Του Άγη Βερούτη

Τα άσχημα νέα. 

Το διαθέσιμο εισόδημα της ελληνικής οικογένειας συμπιέζεται ανάμεσα στις συμπληγάδες της αύξησης του φορολογικού αποτυπώματος, και της ταυτόχρονης αύξησης των τιμών των αγαθών και υπηρεσιών στην Ελλάδα, αναντίστοιχα με τις αυξήσεις των τιμών παραγωγού και των τιμών πρώτων υλών παγκοσμίως. Σήμερα δεν θα μιλήσουμε για την υπερφορολόγηση.

Αυτό που κάποιοι θεωρούν λανθασμένα ως μια "αναίτια" και διάχυτη γκρίνια για την αύξηση του κόστους ζωής στην χώρα, επικεντρώνεται σε 4 βασικούς άξονες εκτόξευσης εξόδων μιας οικογένειας, στην τελευταία τριετία:
1. κόστος στέγης
2. κόστος καυσίμων (βενζίνης/ντίζελ) και μεταφορικών 
3. κόστος σουπερμάρκετ 
4. κόστος λογαριασμού ηλεκτρικού

Το Στεγαστικό πρόβλημα και τα αίτιά του, το έχουμε συζητήσει επανειλημμένως σε αυτή τη στήλη και έχουμε καταλήξει ότι βασικός λόγος της κρίσης αυτής είναι η αύξηση της ζήτησης με την ταυτόχρονη μείωση της προσφοράς. Λιγότερα ακίνητα για περισσότερους αγοραστές ή ενοικιαστές ανεβάζει τις τιμές δυσανάλογα παραπάνω από την αύξηση των εισοδημάτων. 
Ergo: Στεγαστική κρίση. 

Σκάβοντας βαθύτερα στα αίτια της μείωσης της προσφοράς βρήκαμε ως κύρια αιτία της την συσσώρευση ανενεργών-κλειστών ακινήτων στα χέρια του κράτους λόγω αποποιήσεων, και στα χέρια των σέρβισερς λόγω κόκκινων δανείων που κληρονόμησε το τραπεζικό σύστημα από την χρεοκοπία του 2010. Η Golden Visa στα €250 χιλιάρικα και τα ακίνητα σε βραχυχρόνια μίσθωση ήταν επίσης άλλες πρωτογενείς αιτίες.

Άλλη δευτερεύουσα αιτία είναι η πολυπλοκότητα έκδοσης οικοδομικών αδειών από ένα δίκτυο πολεοδομιών βυθισμένο βαθιά στη διαφθορά και τις αδικαιολόγητες καθυστερήσεις, με τεράστια κανονιστικά περιθώρια αυθαιρεσίας, που αποτρέπει οποιονδήποτε φυσιολογικό άνθρωπο από το να δοκιμάσει την τύχη του ενάντια σε αυτό το "σύστημα". Η μη-επέκταση των σχεδίων πόλεων για 40 χρόνια, επίσης δημιουργεί τεχνητή έλλειψη γης για οικοδόμηση σε περιοχές με έλλειμμα στέγης.

Εξίσου αποτρεπτική, στην διάθεση ακινήτων στην αγορά, είναι η χρονοβόρα γραφειοκρατία της μεταβίβασης ακινήτων. Αυτό που σε άλλες χώρες παίρνει από λίγες ώρες ως λίγες ημέρες, στην Ελλάδα μπορεί και να ξεπεράσει τον ένα χρόνο. 

Τέλος, η κατακόρυφη μείωση του αριθμού των τεχνιτών οικοδομικών επαγγελμάτων, μετά από μια δεκαετία ατροφίας του κλάδου λόγω χρεοκοπίας, έχει συμβάλλει στην αύξηση του κόστους ανέγερσης και ανακαίνισης ακινήτων. 

Το κόστος καυσίμων στην αντλία παραμένει εξαιρετικά υψηλό για τη μέση οικογένεια, παρά την επαναφορά των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στα επίπεδα προ του πολέμου. 

