Του Λέανδρου Ρακιντζή

Από τα ΜΜΕ δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα, που έγινε viral, στη σφοδρή αντιπαράθεση μεταξύ της Υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας κ. Δόμνας Μιχαηλίδη και του Δημάρχου Αθηναίων κ. Χάρη Δούκα  εξ αιτίας της  με εισήγηση της  τροπολογίας , που ψηφίστηκε πρόσφατα  με την οποία αφαιρείται από τον Δήμο Αθηναίων η εποπτεία του συμφώνου  εξυγίανσης του Γηροκομείου Αθηνών και αναστέλλεται προσωρινά, όσο διαρκεί το σύμφωνο εξυγίανσης (τουλάχιστον 15 χρόνια), ο έλεγχος και η εποπτεία του ΓΑ ως φιλανθρωπικό ίδρυμα από το Δήμο Αθηναίων και ταυτόχρονα μόνο η εποπτεία του σχεδίου εξυγίανσης περνά στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση χωρίς να ορίζονται όργανα και διασικασία, ενώ για το Γηροκομείο ως φιλανθρωπικό ίδρυμα από έλλειψη νομοθετικής πρόβλεψης δεν προβλέπεται να ασκείται έλεγχος από κανένα, γεγονός πρωτοφανές για κράτος δικαίου να μην ελέγχεται νομικό πρόσωπο, που επιχορηγείται από το κράτος. Προφανώς πρόκειται περί lapsus calami (επιεικώς) η παράλειψη, για το ποιος ασκεί εποπτεία και έλεγχο στο Γηροκομείο Αθηνών.

Στη  παραπάνω ρύθμιση αντέδρασε με ανακοίνωση ο Δήμαρχος Αθηναίων, που καταγγέλλει τη κυβέρνηση για την αυθαίρετη αφαίρεση αρμοδιοτήτων από τη τοπική αυτοδιοίκηση και το Δήμο Αθηναίων με την οποία αποσκοπεί να μη γίνονται οι επιβεβλημένοι εξονυχιστικοί έλεγχοι, που ασκούσε ο Δήμος Αθηναίων στη διαδικασία πώλησης περιουσιακών στοιχείων του Γηροκομείου Αθηνών, γιατί δεν υπήρχαν οι αναγκαίες εγγυήσεις διαφάνειας. Ανακοινώσεις διαμαρτυρία εκδώσαν και δημοτικές παρατάξεις στο ΔΑ.

Σαφώς η παραπάνω τροπολογία κατά το σκέλος που αφαιρεί την εποπτεία και τον έλεγχο του ΓΑ από τον ΔΑ αντίκειται στο άρθρο 102 παρ.1 του Συντάγματος, που ορίζει, ότι "η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού, υπέρ των οποίων συντρέχει το τεκμήριο αρμοδιότητας". Η φιλανθρωπία αποτελεί τοπική υπόθεση και ως εκ τούτου ελέγχεται από τη τοπική αυτοδιοίκηση, (άρθρο 75παρ.1 ν.3463/2006 ). Με βάση το νόμο αυτόν ο Δήμος Αθηναίων εποπτεύει και ελέγχει 200 φιλανθρωπικά ιδρύματα της περιφερείας του μεταξύ των οποίων το Γηροκομείο Αθηνών. Επομένως η διάταξη που αφαιρεί από τον Δήμο Αθηναίων την εποπτεία και έλεγχο του Γηροκομείου Αθηνών είναι άκρως αντισυνταγματική και δεν πρέπει να εφαρμοστεί. Σύμφωνα με το άρθρο 93 παρ.4 του Συντάγματος: Τα δικαστήρια οποιουδήποτε βαθμού  κατά τον διάχυτο έλεγχο της συνταγματικότητας δεν εφαρμόζουν μια διάταξη τυπικού νόμου, όταν είναι προδήλως αντισυνταγματική, όπως είναι η θεσπισθείσα με τη παραπάνω τροπολογία. Συνεπώς η παραπάνω τροπολογία πρέπει να καταργηθεί νομοθετικά. Εάν όμως η κυβέρνηση δεν την ανακαλεί, ο Δήμος Αθηναίων πρέπει να καλύψει το κενό σύμφωνα με  τη παραπάνω συνταγματική διάταξη.

Η Ελεήμων Εταιρεία Αθηνών (ΕΕΑ) κοινώς Γηροκομείο Αθηνών είναι το παλιότερο φιλανθρωπικό ίδρυμα της χώρας από το 1867 με μεγάλη ακίνητη περιουσία, που λειτουργεί βάση καταστατικού με τη μορφή σωματείου. Το 2016 λόγω οικονομικών ατασθαλιών η τότε αιρετή διοίκηση εξέπεσε και διοικείτο από προσωρινές διοικήσεις με τελευταία την προταθείσα από τον τότε Δήμαρχο Αθηναίων Κ.Μπακογιάννη από πρόσωπα της επιλογής του, που κατόπιν αρχαιρεσιών, που αμφισβητούνται δικαστικά, κατέστη αιρετή.

