Του Άγη Βερούτη

Η Τουρκία εδώ και πάνω από μια δεκαετία επιμένει να κυνηγάει μια χίμαιρα. Ο Ερντογάν υπόσχεται στο εσωτερικό του ακροατήριο ότι θα εξαφανίσει τους Κούρδους από τα σύνορα της Τουρκίας και θα στήσει μια "ζώνη ασφαλείας" 30 χιλιομέτρων μέσα στη Συρία. Όμως, παρατηρώντας νηφάλια τις εξελίξεις, βλέπουμε το αντίθετο: η Τουρκία έχει βαλτώσει, και το σχέδιο της δεν προχωρά ούτε ένα βήμα πιο κοντά στην υλοποίηση.

Οι επιχειρήσεις με drones και πυροβολικό πράγματι προκαλούν ζημιές. Ολόκληρες υποδομές έχουν καταστραφεί, φράγματα έχουν βγει εκτός λειτουργίας, ενώ χτυπήματα σε ασθενοφόρα του Κουρδικού Ερυθρού Ημισελήνου έχουν προκαλέσει διεθνή κατακραυγή. Στο εσωτερικό της Τουρκίας αυτά παρουσιάζονται ως "νίκες". Στην πραγματικότητα, όμως, αποδεικνύουν αδυναμία. Γιατί αν η Άγκυρα μπορούσε να εξαφανίσει το κουρδικό στοιχείο με έναν αποφασιστικό πόλεμο, θα το είχε κάνει εδώ και χρόνια, δεκαετίες ίσως.

Η μεγάλη εικόνα είναι ξεκάθαρη: οι Κούρδοι όχι μόνο αντέχουν, αλλά κερδίζουν έδαφος σε πολιτικό επίπεδο. Με την στήριξη των ΗΠΑ, το SDF δεν είναι πλέον απλώς μια πολιτοφυλακή. Είναι θεσμικά ενταγμένο στη μεταβατική διοίκηση της Συρίας. Αυτό τους δίνει διεθνή υπόσταση και τους καθιστά συνομιλητές στις εξελίξεις. Κάθε επίθεση της Τουρκίας, πλέον, δεν πλήττει "αντάρτες", αλλά χτυπά δομές που αναγνωρίζονται ως μέρος της νέας κρατικής υπόστασης της Συρίας. Και αυτό έχει τεράστια σημασία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμη κι αν μειώνουν τη στρατιωτική τους παρουσία, δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν το κουρδικό στοιχείο. Αντιθέτως, το ενισχύουν. Η Ουάσιγκτον γνωρίζει πολύ καλά ότι χωρίς τους Κούρδους δεν υπάρχει καμία εγγύηση σταθερότητας, ούτε πραγματική ανάσχεση του ISIS, ούτε ανάχωμα στην ιρανική επέκταση. Ο μόνος αποδεδειγμένα αξιόπιστος εταίρος των Αμερικανών στην περιοχή είναι οι Κούρδοι. Αυτό σημαίνει ότι η Άγκυρα δεν μπορεί να προχωρήσει σε γενικευμένη εκκαθάριση, όσο κι αν το επιθυμεί διακαώς.

Το Ισραήλ, από την άλλη, έχει τη δική του σταθερή στρατηγική: να μην αφήσει το Ιράν να αποκτήσει ερείσματα στη Συρία. Για να το πετύχει αυτό, δεν έχει καμία διάθεση να παραδώσει τα βόρεια της χώρας στην τουρκική επιρροή. Αντιθέτως, προτιμά να κρατήσει τους Κούρδους ενεργούς παίκτες στηρίζοντάς τους, ώστε να εξισορροπούν την Άγκυρα και τις φονταμενταλιστικές ισλαμιστικές οργανώσεις που βλέπουμε να κινούνται γύρω από το σημερινό μεταβατικό καθεστώς της Συρίας. Για την Ιερουσαλήμ, μια Τουρκία με ερείσματα στη Συρία είναι πρόβλημα, όχι λύση.

Η ίδια η Τουρκία έκανε το λάθος πρόσφατα να κηρύξει ανοιχτά το Ισραήλ "εχθρό", κλείνοντας εναέριο χώρο και λιμάνια της σε εκείνο. Με αυτό τον τρόπο, έχασε κάθε πιθανότητα να συνυπολογιστεί στις μελλοντικές ισορροπίες από το Ισραήλ, που πλέον έχει κάθε λόγο να στηρίξει τους αντιπάλους της Άγκυρας.