Σίγουρα η διατήρηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης συν 24% ΦΠΑ που επιβλήθηκε στην χρεοκοπία δεν βοηθάει, καθώς επίσης δεν βοηθούν διάφοροι κανονιστικοί περιορισμοί και η υπερρύθμιση της αγοράς καυσίμων. 

Η κλειστή αγορά και η τεράστια φορολόγηση στο όνομα μιας άκαιρης και βιαστικής "πράσινης μετάβασης" η οποία σκοτώνει την ενεργοβόρα παραγωγή, τροφοδοτούν τόσο το καλπάζον ανεξέλεγκτο λαθρεμπόριο καυσίμων όσο και την ανελαστικά υψηλή τιμή των καυσίμων στην Ελλάδα. 

Το κόστος σουπερμάρκετ είναι επίσης ανεβασμένο για την μέση ελληνική οικογένεια, καθώς έχουν παρεισφρήσει "νέοι μεσάζοντες" στη διαδρομή από το χωράφι και τη βιομηχανία ως το ράφι, ενίοτε παρεμφερούς ιδιοκτησίας με τις εταιρείες λιανεμπορίου. Η αστυνόμευση της ενδιάμεσης αγοράς, ανάμεσα στην παραγωγή και το ράφι, θα μπορούσε να λύσει ή τουλάχιστον να μειώσει σημαντικά αυτά τα φαινόμενα. Να δείχνει το σουπερμάρκετ κερδοφορία 3% και οι ενδιάμεσοι 20% και 30% και παραπάνω κερδοφορία. 

Επίσης η απαγόρευση καθορισμού τελικών τιμών πώλησης από τους προμηθευτές, επίσης θα μπορούσε να εντείνει τον ανταγωνισμό, όπως και η ενθάρρυνση των παράλληλων εισαγωγών από άλλες χώρες της ΕΕ. 

Τελικά όμως μόνο η παραχώρηση νέων αδειών σουπερμάρκετ σε νέους παίκτες που θα ανταγωνιστούν για μερίδιο αγοράς θα μπορούσε να σώσει το καλάθι της νοικοκυράς. Όσο παραμένει ολιγοπωλιακή η αγορά και συγκεντρώνεται σε ολοένα και λιγότερους παίκτες, τόσο θα επιβαρύνεται αναίτια η ελληνική οικογένεια.

Το αυξημένο κόστος λογαριασμού ηλεκτρικού που περιλαμβάνει εκτός από το κόστος της ενέργειας και τα κόστη δικτύου, ΥΚΩ, δημοτικά τέλη, ΕΡΤ και την μεταφορά του κόστους των ρευματοκλοπών στους υπόλοιπους καταναλωτές έχει πολλές διαστάσεις. Βασικό πρόβλημα στο κόστος ενέργειας είναι ο τρόπος που υλοποιήθηκε το Πρότυπο Μοντέλο της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, καθώς και μετατροπή της λιανικής σε χρηματιστήριο τιμών χωρίς μακροχρόνια συμβόλαια σταθερής τιμής από τους παραγωγούς προς τους παρόχους.

Ο περιορισμένος αριθμός παρόχων επίσης δεν βοηθά στον ανταγωνισμό, ενώ η έλλειψη αποθήκευσης ενέργειας από ΑΠΕ οδηγεί σε σπατάλη ως και 2 γιγαβατώρες παραχθείσας ενέργειας ετησίως, που ποτέ δεν βρίσκει το δρόμο προς την κατανάλωση λόγω περιορισμένης χωρητικότητας των διεθνών διασυνδέσεων με άλλες χώρες, οι οποίες έστω θα επέτρεπαν την εξαγωγή της ενέργειας που δεν μπορεί να αποθηκευτεί.

Η πλήρης ενσωμάτωση του ελληνικού δικτύου στο πανευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας όμως θα μετριάσει το κόστος ενέργειας για τους καταναλωτές. Ως τότε θα έχουμε ακριβότερη ενέργεια από την βόρεια Ευρώπη. 

