Του Θοδωρή Γιάνναρου

Πάνε χρόνια, που οι Έλληνες δεν έχουν βιώσει την ύπαρξη ενός χαρισματικού ηγέτη τον οποίο οι πολιτικοί, φίλοι και αντίπαλοι θα σέβονται και θα υπολογίζουν! Πάνε χρόνια που εκατοντάδες χιλιάδες συγκεντρώνονταν για να ακούσουν τους πύρινους λόγους και να χειροκροτούν θερμά, διακόπτοντας πολλές φορές την ομιλία! Υπήρχε ενθουσιασμός και προσμονή για κάτι καλύτερο, και παρ’ όλα λάθη και υπερβολές, έγιναν όντως πράγματα για τη χώρα και τους πολίτες… επαναλαμβάνω, παρ’ όλα τα λάθη και τις υπερβολές, τις οποίες πλέον εδώ και μια ντουζίνα χρόνια καλούμαστε να πληρώσουμε! Σε κάθε περίπτωση, εκείνους τους ηγέτες ο λαός τους ακολουθούσε και συγχωρούσε ακόμα και τα λάθη που διέπρατταν! 

Υπήρχαν κάποτε ηγέτες όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου, που μπήκαν στο πάνθεον των ηγετών αυτής της χώρας και από κάτω  -μετά από αυτούς το χάος. Και βέβαια εμφανίστηκαν κάποιοι μικροηγέτες, όπως ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, που όμως απείχε παρασάγγας από τους δύο αυτούς "εμβληματικούς” Έλληνες.

Το σήμερα πια, δεν γεννάει ηγέτες. Οι περισσότεροι είναι κατασκευάσματα της κοινής γνώμης.

Δεν μπορεί όμως ξαφνικά… έτσι, από τη μια μέρα στην άλλη, να εξαφανίστηκαν -ως δια μαγείας οι ηγέτες, ή μήπως εξαφανίστηκαν άλλα πράγματα, όπως η κριτική σκέψη και η πολιτικοποίηση από τις νεότερες γενιές, χαρίσματα που γεννούσαν και άντρωναν ηγέτες;

Δυστυχώς σήμερα, η πλήρης "αποπολιτικοποίηση”, η οποία αποτελεί αδυναμία ή πρόκειται για αδιαφορία μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού να εμπλακούν στον καθορισμό των βασικών επιλογών που αφορούν στην κοινωνία των πολιτών, στην οποία ανήκουν και κατά συνέπεια επηρεάζουν το παρόν και το μέλλον, ως χαρακτηριστικό γνώρισμα της εποχής που ζούμε, παραπέμπει σε διαφορετικά κοινωνικά πλαίσια, εκεί που οι πολίτες δεν ενδιαφέρονται, ούτε ασχολούνται ιδιαίτερα με τα χαρακτηριστικά και τον τρόπο λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, αλλά κυρίως με τα παραγόμενα αποτελέσματα από τη "όποια” λειτουργία του. Ως εκ τούτου, πώς γίνεται κατανοητή σήμερα, η ενεργός συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και υπό ποιες προϋποθέσεις άραγε;

Μα γνώμονα τη σκέψη του Αριστοτέλη στα "Πολιτικά”, ο τίτλος του "πολίτη” αναφέρεται όχι αδιάκριτα σε όλα τα μέλη μιας οργανωμένης κοινωνίας, αλλά μόνον σε εκείνα τα μέλη  που συμμετέχουν ενεργά στα πολιτικά δρώμενα, και κατ’ αυτόν τον τρόπο επηρεάζουν την άσκηση της εξουσίας από τους εκπροσώπους, τους οποίους οι ίδιοι εκλέγουν.  

Από αυτά που υποστηρίζει ο Αριστοτέλης στο πόνημά του είναι, ότι εκείνοι που δεν αναμειγνύονται στα δημόσια δρώμενα είναι όχι μόνον αδιάφοροι, αλλά και κοινωνικά άχρηστοι. 

