Των Δημήτρη Πάφρα* και και Θοδωρή Αντώνιου**

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) δεν είναι πλέον ένα πείραμα ή υπόσχεση για το μέλλον — είναι μια καθημερινή πραγματικότητα που επηρεάζει βαθιά τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε, επικοινωνούμε και λαμβάνουμε αποφάσεις. Από τις πλατφόρμες παραγωγικότητας μέχρι τις διαδικασίες πρόσληψης και αξιολόγησης προσωπικού, η AI έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι του οικοσυστήματος της εργασίας.

Η λεγόμενη γενετική τεχνητή νοημοσύνη (GenAI) – όπως τα ChatGPT, Google Gemini, Microsoft Copilot ή Perplexity AI – εμφανίζεται πλέον παντού: σε φοιτητικές εργασίες, επαγγελματικά reports, παρουσιάσεις μάνατζμεντ, άρθρα και δημοσιεύσεις στα κοινωνικά δίκτυα. Η πρόσβαση σε "έξυπνη" πληροφορία έχει γίνει μαζική, άμεση και σχεδόν καθολική. Όμως αυτή η νέα ισότητα πληροφορίας (information parity) συνοδεύεται και από ένα σύνολο ρίσκων που οι οργανισμοί οφείλουν να γνωρίζουν και να διαχειριστούν.

Οι οκτώ κίνδυνοι της AI στο ανθρώπινο δυναμικό

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες του HR — από την ταχύτητα επιλογής ταλέντων έως την ακρίβεια αξιολόγησης δεξιοτήτων. Ωστόσο, όπως καταγράφεται και στο πλαίσιο "AI for HR Risk Assessment”, κάθε τεχνολογική πρόοδος συνοδεύεται από νέα, συχνά αθέατα, ρίσκα.

1. Information parity (ισοτιμία πληροφορίας): Όταν όλοι αντλούν τα ίδια δεδομένα από τις ίδιες πηγές AI, μειώνεται η διαφοροποίηση. Οι οργανισμοί καταλήγουν να αντιγράφουν πρακτικές αντί να καινοτομούν. Αν όλοι αναγνωρίζουν τα ίδια "επτά προσόντα" για τους ίδιους ρόλους, γιατί να ξεχωρίσει κανείς;

2. Cognitive decline (γνωστική υποβάθμιση): Η εξάρτηση από την AI μειώνει τη δημιουργική και κριτική ικανότητα. Όπως οι μύες ατροφούν χωρίς άσκηση, έτσι και η σκέψη υποχωρεί όταν τη "σκέφτεται” μια μηχανή. Η λύση είναι ο συνδυασμός: AI ως εργαλείο, όχι ως υποκατάστατο σκέψης.

3. Λανθασμένη ή παραπλανητική πληροφορία: Η AI δεν είναι αλάνθαστη. Μπορεί να συνθέτει πειστικά κείμενα με ελλιπή ή λανθασμένα δεδομένα, χωρίς να διακρίνει την επιστημονική εγκυρότητα. Η επαλήθευση και η τεκμηρίωση είναι ευθύνη του ανθρώπου.

4. Ψευδές συναίσθημα: Ο κίνδυνος να αντικατασταθεί η ανθρώπινη αλληλεπίδραση από "αλγοριθμική ενσυναίσθηση" είναι υπαρκτός. Όταν οι εργαζόμενοι αρχίζουν να "νιώθουν” πιο κατανοημένοι από ένα bot παρά από τον προϊστάμενο τους, η εργασιακή κουλτούρα διαβρώνεται.

5. Ιδιωτικότητα: Η προστασία των προσωπικών δεδομένων αποτελεί θεμελιώδη πρόκληση. Κάθε φορά που ένα HR σύστημα "μαθαίνει” από τα δεδομένα μας, τίθεται το ερώτημα: ποιος έχει πρόσβαση και με ποια δικαιώματα;

6. Fake vs Real: Με την τεχνολογία deepfake, ακόμη και βιογραφικά ή αξιολογήσεις μπορούν να παραποιηθούν. Η επαλήθευση της αυθεντικότητας γίνεται κρίσιμο ζητούμενο.

