Αν στήναμε... καρτέλ με ελάχιστες τιμές παραγωγού, θα είχαν όφελος οι αγρότες και οι καταναλωτές;

Τρίτη, 16-Δεκ-2025 00:04

Του Ηλία Παπαγεωργιάδη

"Και τι σε πειράζει να κάνουν καρτέλ και οι "μικροί"; Μόνο οι μεγάλοι δικαιούνται;" 

Δεκέμβριος 1994. Κατερίνη 

Θυμάμαι σαν τώρα την πρώτη φορά που οι αγρότες έκλεισαν τους δρόμους, ήταν άλλωστε τα τελευταία Χριστούγεννα που περάσαμε με τον πατέρα μας. Κάθε Σάββατο (και γιορτές και όταν υπήρχε ανάγκη και όταν είχαμε φορτηγό για ξεφόρτωμα) δουλεύαμε με τα αδέρφια μου στο κρεοπωλείο της οικογένειάς μας, στη δημοτική αγορά της Κατερίνης. Εκείνο το μεσημέρι έτυχε να πάω εγώ να αγοράσω σουβλάκια κλπ για να φάμε. Με τους αγρότες στην πόλη, δεν έπεφτε καρφίτσα στα μαγαζιά και επέλεξα τον "Λοχία", για να "στριμωχτώ" και να προσπαθήσω να παραγγείλω, προσπαθώντας να μη λερώσω κανέναν. Όπως και ο πατέρας μου, κυκλοφορούσαμε με καμάρι με την άσπρη ποδιά του κρεοπώλη, λερωμένη μετά από 6 ώρες δουλειάς.

Τον πατέρα μου, Παναγιώτη Παπαγεωργιάδη, τον ήξεραν όλοι οι αγρότες και κτηνοτρόφοι, άλλωστε παρά το ότι είχε αποσυρθεί από τη χονδρική πώληση κρέατος, κρατούσε επαφές και έκανε κάποιες κινήσεις. Εκεί στον "Λοχία" έπρεπε να περιμένω έξω στην ουρά και βρέθηκα ακριβώς πίσω από τον παλιό συμμαθητή μου, τον Θωμά, και τον πατέρα του. Αγροτική οικογένεια, σοβαροί και νοικοκύρηδες ( = χωρίς χρέη, ρωσίδες, σκυλάδικα και όλα όσα διέλυσαν μία γενιά αγροτών).

Πιάσαμε την κουβέντα και γρήγορα το θέμα πήγε στα μπλόκα...

- "Δεν πάει άλλο, Ηλία!" 

Η: "Ποια είναι ακριβώς τα αιτήματά σας;" τον ρώτησα, παρότι τα ήξερα σε γενικές γραμμές από την τηλεόραση. Σκέφθηκα ότι ίσως υπήρχε κάτι σε τοπικό επίπεδο. Μου αρίθμησε όλα τα αιτήματα (περίπου ίδια με αυτά του 2025), όμως το μυαλό μου "κόλλησε" σε δύο από αυτά...

- "Θέλουμε ελάχιστες εγγυημένες τιμές παραγωγού, να ανασάνουμε! Και θα πρέπει να ακυρωθούν και τα χαρτιά που υπέγραψε ο κόσμος, άλλα μας υποσχέθηκαν και άλλα είδαμε".

Η: "Τι εννοείς πως άλλα σας υποσχέθηκαν και άλλα είδατε; Δεν ήταν στο χαρτί που υπογράψατε;"

- "Όχι, σε λευκή σελίδα υπογράψαμε και μετά μας κορόιδεψαν, παιδί μου" μου απάντησε ο πατέρας του. Ακούγοντας τον διάλογο, τα περισσότερα κεφάλια γύρισαν προς τα εμάς...

...

Μετά από μία περίπου ώρα γύρισα στο κρεοπωλείο μας... χωρίς σουβλάκια! Όλη η οικογένεια με κοίταξε με έκπληξη... 

- "Που είναι το φαγητό, Ηλία;" ρώτησε η μητέρα μου γελώντας.

Η: "Μαμά, δεν με άφησαν να παραγγείλω. Έπεσα σε... γιάφκα με αγρότες, μου είπαν για ελάχιστες εγγυημένες τιμές σε κάποια προϊόντα, τους εξήγησα τι θα σημάνει αυτό στην πράξη και θύμωσαν!"

