεί εντολές, καθυστερεί έργα ή τα σαμποτάρει σιωπηλά, δεν υπάρχει τρόπος να τον αντικαταστήσει κανείς εγκαίρως. Οι διοικήσεις είναι θεσμικά αφοπλισμένες. Οι υπουργοί δεν έχουν κανέναν ουσιαστικό μοχλό πίεσης. 

Η μονιμότητα στο Δημόσιο, αντί να προστατεύει από αυθαιρεσίες, λειτουργεί ως εργαλείο ασυλίας, τεμπελιάς και διαφθοράς! Έτσι δημιουργούνται μικρά βιλαέτια κατάχρησης εξουσίας, με προνομιακή πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες για τους πολίτες και χωρίς καμία υποχρέωση λογοδοσίας. Αυτό είναι που λέμε "βαθύ κράτος”.

Παρά τα εμπόδια όμως, το Κτηματολόγιο τα προηγούμενα δύο χρόνια κατάργησε τα υποθηκοφυλακεία, ψηφιοποίησε φυσικά αρχεία, έκανε τις συναλλαγές ψηφιακές και ο νομικός έλεγχος πέρασε σε σύστημα τεχνητής νοημοσύνης. Μετά από 1/4 του αιώνα "σάπισμα” ο εκσυγχρονισμός του Κτηματολογίου προχωρούσε με ρυθμό που ήταν αδιανόητος για ελληνικό δημόσιο πρότζεκτ. 

Αποδείχθηκε όμως και κάτι πολύ ανησυχητικό για το Ελληνικό Δημόσιο: ότι η πρόοδος στο σημερινό κανονιστικό πλαίσιο είναι σχεδόν ηρωική πράξη! Εξαρτάται δηλαδή από το πόσο επίμονος και αποφασισμένος να υλοποιήσει τις αλλαγές που πρέπει, είναι ο εκάστοτε υπεύθυνος πολιτικός προϊστάμενος. Και αν δεν είναι επίμονος;;; 

Η λειτουργία ενός σύγχρονου κράτους δεν μπορεί να εξαρτάται από τις διαθέσεις ή τις ικανότητες μεμονωμένων υπαλλήλων. Χρειάζονται μηχανισμοί θεσμικής συνέχειας: κυκλικότητα θέσεων, διαδοχή, αξιολόγηση, λογοδοσία, εναλλακτικότητα. 
Όχι για τιμωρία. Αλλά για αξιοπιστία. 

Για να μην εξαρτάται η τύχη ενός δημόσιου οργανισμού που αφορά ολόκληρη την κοινωνία, από έναν άνθρωπο και μια στενή ομάδα κολλητών, οι οποίοι αποχωρώντας οργανωμένα να  αφήνουν πίσω τους κενό και να προκαλούν καθυστέρηση.

Ο Max Weber το είχε διατυπώσει καθαρά: "Η αποπροσωποποίηση της διοίκησης είναι βασική προϋπόθεση του ορθολογικού κράτους". Εμείς ακόμη το ψάχνουμε. Και όσο δεν το πετυχαίνουμε, το πληρώνουμε ακριβά: με διαφθορά και σπείρες κλοπής ακινήτων "αγνώστων”!

Όμως, αυτοί που προσπαθούν να ξηλώσουν ένα από τα πιο εμβληματικά επιτεύγματα της δεύτερης θητείας Μητσοτάκη, να αντιστρέψουν τον εκσυγχρονισμό του Ελληνικού Κτηματολογίου, πιθανόν κάτι άλλο έχουν στόχο: τις λίστες με τα ακίνητα "αγνώστου ιδιοκτήτη”.

Ποιοι είναι οι υπάλληλοι που είχαν ή έχουν πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα; 

Τους έχει μιλήσει ο εισαγγελέας, ή έστω κάποιος από τις υπηρεσίες εθνικής ασφάλειας;

Τα δεδομένα για τα ακίνητα "αγνώστου ιδιοκτήτη”, τα οποία είναι εκατοντάδες χιλιάδες εγγραφές που αφορούν αμφισβητούμενες ή αδήλωτες ιδιοκτησίες με πλήρη περιγραφή και οριοθέτηση, αποτελούν πληροφορία-χρυσάφι, για την οποία οι σπείρες καταπατητών θα πλήρωναν πολλά, και θα δημιουργούσαν συγκεντρώσεις παράνομου πλούτου που θα ζήλευαν ακόμα και αρχηγοί της Μάφια.

Η προστασία αυτών των στοιχείων είναι ζήτημα εθνικής ασφάλειας, καθώς μια διαρροή μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε όπλο εναντίον των πραγματικών δικαιούχων ιδιοκτησίας τους.

Τα κυκλώματα των καταπατητών, δημιουργούν δικαστική διαμάχη μεταξύ δυο άσχετων με το ακίνητο, οι οποίοι εμφανίζονται στα δικαστήρια και τα διεκδικούν με ψεύτικους τίτλους αλλά τις σωστές πληροφορίες για αυτά τα ακίνητα, και τα κάνουν δικά τους.
 
Η αποχώρηση της ως άνω προϊσταμένης συνέπεσε με τις συλλήψεις υπαλλήλων του Ελληνικού Κτηματολογίου για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση που ερευνάται για κακουργηματικές πράξεις. Η μετακίνηση στελέχους με τέτοια πρόσβαση σε κρίσιμα δεδομένα εγείρει σοβαρά θεσμικά ζητήματα και ερωτήματα για τη διαχείριση εμπιστευτικών πληροφοριών. 

Τελευταία μάλιστα παρατήρησα σε δημοσιεύματα στον Τύπο, που αναφέρονται σε "ανώνυμες καταγγελίες”, ότι επί Κυρανάκη επέσπευδαν αιτήματα όσων κακόμοιρων πολιτών εξανίσταντο για τις καθυστερήσεις ή είχαν ανάγκη να πουλήσουν ένα ακίνητο για λόγους υγείας, πιθανόν χαλώντας την φάμπρικα με τα γρηγορόσημα κάποιων υπαλλήλων, παρότι ο Νόμος ρητά επιβάλλει επίλυση στις 5 ημέρες!

Το παρακράτος επιτίθεται στον πρώην υπουργό δια του Τύπου, ότι έκανε τη δουλειά του!
Ελληνική Πρωτοτυπία! 
Παγκόσμια Πατέντα! 
Κατάντια!!!

Τα παραπάνω είναι ίσως τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα των ενεργειών αυτού που λέμε "βαθύ κράτος”, όπου σπείρες και κυκλώματα που εμπεριέχουν δημοσίους υπαλλήλους με πρόσβαση σε ευαίσθητες και ιδιωτικές πληροφορίες των πολιτών, τις ενεργοποιούν εναντίον πολιτών και τελικά εναντίον της κοινωνίας.

Και αν για λίγο ξαποστάσουν γιατί τους έκατσε κανένας Κυρανάκης, περιμένουν λίγο και ξαναχτυπούν μόλις γυρίσει από την άλλη.

Φυσικά και θα επανέλθουμε...

agissilaos@gmail.com