7. Recycling the past (ανακύκλωση του παρελθόντος): Η AI μαθαίνει από υπάρχοντα δεδομένα. Αν δεν προσθέσουμε τη δημιουργικότητα του ανθρώπου, το αποτέλεσμα είναι απλώς η αναπαραγωγή του χθες.

8. Accountability diffusion (διάχυση ευθύνης): Όταν μια απόφαση λαμβάνεται από αλγόριθμο, ποιος ευθύνεται για το αποτέλεσμα; Ο προγραμματιστής, ο χρήστης ή ο οργανισμός; Η απουσία καθαρής λογοδοσίας είναι ένα από τα πιο επικίνδυνα παράπλευρα φαινόμενα της εποχής.

Από τον φόβο στην ωριμότητα: το νέο πλαίσιο χρήσης της AI

Η λύση δεν είναι να απορρίψουμε την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά να την ενσωματώσουμε υπεύθυνα. Οι οργανισμοί που αντιμετωπίζουν την AI με φόβο χάνουν έδαφος εκείνοι που την προσεγγίζουν με ωριμότητα, δημιουργούν πλεονέκτημα.

Για μια υγιή και δημιουργική υιοθέτηση της AI στο HR, απαιτούνται ορισμένες αρχές:

Ανθρωποκεντρική νοοτροπία: Η AI δεν αντικαθιστά τον άνθρωπο τον ενισχύει.

Συμμετοχή στη διακυβέρνηση: Τα στελέχη HR πρέπει να συμβάλλουν στη χάραξη πολιτικής για την υπεύθυνη χρήση της AI.

Κριτική σκέψη: Κάθε πληροφορία από AI χρειάζεται επαλήθευση, ανάλυση και σύνθεση.

Συναισθηματική νοημοσύνη: Η ανθρώπινη διάσταση — ενσυναίσθηση, συνεργασία, φαντασία — πρέπει να παραμείνει στο επίκεντρο της εργασίας.

Ενσωμάτωση και όχι απομόνωση: Η τεχνολογία πρέπει να είναι μέρος της εργασίας, όχι ξεχωριστό project.

Το μέλλον: AI + HI = Ανθρώπινο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα

Η εξίσωση της νέας εποχής είναι απλή αλλά ισχυρή:

Talent Advantage = AI × HI
(Artificial Intelligence × Human Ingenuity)

Η τεχνητή νοημοσύνη φέρνει δεδομένα, ταχύτητα και προβλεψιμότητα. Η ανθρώπινη ευφυΐα φέρνει κρίση, δημιουργικότητα και ηθική. Ο πραγματικός μετασχηματισμός θα έρθει όταν οι δύο αυτές δυνάμεις συνδυαστούν, όχι όταν η μία υποκαταστήσει την άλλη.

Η τεχνολογία δεν είναι απειλή για την εργασία — είναι κάτοπτρο της ανθρώπινης ωριμότητας. Το στοίχημα του μέλλοντος δεν είναι η αντικατάσταση του ανθρώπου, αλλά η ενίσχυσή του μέσα από την τεχνολογία. Όσο οι οργανισμοί επενδύουν εξίσου στην τεχνητή και στην ανθρώπινη ευφυΐα, τόσο θα διαμορφώνουν ένα μέλλον πιο αποδοτικό, πιο δημιουργικό και πιο ανθρώπινο.

*Υπ. Διδάκτορα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, συγγραφέα του βιβλίου "Ολιστική Νοημοσύνη" 

**Διευθυντή Μονάδας Εκτροφής Ιχθύων, συγγραφέα του βιβλίου "Ολιστική Νοημοσύνη"