Του Χριστόφορου Υφαντίδη*

Η ναυτιλία βρίσκεται σήμερα στο σταυροδρόμι μιας πολυδιάστατης μετάβασης. Καθώς οι πιέσεις για απανθρακοποίηση εντείνονται, το εμπόριο καυσίμων, η στρατηγική εκμετάλλευσης ναυπηγείων, η ανάπτυξη δικτύων ανεφοδιασμού και η προσαρμογή των διεθνών γραμμών μεταφοράς, συγκροτούν έναν νέο, δυναμικό χάρτη προκλήσεων και ευκαιριών.

Από το HFO στο μέλλον των καυσίμων

Το ναυτιλιακό καύσιμο, για δεκαετίες σχεδόν αμετάβλητο, βρίσκεται στο επίκεντρο της παγκόσμιας στρατηγικής βιωσιμότητας. Η εφαρμογή του IMO 2020, που περιόρισε την περιεκτικότητα σε θείο στο 0,5%, επιτάχυνε την απομάκρυνση από το παραδοσιακό Heavy Fuel Oil (HFO). Η αγορά καυσίμων στράφηκε σε VLSFO, LNG και diesel, όμως το πραγματικό στοίχημα βρίσκεται στα επόμενα βήματα: πράσινη αμμωνία, μεθανόλη, υδρογόνο, ακόμα και ηλεκτρική πρόωση σε μικρές αποστάσεις.

Προβλήματα όπως η διαθεσιμότητα, το κόστος, η ασφάλεια, και η έλλειψη υποδομών δημιουργούν ένα περιβάλλον αβεβαιότητας. Εδώ ακριβώς εντοπίζεται η ανάγκη στρατηγικού σχεδιασμού και καινοτομίας, με τη ναυτιλιακή βιομηχανία να καλείται να επενδύσει έξυπνα και με μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Διεθνές εμπόριο και γεωπολιτική αβεβαιότητα

Οι κρίσεις των τελευταίων ετών – από την πανδημία μέχρι τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ένταση στη Μέση Ανατολή – απέδειξαν την ευθραυστότητα του εφοδιαστικού συστήματος. Οι ναυτιλιακές διαδρομές τροποποιούνται, οι χρόνοι ανεφοδιασμού επιμηκύνονται και τα κόστη εκτοξεύονται.

Η ανάγκη για ασφαλή και αποτελεσματική τροφοδοσία των διεθνών γραμμών μεταφοράς είναι πλέον πιο επιτακτική από ποτέ. Ο εφοδιασμός πλοίων με συμβατικά ή εναλλακτικά καύσιμα απαιτεί σύγχρονες υποδομές, διεθνή συνεργασία και ενιαία πρότυπα. Πρωτοβουλίες όπως οι "πράσινοι διάδρομοι" (green corridors) σε βασικές εμπορικές ρότες έχουν ξεκινήσει, αλλά απαιτούν συμμετοχή κρατών, λιμένων και ιδιωτών.

Ελληνική ναυτιλία: Πέρα από τη θάλασσα

Η Ελλάδα διατηρεί την πρωτοκαθεδρία σε πλοιοκτησία παγκοσμίως, αλλά οι νέες συνθήκες απαιτούν αναβάθμιση και σε άλλους κρίκους της αλυσίδας: ναυπηγεία, λιμένες και υποδομές Bunkering.

Η αναβίωση των ελληνικών ναυπηγείων (Ελευσίνα, Σκαραμαγκάς, Σύρος) είναι κρίσιμη – όχι μόνο για λόγους απασχόλησης ή τεχνογνωσίας, αλλά και ως μοχλός ενεργειακής προσαρμογής. Τα ναυπηγεία καλούνται να υποστηρίξουν μετασκευές για νέα καύσιμα, εγκατάσταση scrubbers, παραγωγή dual-fuel πλοίων και μικρής κλίμακας LNG carriers.