- "Αν πιστεύεις αυτά που λες, καλά έκανες και τα είπες, Ηλία. Αλλά πρόσεχε, αγόρι μου, ένας με πολλούς δεν είναι καλή σκέψη. Ούτε και θα καταλάβουν το κακό που θα πάθαιναν αν έδινε το κράτος εγγυημένες τιμές. Θα αλλάξουν με τα χρόνια, η νέα γενιά, εσείς που έρχεστε, θα είναι διαφορετική", θυμάμαι τον πατέρα μου να σχολιάζει. 

Η νέα γενιά έγιναν πλέον... μεσήλικες, σχεδόν τίποτε δεν άλλαξε, πάντα περιμένουμε "τους επόμενους που θα γίνουν σύγχρονοι αγρότες" και ακόμη μιλάμε για "ελάχιστες εγγυημένες τιμές προϊόντων"...

Πάμε να δούμε τι θα σήμαινε αυτό στην πράξη, στην Ελλάδα του 2026;

Πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει στην πράξη η ελάχιστη τιμή παραγωγού σήμερα = ένα... καρτέλ;

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα απαγορεύεται ρητά η θέσπιση ελάχιστων εγγυημένων τιμών για τους παραγωγούς κάθε είδους, μία τέτοια δραστηριότητα θεωρείται... καρτέλ και τιμωρείται από την Επιτροπή Ανταγωνισμού σε κάθε χώρα. 

- "Άσε τον πρόλογο, Ηλία, τα άλλα τα καρτέλ δεν σας πειράζουν, μόλις είναι κάτι καλό για τους αγρότες, τώρα θυμηθήκατε ότι κάνουν κακό" μου έχουν απαντήσει κατά καιρούς σε αυτό το επιχείρημα. Οπότε πάμε να δούμε τι θα γινόταν αν κάναμε μία εξαίρεση και επίσημα επιτρέπαμε στους αγρότες μας να σχηματίσουν... καρτέλ, δηλαδή να:

 

Αυτό περίπου είναι ο ορισμός του καρτέλ, για αυτό κατηγορούνται άλλοι κλάδοι της αγοράς = ας δούμε τι θα συνέβαινε αν κατ’ εξαίρεση επιτρέπαμε επίσημα στους αγρότες μας να στήσουν το δικό τους καρτέλ...

Ποιος θα καθορίσει την ελάχιστη εγγυημένη τιμή 

Ας ξεκινήσουμε με το πρώτο και πιο βασικό: Ποιος θα καθορίσει την ελάχιστη εγγυημένη τιμή για ένα προϊόν; 

 

Εννοείται πως όλοι οι αγροτοπατέρες και τα στελέχη του υπουργείου θα είναι αμερόληπτοι, δεν θα υπάρξουν "παιχνίδια" και καταγγελίες για αδικίες, σωστά; 

Επίσης εννοείται πως οι αγροτοπατέρες και τα στελέχη του υπουργείου θα φροντίσουν να ορίζουν τιμές που θα είναι αρκετά υψηλές για να βγάζουν καλό κέρδος οι αγρότες, αλλά ταυτόχρονα αρκετά προσιτές για τους καταναλωτές.  

Για ποια ποιότητα θα οριστεί αυτή η ελάχιστη τιμή;

Άλλη αξία έχει το μικρό σε μέγεθος ακτινίδιο και άλλη το μεγάλο. Άλλη η αξία αυτού που έχει τα σωστά σάκχαρα και άλλη αυτού που έχει αφαιρεθεί από το δέντρο πριν την ώρα του. Άλλη η αξία του τον Δεκέμβριο και άλλη τον Ιούνιο, μετά από 6 μήνες στο ψυγείο. Άλλη η αξία του αν έχει "κτυπήματα" και άλλη αυτού χωρίς. 

Οι πεφωτισμένοι αγροπατέρες και τα στελέχη του υπουργείου με ποια κριτήρια θα ορίσουν την ελάχιστη εγγυημένη τιμή; Θα επιλέξουν να ισχύει για την καλύτερη ποιότητα κάθε προϊόντος, ή για τη χειρότερη; 

Αν επιλέξουν για τη χειρότερη, τι διαφορά θα υπάρχει από την κατάσταση τη δεκαετία του ’80, τότε που οι αγρότες μας παρήγαγαν άθλιας ποιότητας ροδάκινα, τα πήγαιναν για ζύγισμα και μετά αυτά έφευγαν για... θάψιμο;

Ποιος θα πληρώσει την εγγυμένη τιμή;