Ένας μη ενεργός πολίτης  -αυτός που δηλαδή δεν έχει συμμετοχή στις δημόσιες υποθέσεις και αποσύρεται στα προσωπικά του ενδιαφέροντα και στόχους, αποτελεί "βαρύδι” για την κοινωνία των πολιτών στην οποία αναγκαστικά ανήκει  -είναι κάτι που δεν αποτελεί επιλογή, είναι είναι ο ορισμός του ελαττώματος.

Η αποπολιτικοποίηση αποτελεί δυστυχώς το "γνώρισμα” της εποχής μας και η μη ενασχόληση με τα πολιτικά θέματα που αφορούν στην κοινωνία, να αποτελούν έννοια που έχει εμφανιστεί ιδιαίτερα έντονα τα τελευταία χρόνια, γεγονός που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως "κοινωνική πληγή”. Αυτή η έννοια που έχει προκύψει σχετικά με την αποπολιτικοποίηση, αναφέρεται αφ’ ενός σε διαδικασίες διακυβέρνησης που εκφεύγουν  της πολιτικής και αφ’ εταίρου αναφέρεται και στην αδυναμία μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων, να κατανοήσουν επαρκώς τα πολιτικά διακυβεύματα, τα συμφέροντα που εμπλέκονται, καθώς και τις εναλλακτικές επιλογές και να συμμετάσχουν ενεργά στην άσκηση της πολιτικής στον τόπο τους και άρα συμμετέχουν ενεργά στην βαθμιαία "συρρίκνωση” της δημοκρατικά ασκούμενης πολιτικής!

Η αποπολιτικοποίηση έχει διάφορες μορφές, όπως η αύξηση της αποχής στις εκλογικές αναμετρήσεις, η μείωση της ενσωμάτωσης σε πολιτικές παρατάξεις, αλλά και η ανύπαρκτη ουσιαστικά εμπιστοσύνη που εκφράζουν οι πολίτες προς τους αιρετούς εκπροσώπους τους, καθώς και σε ολόκληρο το πολιτικό σύστημα.

Υπάρχουν σίγουρα προϋποθέσεις για μια ευρύτερη ενεργή συμμετοχή και εμπλοκή των πολιτών στην άσκηση της εξουσίας,  όπως η συστηματική ενημέρωση για τα κρίσιμα ζητήματα και καταστάσεις που επηρεάζουν συγχρόνως και το παρόν και το μέλλον  καθώς και τη δυνατότητα επηρεασμού των γεγονότων και των καταστάσεων αυτών μέσα από τη βασική πρακτική μιας αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, δηλαδή τις εκλογές, και όχι μόνον.

Σήμερα δυστυχώς, η σύγκριση με το παρελθόν είναι θλιβερή. Ο Καποδίστριας έφτιαξε το ελληνικό κράτος. Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, προχώρησε σε αναδιανομή της εθνικής γης και υποστήριξε την αγροτιά. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, κατέστησε την Ελλάδα μεγάλη, εδαφικά και πληθυσμιακά, ο  Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου αναβάθμισαν την Ελλάδα στην Ευρώπη και στο διεθνές στερέωμα, αλλά μετά από αυτούς, το απόλυτο κενό.

Το έλλειμα ηγετών σε όλο το πολιτικό φάσμα και από τα δεξιά και από τα αριστερά είναι ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα στην Ελλάδα των τελευταίων δεκαετιών. Και πως να προκύψουν αυτοί οι ηγέτες με την υψηλή εθνική συνείδηση και την ανάλογη κοινωνική ευαισθησία, όταν οι απολιτίκ-πολίτες επιλέγουν τους εκπροσώπους τους από το σωρό  -τους "χαριτωμένους” με την μεγάλη δημοσιότητα. Είναι ποτέ δυνατόν από το σωρό αυτών των "χαριτωμένων” του ΤικΤοκ,  του Facebook ή του Instagram, τα πολιτικά κόμματα να εντοπίσουν ηγέτες; Είναι μάλλον αδύνατο και ουτοπικό! Πολιτικούς αρχηγούς που το έργο τους να αποτελεί σταθμό στην ιστορία της χώρας μας.

"Για ν’ αλλάξουν τα πράγματα, αλλάζουμε πρώτα εμείς και καθοδηγούμε στη συνέχεια τα παιδιά και τα εγγόνια μας…”.