Στο εσωτερικό της Τουρκίας, η συριακή περιπέτεια απεδείχθη παγίδα για τον ίδιο τον Ερντογάν. Μετά την εκλογική συντριβή του εκλεκτού του υποψηφίου από τον πλέον φυλακισμένο Ιμάμογλου στις δημοτικές εκλογές του 2024, χρειάζεται εσωτερικές νίκες, για να ανακτήσει το χαμένο γόητρο. Όμως, κάθε φορά που προβάλλει μια τέτοια "νίκη” από τη Συρία, γυρίζει μπούμερανγκ. Εικόνες νεκρών αμάχων και κατεστραμμένων υποδομών φθείρουν ακόμη περισσότερο την εικόνα του καθεστώτος Ερντογάν, που προσπαθεί να βρει τρόπο να μείνει για τρίτη προεδρική θητεία. Και κυρίως, δεν αλλάζουν τη στρατηγική πραγματικότητα: οι Κούρδοι είναι εδώ για να μείνουν.

Η Ελλάδα οφείλει να παρακολουθεί αυτές τις εξελίξεις με καθαρό βλέμμα και όχι φοβικά. 

Κάθε φορά που η Τουρκία αποτυγχάνει στη Συρία, θα αναζητά αντιπερισπασμούς. Και οι αντιπερισπασμοί αυτοί κοιτούν προς δυσμάς: στο Αιγαίο, στην Κύπρο, στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Αθήνα πρέπει να είναι έτοιμη, με ισχυρές συμμαχίες και αποτρεπτική ισχύ. 

Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, σήμερα η Ελλάδα έχει το πλεονέκτημα να είναι ο πιο σταθερός και αξιόπιστος στρατηγικός εταίρος των ΗΠΑ και του Ισραήλ στην περιοχή. Θα πρέπει να ενισχύσουμε αυτή τη θέση και να την κεφαλαιοποιήσουμε.

Η αλήθεια είναι απλή: το τουρκικό σχέδιο για εξουδετέρωση των Κουρδικών αξιώσεων δεν προχωρά. Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ, για τους δικούς τους στρατηγικούς λόγους, δεν θα το επιτρέψουν. Οι Κούρδοι αποτελούν πια αναπόσπαστο κομμάτι του νέου συριακού σκηνικού. Η Άγκυρα δεν μπορεί ούτε να το αποδεχθεί, όμως ούτε και να το ανατρέψει.

Κι έτσι βυθίζεται σε ένα αδιέξοδο. Σπαταλά στρατιωτικούς πόρους, εκθέτει τον εαυτό της διεθνώς, και παράγει φθορά. Στο τέλος, αυτό που μένει είναι η εικόνα μιας Τουρκίας που έχασε την πρωτοβουλία και εγκλωβίστηκε σε αυταπάτες.

Από την άλλη, αν η Τουρκία κάνει το λάθος να εμπλακεί σε τακτικό πόλεμο στη Βόρεια Συρία, ουσιαστικά ανοίγει το κουτί της Πανδώρας για την ενεργοποίηση και ενοποίηση των Κουρδικών δυνάμεων σε Ιράκ, Συρία και εντός Τουρκικών συνόρων, για να διεκδικήσουν την ανεξαρτησία του Κουρδικού στοιχείου, που άλλωστε τους υπεσχέθη για τη συνεισφορά τους στην εξόντωση του ISIS από τις Δυτικές δυνάμεις. Και εδώ που τα λέμε, χωρίς την Κουρδική παρέμβαση, πιθανόν ακόμη θα ταλαιπωρούσε ο ISIS την περιοχή, προς μεγάλη ικανοποίηση του καθεστώτος Ερντογάν που έκανε και "δουλίτσες” με αυτούς όπως έχει αποδειχθεί.

Η ιστορία της Συρίας γράφεται τώρα, μαζί με τον κομβικό ρόλο των Κούρδων στο Βορρά της και του Ισραήλ στο Νότο. Όμως γράφεται και χωρίς την Τουρκία στον ρυθμιστικό ρόλο που ονειρευόταν. 

Το μέλλον φυσικά πάντα ανήκει σε εκείνους που χτίζουν θεσμούς, που οικοδομούν συμμαχίες, που λειτουργούν ως υπεύθυνοι παίκτες. Στην Ανατολική Μεσόγειο, αυτοί είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ και η Ελλάδα. Όχι όσοι βομβαρδίζουν κουρδικά ασθενοφόρα για να δείξουν πυγμή.

Και αυτό θα είναι ένα μεγάλο μάθημα της εποχής μας.

agissilaos@gmail.com