Ας πούμε ότι το ακτινίδιο έχει "ελάχιστη εγγυημένη τιμή" 1 Ευρώ το κιλό, για τη χειρότερη ποιότητά του. Αν κανένας δεν δεχθεί να πληρώσει την τιμή αυτή, ούτε έμπορος, ούτε σούπερ μάρκετ, ούτε εξαγωγέας (επειδή δεν θα μπορεί να την πουλήσει παρακάτω), τότε τι ακριβώς θα συμβεί; 

Θα αναλάβει το κράτος να πληρώσει τον παραγωγό που παρήγαγε πχ κάκιστης ποιότητας ακτινίδια; Και μετά το κράτος τι θα τα κάνει; (Δοκίμασαν οι Ρουμάνοι να φτιάξουν "κρατικά μπακάλικα, χωρίς μεσάζοντες" και ακόμη τρέχουν στα δικαστήρια, μετά την πιθανή διασπάθιση δημοσίου χρήματος, όπως λέει ο εισαγγελέας εκεί).

Μήπως γίνει κάτι άλλο; 

 

 

(Ενημερωτικά: Πλέον το 2ο είναι σχεδόν αδύνατο).

Τελικά ποιος θα πληρώσει τη εγγυημένη τιμή; Μήπως καταλήξουμε να δίνει το κράτος ένα ποσό ανά κιλό, ως "συμπλήρωμα" της τιμής του προϊόντος; (Μα αυτό συμβαίνει και τώρα, με έμμεσο τρόπο με τις πάσης φύσεως επιδοτήσεις...)

Θα συνδυαστεί η ελάχιστη εγγυημένη τιμή και με ελάχιστα επίπεδα ποιότητας και ιχνηλασιμότητας;

Φτάσαμε λοιπόν να μοιράσουμε εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρώ στους αγρότες μας (μπορεί και δισ.) για να τους εξασφαλίσουμε την ελάχιστη εγγυημένη τιμή που ζητούν και να λειτουργήσει το... καρτέλ τους.

Θα υποχρεωθούν από την πλευρά τους να καλλιεργήσουν με ελάχιστα επίπεδα ποιότητας και ιχνηλασιμότητας, για να ξέρουμε με επίσημο τρόπο πχ πότε ρίχνουν λιπάσματα, σε ποιες ποσότητες και αν τηρούνται οι ελάχιστες προδιαγραφές ασφαλείας για τον καταναλωτή; 

Θα έχουν ποινικές ευθύνες αυτοί που πχ σήμερα λέγεται ότι ψεκάζουν με τοξικό φυτοφάρμακο (που χρειάζεται να περάσουν 10 – 15 μέρες από τον ψεκασμό για να σταματήσει να είναι επικίνδυνο) και αύριο κόβουν και πουλάνε τα προϊόντα τους, "για να προλάβουν την καλή τιμή";

ΥΓ. Μίλα με έναν γεωπόνο που κινείται στην επαρχία και ρώτα τον πόσοι από τους πελάτες του:

 

Θα καταλάβεις πολλά...

Όλο αυτό θα ωφελήσει τον καταναλωτή;

Με κάποιον τρόπο στήσαμε ένα καρτέλ υπέρ των αγροτών (μη σε ενοχλεί η λέξη, ας μάθουμε να κατανοούμε τι σημαίνει κάθε αίτημα), με συνεννόηση μεταξύ τους για διαμόρφωση τιμών κλπ. Υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα στο σκεπτικό... Στον δυτικό κόσμο έχουμε μία ανοικτή αγορά που στόχο της, θεωρητικά, έχει το να επικεντρωθεί στις ανάγκες του καταναλωτή και όχι του παραγωγού. 

(Οι κομμουνιστικές οικονομίες είχαν προτεραιότητά τους τον παραγωγό και κατέληξαν να παράγουν ως επί το πλείστο άχρηστα προϊόντα, απλά "για να εργάζεται ο κόσμος και να δείχνουμε ότι παράγουμε).

Αν λοιπόν οι πεφωτισμένοι αγροτοπατέρες και τα στελέχη του υπουργείου ορίσουν την ελάχιστη τιμή παραγωγού για τη ντομάτα στα 2 Ευρώ το κιλό, ποια θα ήταν η τελική τιμή λιανικής; 

Διάφοροι μη γνωρίζοντες θα πουν "να εξαλείψουμε τους εμπόρους" κλπ, όμως στην πράξη χωρίς αυτούς τα προϊόντα θα σαπίσουν στα χωράφια. Εδώ θα βρεις την πλήρη ανάλυση για το θέμα αυτό + το πώς διαμορφώνονται οι τιμές στην πραγματικότητα.

