Του Άγη Βερούτη

Στους προηγούμενους μήνες, κοιτάξαμε και συζητήσαμε σε βάθος σ’ αυτή τη στήλη, μαζί με μεγάλο αριθμό σχολιαστών του site και πληθώρα από μηνύματα στο email, την οικονομική διάσταση του Δημογραφικού προβλήματος της χώρας.

Το είδαμε μέσα από πλειάδα σημειωμάτων: "Πώς λύνεται Δημογραφικό και Συνταξιοδοτικό, μονοκοντυλιά”, "Θα μπορέσουμε ποτέ να φέρουμε πίσω τους νέους του brain drain;”, "Η απέραντη μοναξιά του να είσαι πολύτεκνος στην Ελλάδα”, "Ταυτόχρονη λύση Δημογραφικού και Στεγαστικού”, "Πώς το εκπαιδευτικό μας σύστημα καταβαραθρώνει και το Δημογραφικό!”, "Δημογραφικό Ώρα Μηδέν”, "Συγγνώμη, κυρία Μαίρη!”, "Μια πολύ καλή αρχή για το Δημογραφικό”, "Πολύ γέρος-για-νέος, αλλά και πολύ νέος-για-γέρος”. 

Οι οικονομικές διαστάσεις του εκτείνονται από το μειωμένο εισόδημα που προκύπτει από τους υψηλούς φόρους και εισφορές για εισοδήματα που στις περισσότερες χώρες είναι σχεδόν αφορολόγητα, ως την εκτόξευση του κόστους στέγης συγκριτικά με τα εισοδήματα για λόγους που αναπτύξαμε πλήρως, ως την επιρροή του Δημογραφικού στο Συνταξιοδοτικό μιας και ακόμα κάνουμε αναδιανομή εισοδημάτων, έως την μετανάστευση των νέων, απόρροια των παραπάνω, έως την Αστυφιλία που περιορίζει τις επιλογές και την ποιότητα ζωής των νέων ανθρώπων, και πολλά άλλα που αναλύσαμε.

Τα παραπάνω που αναφέρω είναι περισσότερο ένας νοητικός σελιδοδείκτης, και για να πείσω τον εαυτό μου ότι δεν έχω αμελήσει να ασχοληθώ επαρκώς με αυτό το υπαρξιακό για την Ελλάδα θέμα. 

ΟΚ, πείστηκα.

Κι’ όμως, χώρες που έχουν λύσει με το παραπάνω όλα τα οικονομικά θέματα του Δημογραφικού τους, όπως η Νότια Κορέα, βρίσκονται σε ακόμα χειρότερη θέση από εμάς με μόλις 0,7 γεννήσεις ανά γυναίκα, ενώ ο αριθμός γεννήσεων για την απλή αναπλήρωση του πληθυσμού μιας κοινωνίας βρίσκεται τις 2,1 γεννήσεις ανά γυναίκα. 

Το ίδιο με τη Νότια Κορέα ισχύει και για την Ιαπωνία. Και την Ιταλία. Και πολλές άλλες χώρες. 

Έτσι αποφάσισα αυτή την εβδομάδα να σκάψω πιο βαθιά στο "λαγούμι” του Δημογραφικού, για να προσπαθήσω να βρω και τις υπόλοιπες, μη-οικονομικές διαστάσεις του θέματος. 

Αποτέλεσμα αυτής της αρχικής διερεύνησης ήταν αρχικά το "me-first: Το Δημογραφικό είναι πολιτισμικό ζήτημα”, όπου συζητήσαμε πώς η ολιγοτεκνία και η ατεκνία είναι πολύ συχνά επιλογές που προκύπτουν από τις προτεραιότητες ζωής και το αξιακό πλαίσιο των νέων ζευγαριών σήμερα, που βάζει τη δημιουργία οικογένειας σε δεύτερη προτεραιότητα πίσω από προσωπικές φιλοδοξίες και επιθυμίες. 

Σκάβοντας ακόμη πιο βαθιά στο λαγούμι, προσπαθώντας να βρούμε το ΓΙΑΤΙ προέκυψαν αυτές οι πολιτισμικές επιλογές και ατομικές προτεραιότητες των νέων ανθρώπων, στο σημείωμα "Χωρίς όραμα” προσπαθούμε να εξηγήσουμε γιατί η απουσία της προοπτικής ενός μέλλοντος καλύτερου από το παρόν, η έλλειψη από ένα πλατύτερο "Όραμα” της κοινωνίας δηλαδή, σε συνδυασμό με το μπλοκάρισμα της Κοινωνικής Κινητικότητας στα τελευταία 15  χρόνια, σπρώχνει νέα ζευγάρια σε επιλογές της συνομοταξίας "Αφού μια ζωή δεν φτάνει για φτιάξουμε ένα σπίτι, τουλάχιστον ας περνάμε καλά σήμερα και ας μην έχουμε παραπάνω από ένα/κανένα παιδί.” 

