Του Ηλία Σ. Μπίσια

Το Ελβετικό Ομοσπονδιακό Διοικητικό Δικαστήριο (BVGer) εξέδωσε πριν λίγες μέρες μια απόφαση με ιδιαίτερη σημασία που συνδέεται με την κατάρρευση της ελβετικής τράπεζας Credit Suisse (CS) και την συγχώνευσή της με την UBS τον Μάρτιο του 2023. 

Με την απόφαση B-2334/2023, το δικαστήριο έκανε δεκτές τις προσφυγές χιλιάδων επενδυτών και ακύρωσε την εντολή της Ελβετικής Αρχής Χρηματοπιστωτικής Αγοράς (FINMA), με την οποία είχε διαταχθεί η διαγραφή των ομολόγων (AT1) της Credit Suisse συνολικής ονομαστικής αξίας 16,5 δισ. ελβετικών φράγκων.

Στις 19 Μαρτίου 2023, στον απόηχο της κατάρρευσης της Credit Suisse, η ελβετική κυβέρνηση, η FINMA, η Ελβετική Κεντρική Τράπεζα (SNB) και η UBS ανακοίνωσαν ένα συντονισμένο πακέτο μέτρων διάσωσης, που προέβλεπε την εξαγορά της Credit Suisse από την UBS.
Βάσει κατεπείγουσας νομοθετικής ρύθμισης της ελβετικής κυβέρνησης που εκδόθηκε την ίδια ημέρα, η FINMA εξουσιοδοτήθηκε να διατάξει τη διαγραφή όλων των AT1 τίτλων της Credit Suisse, μέτρο που εφαρμόστηκε άμεσα.

Οι προσφυγές και τα νομικά επιχειρήματα

Κατά της απόφασης αυτής προσέφυγαν περίπου 3.000 επενδυτές, καταθέτοντας σχεδόν 360 αιτήσεις ακύρωσης ενώπιον του BVGer. Οι προσφεύγοντες υποστήριξαν ότι η διαγραφή στερείτο τόσο συμβατικής όσο και νομικής βάσης, καθώς δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις ενεργοποίησης των όρων των AT1 τίτλων.

Αντίθετα, η FINMA και η UBS προέβαλαν ότι οι προϋποθέσεις αυτές είχαν πληρωθεί, επικαλούμενες την ύπαρξη "Viability Event" και την επείγουσα ανάγκη σταθεροποίησης του συστήματος, ενώ τόνισαν ότι η διαγραφή στηριζόταν σε επαρκές κανονιστικό θεμέλιο.

Το σκεπτικό του Δικαστηρίου

Το BVGer έκρινε ότι τα ομόλογα AT1 αποτελούν μέσα κεφαλαιακής ενίσχυσης (capital instruments) εντασσόμενα στο πρόσθετο βασικό κεφάλαιο (Additional Tier 1) μιας τράπεζας. Ως ομόλογα "write-off" μπορούν να διαγραφούν μόνο εφόσον επέλθει συμβατικά προβλεπόμενο γεγονός βιωσιμότητας ("Viability Event").

Σύμφωνα με το δικαστήριο, κατά τον χρόνο της διαγραφής δεν υπήρξε Viability Event, καθώς η Credit Suisse παρέμενε κεφαλαιακά επαρκής και συμμορφωνόταν με τις εποπτικές απαιτήσεις. Τα μέτρα που ελήφθησαν από την SNB και την Ομοσπονδία στόχευαν αποκλειστικά στη διασφάλιση ρευστότητας και δεν συνιστούσαν γεγονός που να ενεργοποιεί τη ρήτρα διαγραφής.

Έλλειψη επαρκούς νομικής βάσης

Περαιτέρω, το δικαστήριο επεσήμανε ότι η διαγραφή των τίτλων συνιστούσε ουσιώδη επέμβαση στο δικαίωμα ιδιοκτησίας των ομολογιούχων κατά το Ελβετικό Σύνταγμα, η οποία δεν μπορεί να στηρίζεται σε αόριστη ή γενική εξουσιοδότηση. Οι διατάξεις του τραπεζικού δικαίου που επικαλέστηκε η FINMA δεν παρείχαν επαρκή νομική βάση για τη διαγραφή δικαιωμάτων τρίτων. Περαιτέρω, η κατεπείγουσα ομοσπονδιακή πράξη του Μαρτίου 2023 κρίθηκε αντίθετη προς το Σύνταγμα, καθώς δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις που τίθενται για την υιοθέτηση προσωρινής νομοθεσίας και προσέβαλε το δικαίωμα της ιδιοκτησίας των ομολογιούχων.

Προσφυγή στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο / Συνέπειες

Η απόφαση του BVGer δεν είναι τελεσίδικη. Η FINMA έχει ήδη ανακοινώσει την πρόθεσή της να ασκήσει προσφυγή ενώπιον του ανώτατου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου (Bundesgericht).

Σε περίπτωση που η απόφαση επικυρωθεί, η UBS ενδέχεται να υποχρεωθεί να επαναγράψει ή να αποζημιώσει τους κατόχους των διαγραφέντων AT1 ομολόγων, γεγονός που θα μπορούσε να έχει ουσιώδεις επιπτώσεις στην κεφαλαιακή της επάρκεια και να δημιουργήσει δεδικασμένο με ευρύτερες συνέπειες για τη νομική αντιμετώπιση τραπεζικών κρίσεων και εποπτικών παρεμβάσεων.

*Ο Ηλίας Σ. Μπίσιας είναι Δικηγόρος Αθηνών, Ελβετίας, Γερμανίας, μέλος των Δικηγορικών Συλλόγων Αθηνών (Δ.Σ.Α.), Zυρίχης, Ελβετίας (ZAV, SAV), Φρανκφούρτης, Γερμανίας  (RAK, DAV), www.bissiaslaw.com