Με το ν. 4262/2014 προβλέπεται, ότι: ΄Όταν ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα, που παρέχει κοινωνική φροντίδα έχει οικονομικά προβλήματα μπορεί να τεθεί υπό καθεστώς εξυγίανσης και ότι την εποπτεία της διαδικασίας της εξυγίανσης ασκεί το "Παρατηρητήριο" ένα ad hoc ένα ειδικό πολυμελές όργανο, που λόγω της συνθέσεως του παρείχε εγγυήσεις αξιόπιστης εποπτείας. Η ΕΕΑ την 5-1-2023 υπήχθη σε καθεστώς εξυγίανσης με την υπογραφή του συμφώνου εξυγίανσης, με τον οποίο προβλέπεται η ρύθμιση των χρεών του και η  πληρωμή τους από τα μισθώματα από μακροχρόνιες μισθώσεις  των ακινήτων της , που δεν επιτρέπεται να εκποιηθούν παρά μόνο κατά εξαίρεση και με πολύ αυστηρές προϋποθέσεις.

Επειδή το " Παρατηρητήριο" διατύπωσε κάποιες παρατηρήσεις και επιφυλάξεις για το σχέδιο εξυγίανσης με νόμο η εποπτεία του συμφώνου εξυγίανσης αφαιρέθηκε από το Παρατηρητήριο και ανατέθηκε στο Δήμο Αθηναίων με Δήμαρχο τον Κ.Μπακογιάννη. Άλλαξαν όμως οι καιροί και ο νυν Δήμαρχος Αθηναίων αποδείχθηκε μη συνεργάσιμος και ζητούσε εγγυήσεις διαφάνειας για να εγκρίνει τη σύμφωνα με το σύμφωνο εξυγίανσής πώληση ακινήτων του ΓΑ. Αντί όμως να δοθούν οι εγγυήσεις που ζητούσε ο ΔΑ, με την παραπάνω τροπολογία αφαιρέθηκε από το Δήμο Αθηναίων η εποπτεία για την εφαρμογή του σχεδίου εξυγίανσης, που ανατέθηκε στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής, που δεν είναι ΟΤΑ, αλλά κυβερνητικό όργανο, και αφαιρέθηκε  επίσης προσωρινά όσο διαρκεί το σχέδιο εξυγίανσης δηλαδή 15 χρόνια η εποπτεία της ΕΕΑ, ως φιλανθρωπικό σωματείο χωρίς να ανατεθεί σε κανένα δηλαδή η ΕΕΑ μολονότι λαμβάνει κρατικές χορηγίες δεν υπόκειται σε κανένα έλεγχο. Για την κυβερνητική αυτή πρακτική μπορεί να χρησιμοποιήσομε τη λαϊκή ανατολική σοφία, γιατί οι αλλαγές στην εποπτεία του σχεδίου εξυγίανσης θυμίζουν το φούρνο του Ναστραντίν Χότζα, που τον έκτισε πάνω σε κάρο, που το γύριζε σύμφωνα με τις υποδείξεις από που φυσάει ο άνεμος, η δε αφαίρεση της εποπτείας του Δήμου Αθηναίων στο Γηροκομείο Αθηνών ως φιλανθρωπικό σωματείο τον Καραγκιόζη, που έλεγε " πονάει κεφάλι κόψει κεφάλι". Δεν μπορώ να αντιληφθώ την απάντηση της Υπουργού κ.Μιχαηλίδου, ότι η ανάθεση της εποπτείας του συμφώνου εξυγίανσης στο Δήμο Αθηναίων ήταν ένα πείραμα, δηλαδή απέτυχε γιατί ο Δήμος Αθηναίων έκανε καλά τη δουλειά του. Καμιά φορά, όπως είπε ο Μολιέρος, η δικαιολογία είναι χειρότερη από τη πράξη.

Με την παραπάνω τροπολογία δόθηκαν στην ΕΕΑ σωρεία προνομίων τα παρακάτω όμως δεν είναι συμβατά με το κράτος δικαίου: Όσο διαρκεί το σύμφωνο  εξυγίανσης (τουλάχιστον 15 χρόνια) απαγορεύονται οι αναγκαστικές εκτελέσεις βάση δικαστικών αποφάσεων σε περιουσιακά  στοιχεία της ΕΕΑ ακόμα και εις χείρας τρίτων, δηλαδή δικαιοστάσιο υπέρ του Γηροκομείου. Με το κράτος προνοίας: Θα καταβληθεί στους εργαζόμενους του Γηροκομείου για καθυστερούμενες αποδοχές πριν το 2016 που επιδικάστηκαν με δικαστικές αποφάσεις  μόνο το κεφάλαιο κατά την έναρξη ισχύος του συμφώνου εξυγίανσης και όχι οι τόκοι υπερημερίας. Αυτό όμως είναι παραγραφή ενοχικών δικαιωμάτων, που προστατεύονται από το άρθρο 17παρ.1 του Συντάγματος και την ΕΣΔΑ. Η σεισάχθεια θεσπίζεται υπέρ των αδυνάτων και όχι υπέρ ενός πλουσίου με 800 ακίνητα ιδρύματος. Δεν γνωρίζω αν οι κ.κ. Υπουργοί Δικαιοσύνης και Εργασίας συνυπέγραψαν τη παραπάνω τροπολογία, εάν ναι δεινώς έσφαλαν.

Φυσικά υπάρχει ο αντίλογος από αυτούς που αρκούνται, ότι το Γηροκομείο φαίνεται ότι λειτουργεί κανονικά και οι τρόφιμοι είναι ευτυχισμένοι, αλλά σε ένα κράτος δικαίου, τουλάχιστον για τα ιδρύματα, που χρηματοδοτούνται από το κράτος, πρέπει να υπάρχει διαφάνεια, έλεγχος και λογοδοσία και όχι κατάρηγηση τους με φωτογραφικές διατάξεις.

*Αρεοπαγίτης ε.τ.