Αυτό το αίσθημα παραίτησης και απογοήτευσης της σημερινής γενιάς που βρίσκεται σε ηλικία τεκνοποίησης, πηγάζει από την απουσία μελλοντικών προοπτικών, και οδηγεί στην υπογεννητικότητα.

Τί, όμως, είναι αυτό που εμποδίζει στο να δημιουργηθεί ένα "Όραμα” για την κοινωνία;

Προσπαθώντας να απαντήσουμε το επόμενο επίπεδο που εμφανίζεται σκάβοντας στο "λαγούμι”, πρέπει να γυρίσουμε το βλέμμα μας σε εκείνους που είναι η δουλειά τους ακριβώς, να χτίζουν για λογαριασμό της κοινωνίας το "‘Οραμα” αυτό. Και αυτοί δεν είναι άλλοι από την "πεφωτισμένη ελίτ” σε συνεργασία με το πολιτικό σύστημα κάθε χώρας.

Και για την προβληματική Ελληνική ελίτ έχουμε μιλήσει παλαιότερα, δυστυχώς: "Πού είναι οι φωτισμένες ελίτ μας;” Λέω δυστυχώς, διότι η συμμετοχή της ελληνικής ελίτ, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, εξαντλείται στην διεκδίκηση "φιλέτων” από το κράτος σε εξευτελιστικές τιμές, και στην διασφάλιση ειδικού προνομιακού καθεστώτος για τις δραστηριότητές τους. 

Ασχολούνται κυρίως με το πώς να μεγενθύνουν τις ήδη μυθώδεις περιουσίες τους δηλαδή, αντί να συνεισφέρουν με κάποιο ουσιαστικό τρόπο στην πρόοδο της κοινωνίας, όπως παλαιότεροι προκάτοχοί τους...

Όσον αφορά στο Πολιτικό Σύστημα της χώρας μας, τώρα, αν παρατηρήσει κάποιος την αντιπολιτευτική ρητορική των τελευταίων 15 ετών, δηλαδή από τη χρεοκοπία της χώρας ως σήμερα, θα διαπιστώσει ότι για όλα τα σημαντικά θέματα υπάρχει μια άκριτη αρνητικότητα, ένας αφορισμός, ένα άσπρο-μαύρο, μια εχθροποίηση των πολιτικών αντιπάλων! 

Λες και αν αναγνωρίσει ένας αντιπολιτευόμενος στην εκάστοτε κυβέρνηση, ότι σε κάποια σοβαρά και εθνικά θέματα πράττει ορθά, θα χάσει την εκλογική του πελατεία!

Είναι φύσει αδύνατον να δημιουργηθεί ένα ανθεκτικό υπερκομματικό Εθνικό Όραμα, που να εκτείνεται στο βάθος του μέλλοντος και να μπορεί να συνεπάρει την κοινωνία για να αλλάξει την ψυχολογία του Έλληνα και κατ’ επέκταση των ζευγαριών σε ηλικία τεκνοποίησης που σχεδιάζουν τη ζωή τους, αν δεν συμφωνήσουν τουλάχιστον σε 3-4 βασικούς άξονες του Οράματος αυτού το σύνολο του πολιτικού προσωπικού της χώρας, ανεξαρτήτως κόμματος!

Βλέποντας υπό αυτό το πρίσμα (που ανακαλύψαμε μαζί) τις υπόλοιπες χώρες που αντιμετωπίζουν οξύτατο Δημογραφικό πρόβλημα με μελλοντική συρρίκνωση του πληθυσμού τους, όπως η Νότια Κορέα, η Ιαπωνία, η Ιταλία, κλπ, μοιάζει ότι το κοινό χαρακτηριστικό τους είναι το προβληματικό Πολιτικό Σύστημα, η έλλειψη φωτισμένων ελίτ που να νοιάζονται αληθινά για την κοινωνία εντός της οποίας λειτουργούν, και ένα αίσθημα έλλειψης δικαιοσύνης και βαθιάς διαφθοράς στα κοινά, από τους πολίτες.

Σε αυτό ακριβώς το θέμα, στο γιατί συμβαίνει αυτό και από που πηγάζει, θα "σκάψουμε” το λαγούμι σε επόμενο σημείωμα.

agissilaos@gmail.com