Με τιμή παραγωγού για τις χειρότερες ντομάτες τα 2 Ευρώ, οι καλές ντομάτες θα πρέπει να πουληθούν με 5+ Ευρώ το κιλό στη λιανική. Ποιος θα τις αγοράσει; 

Αν αναζητηθεί η τιμή λιανικής που μπορούν να πληρώσουν οι καταναλωτές, θα διαπιστώσουμε ότι θα πρέπει να μειωθεί πολύ η ελάχιστη τιμή παραγωγού που θα έχουν ορίσει οι αγροτοπατέρες κλπ, καταλήγοντας στην... τιμή αγοράς!

Περίπτωση πάντως ελάχιστες τιμές κλπ να ωφελήσουν τον καταναλωτή δεν υπάρχει. Ούτε είδαμε ποτέ κάποιον αγρότη που πουλάει απευθείας στον τελικό αγοραστή να χρεώνει πιο φθηνά. Σε τιμές αγοράς το κάνει (για να έχει νόημα να ασχολείται με το θέμα). 

Τι θα πάθουν οι ίδιοι αγρότες μετά τη δημιουργία του... καρτέλ τους;

Τις χειρότερες επιπτώσεις θα τις πάθουν οι ίδιοι οι αγρότες, αν κάποιος (παντελώς άσχετος και επικίνδυνος) αποφασίσει να αποδεχθεί το αίτημά τους για ελάχιστες τιμές παραγωγού κλπ...

 

- "Όχι, Ηλία! Να παρέμβει η κυβέρνηση και να μην επιτρέψει αυξήσεις στα λιπάσματα κλπ" θα πουν οι πάσης φύσεως κομμουνιστές και κρυπτοκομμουνιστές, που δεν ξέρουν ότι στην πραγματική ζωή αν το δοκιμάσει αυτό η κυβέρνηση και πχ βάλει διατίμηση στα λιπάσματα, αυτά θα βγουν στη μαύρη αγορά, ή απλά θα σταματήσουν να πωλούνται...

"Και τι θα μπορούσε να γίνει στην πράξη για να βοηθηθούν οι αγρότες μας;"

Όταν συζητώ και αναλύω στην πράξη όλα αυτά και πολλά περισσότερα από τα αιτήματα και "αιτήματα" των αγροτών μας, συνήθως η απάντηση είναι θυμός, φωνές, βρίσιμο στους πολιτικούς (που οι ίδιοι επιλέγουν, με κριτήριο συχνά το ρουσφέτι) κλπ.

Κάποιες φορές όμως υπάρχουν και άνθρωποι που όντως αναζητούν λύσεις για τα προβλήματα και κάνουμε σοβαρό διάλογο. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ερώτηση που δέχομαι είναι: "Και τι μπορεί να γίνει στην πράξη για να βοηθηθούν οι αγρότες μας;"

Θα σου γράψω εδώ δύο προτάσεις που δεν έχω δει να υπάρχουν ως αιτήματα:

 

  1. Αυστηρότατοι, δειγματοληπτικοί υγειονομικοί έλεγχοι σε κάθε τρόφιμο που εισάγεται στην Ελλάδα: Από κρέας και ψάρι, μέχρι φρούτα και λαχανικά, τα πάντα (και ειδικά αυτά που έρχονται από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης)!

 

Αν συμβεί αυτό, όλη η αγορά ξέρει πως το πιθανότερο είναι να εντοπιστούν αρκετά προϊόντα κατώτερης ποιότητας, είτε και υπολείμματα χημικών ουσιών που δεν επιτρέπονται εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης*. Στόχος θα πρέπει να είναι να σταματήσει ο αθέμιτος ανταγωνισμός των Ελλήνων αγροτών με τους ξένους, που πουλάνε πιο φθηνά ένα προϊόν συχνά με κατώτερη ποιότητα. 

Αυτοί οι έλεγχοι θα κοστίσουν χρήματα, όμως και μπορούν να γίνουν και δεν θα είναι αντίθετοι σε κάποια Ευρωπαϊκή Οδηγία και θα βοηθήσουν τους αγρότες μας πολύ περισσότερο από όσο νομίζεις, μιας και σταδιακά θα εξαλείψουν τη σημερινή, ανεξέλεγκτη εις βάρος τους κατάσταση. 