Για τα υπόλοιπα κόστη, τόσο ο καθορισμός ΥΚΩ, κόστους δικτύου που χρεώνει σήμερα στον καταναλωτή μελλοντικές επενδύσεις του διαχειριστή στο δίκτυο, αλλά και η ανεξέλεγκτη αύξηση των δημοτικών τελών, θα εκτοξεύει το ύψος του μηνιαίου λογαριασμού ρεύματος προκαλώντας γκρίνια και συμπίεση του διαθέσιμου εισοδήματος της ελληνικής οικογένειας. 

Τα καλά νέα. 

Οι σοβαρότατες ελλείψεις στο θεσμικό πλαίσιο της χώρας μας, επιτρέπουν σημαντική βελτίωση του προβλήματος της ακρίβειας αν συμπληρωθούν. 

Επαναλαμβάνοντας από το χθεσινό άρθρο μου τα αστεία πρόστιμα για παραβάσεις αγορανομικού χαρακτήρα και κυρίως η συνεχιζόμενη μη-ποινική αντιμετώπιση των νόμιμων εκπροσώπων των εταιρειών που παραβιάζουν τους κανονισμούς του Ανταγωνισμού, αποδυναμώνει τα όποια αστεία οικονομικά αντικίνητρα παράβασης της νομοθεσίας ενάντια στα καρτέλ και την αισχροκέρδεια. 

Καθένα από τα παραπάνω αίτια των αυξήσεων λύνεται, είτε κανονιστικά, είτε παρέχοντας πρόσθετες άδειες δραστηριοποίησης σε νέους ανταγωνιστές που θα σπάσουν τα ολιγοπώλια, είτε μειώνοντας την υπερφορολόγηση κατανάλωσης στους τομείς αυτούς. 

Άλλες χώρες της ΕΕ, που ήδη έχουν υλοποιήσει τις θεσμικές δικλείδες αποτροπής των παραπάνω φαινομένων αισχροκέρδειας, αδυνατούν να μειώσουν τον αντίκτυπο της ανόδου των τιμών στον οικογενειακό προϋπολογισμό. 

Η Ελλάδα, όμως, έχει στη διάθεσή της πληθώρα πρόσθετων εργαλείων, που ακόμη δεν έχει επιστρατεύσει για την εύρυθμη λειτουργία του ανταγωνισμού στην αγορά. 

Αν οι σχετικές Υπηρεσίες του ελληνικού κράτους αδυνατούν ή δεν επιθυμούν να κάνουν τη δουλειά της ρύθμισης της αγοράς, για την οποία τις πληρώνει ο Έλληνας φορολογούμενος, όπως γίνεται στις υπολοιπες ανεπτυγμένες χώρες του πλανήτη, τότε οι υπηρεσίες αυτές δεν έχουν λόγο ύπαρξης! 

Ας τις μαζέψουμε όλες μαζί (έτσι άκουσα ότι πρόκειται να γίνει) και ας τις μετονομάσουμε σε Υπηρεσία Μη-Παρακολούθησης και Μη-Ρύθμισης της Αγοράς (Υ.Μ.ΠΑ.Μ.Ρ.Α), και μετά ας πάψουμε κιόλας να παραπονιόμαστε ότι το κόστος ζωής στα τελευταία 3 χρόνια έχει εξαϋλώσει το διαθέσιμο εισόδημα των Ελλήνων! 
Ας το πάρουμε απόφαση πλέον!
Έχουμε ό,τι αξίζουμε! 

Αυτό που απομένει να φανεί, είναι αν η χώρα μας κυρίως έχει την πρόθεση να χρησιμοποιήσει αυτά τα εργαλεία, δίνοντας προτεραιότητα στην προστασία του οικογενειακού προϋπολογισμού της ελληνικής οικογένειας έναντι της διαφύλαξης της αισχροκέρδειας των ολιγοπωλιακών τομέων της οικονομίας. 

agissilaos@gmail.com