Ταυτόχρονα, ο Πειραιάς και άλλα λιμάνια μπορούν να μετατραπούν σε κόμβους ανεφοδιασμού πολλαπλών καυσίμων, εξυπηρετώντας πλοία από Ασία, Αφρική και Ευρώπη. Η εγκατάσταση υποδομών ανεφοδιασμού με LNG, αμμωνία ή υδρογόνο, καθώς και η ενίσχυση της ψηφιακής παρακολούθησης των ροών, αποτελούν πεδία με σημαντική αναπτυξιακή δυναμική.

Τροφοδοσία γραμμών και νέες προτεραιότητες

Οι διεθνείς γραμμές μεταφοράς αλλάζουν. Οι ναυτιλιακές εταιρείες επανασχεδιάζουν τα δρομολόγια, επιλέγοντας ασφαλέστερα, αποδοτικότερα και – κυρίως – ενεργειακά αποδοτικά σημεία ανεφοδιασμού. Η Ελλάδα μπορεί να εξελιχθεί σε βασικό σταθμό για πλοία που διαπλέουν τη Μεσόγειο, συνδέοντας την Ασία με την Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική.

Παράλληλα, νέες αγορές Bunkering δημιουργούνται, όπως στα νησιά που μπορούν να λειτουργήσουν ως δορυφορικοί σταθμοί εφοδιασμού. Αυτό απαιτεί ευθυγράμμιση με τα διεθνή πρότυπα ασφαλείας, ενεργειακές επενδύσεις και θεσμική στήριξη.

Ναυτιλία και πράσινη ανάπτυξη

Η στρατηγική του IMO για μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050 αλλάζει τα δεδομένα. Η συμμόρφωση δεν είναι πλέον μόνο νομική υποχρέωση, αλλά και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Οι πλοιοκτήτες που θα επενδύσουν νωρίς σε πράσινες λύσεις θα εξασφαλίσουν καλύτερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση, ευνοϊκότερους όρους ναύλωσης και συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις (π.χ. ETS της Ε.Ε. για τις εκπομπές άνθρακα).

Στο νέο τοπίο, το καύσιμο γίνεται στρατηγικό προϊόν. Η πρόσβαση σε φθηνό, βιώσιμο και αξιόπιστο καύσιμο θα καθορίσει τη βιωσιμότητα όχι μόνο πλοίων, αλλά και ολόκληρων εταιρειών.

Η ανάγκη για εθνική στρατηγική

Για την Ελλάδα, η ναυτιλία δεν είναι απλώς επιχειρηματική δραστηριότητα – είναι εθνικό πλεονέκτημα. Η σύνδεσή της με τη βιομηχανία καυσίμων, τα ναυπηγεία, την καινοτομία και τη γεωπολιτική σταθερότητα μπορεί να αποτελέσει πυλώνα βιώσιμης ανάπτυξης.

Χρειάζεται, όμως, συντονισμός. Ένα εθνικό σχέδιο που θα συνδέει:

• Την εκπαίδευση και αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού.

• Την επανεκκίνηση των ναυπηγείων με σύγχρονη τεχνολογία.

• Τη μετατροπή των λιμένων σε πράσινα logistics hubs.

• Την στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας στα καύσιμα επόμενης γενιάς.

 

Η ναυτιλία δεν είναι στατική. Αντίθετα, αντανακλά τις παγκόσμιες εξελίξεις με ταχύτητα και ένταση. Το εμπόριο καυσίμων, τα ναυπηγεία, οι διεθνείς γραμμές και η ενεργειακή στρατηγική συνδέονται πλέον σε έναν ενιαίο μηχανισμό.

Η ελληνική ναυτιλία έχει τα μέσα να πρωταγωνιστήσει. Το ερώτημα δεν είναι πλέον "αν", αλλά "πώς" και "πότε" θα γίνουν οι αναγκαίες κινήσεις ώστε να διατηρηθεί η πρωτοκαθεδρία σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία.

*Διευθ/νων Σύμβουλος Finecor Oil Bunkering s.a