* Εδώ θα βρεις άρθρο του μεγαλύτερου αγροτικού site στη Ρουμανία, που παρουσιάζει έκθεση της Greenpeace στην Τουρκία. Σύμφωνα με αυτή "το 1/3 των προϊόντων που πωλούνται εκεί είτε έχουν υπολείμματα χημικών ουσιών πάνω από τα επιτρεπτά όρια, είτε έχουν ουσίες μη εγκεκριμένες (!)

 

  1. Επιθετική προβολή του Ελληνικού brand τροφίμων στο εξωτερικό

Αν θέλουμε τα προϊόντα μας να "πιάσουν τιμές", θα πρέπει να κτίσουμε (επιτέλους) το Ελληνικό brand στο εξωτερικό, για να μάθουν οι ξένοι τα προϊόντα μας και να τα ζητάνε, όπως πχ γίνεται με το ακτινίδιο. 

Βέβαια αυτή η πρόταση θα έχει δύο μεγάλα προβλήματα:

 

Για το θέμα θα μπορούσα να σου γράψω πολλά, μιας και για χρόνια ήμουν αντιπρόεδρος της ProAgro (ας πούμε της Ρουμανικής ΠΑΣΕΓΕΣ) και μέλος δ.σ. του ρουμανικού συνδέσμου βιομηχανιών τροφίμων, ενώ το 2015 με επέλεξαν οι ρουμάνοι φίλοι μου να είμαι ο εθνικός διαπραγματευτής για την είσοδο της Ρουμανίας στους μεγάλους Ευρωπαϊκούς οργανισμούς εκπροσώπησης του πρωτογενούς τομέα, την Copa και την Cogeca

Μάρτιος και Απρίλιος 2020. Κορονοϊός

Μία από τις δουλειές που κάνουμε με τον αδερφό μου είναι η χονδρική πώληση βιολογικών φρούτων και λαχανικών, αγοράζοντας κυρίως από την Ελλάδα και πουλώντας στη Ρουμανία. Αυτή η δουλειά ουσιαστικά είναι "συμβολαιακή γεωργία" = παραγγέλνεις από μήνες πριν τις ποσότητες που θα χρειαστείς, μιας και δεν υπάρχουν διαθέσιμες εκτός συμβολαίων. Αν αθετήσεις τον λόγο σου ως χονδρέμπορας, σπάνια θα βρεις ξανά. 

Όταν ήρθε ο κορωνοϊός, μας συνέβησαν ταυτόχρονα τα εξής:

 

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον μέσα σε λίγους μήνες χρειαστήκαμε με τον αδερφό μου να αλλάξουμε 3 φορές το business model μας (όπως λέμε εμείς στην Κατερίνη το μοντέλο δουλειάς με το οποίο κινείται μία επιχείρηση), για να σταθούμε όρθιοι.

Και δεν ξεχνώ ποτέ τον φίλο μου παραγωγό από τη νότια Ελλάδα που ούρλιαζε στο τηλέφωνο: "Δεν με νοιάζει τι συμφωνήσαμε. Τώρα οι ντομάτες έχουν 3 Ευρώ στη χονδρική και άμα σου αρέσει. Τώρα κουμάντο κάνω εγώ, με παρακαλάει όλη η Ευρώπη". 

Δεν τον ξεχνώ, για αυτό και τον αναγνώρισα αμέσως όταν τον είδα και αυτόν σε κάποιο πλάνο στα μπλόκα...

Εσύ τι γνώμη έχεις;

Ηλίας Παπαγεωργιάδης

ilias@iliaspapageorgiadis.com

*Ο Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης διοικεί τον όμιλο εταιρειών MORE, είναι επενδυτής, αναλυτής και σύμβουλος. Στις 16 και 17 Ιανουαρίου οργανώνει το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών την τρίτη του μεγάλη εκδήλωση με τίτλο "Ελλάδα 2026. Επιχειρείν, Ακίνητα, Επενδύσεις" που έχει γίνει sold out, με διαθέσιμα μόνο εισιτήρια για Live Streaming.  

*Κυκλοφορεί το νέο βιβλίο που έγραψαν ο Στράτος Παραδιάς και ο Ηλίας Παπαγεωργιάδης με τίτλο "Αγοράζω Σπίτι", όπου απλά και ξεκάθαρα εξηγούν τα πάντα για την αγορά, διαχείριση, ενοικίαση και πώληση ενός ακινήτου στην Ελλάδα σήμερα. Το βιβλίο προλόγισε ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας.