Του Αλέξανδρου Ρισβά*

Από το 2013, όταν και τέθηκε σε εφαρμογή το πρόγραμμα χορήγησης αδειών διαμονής για επενδυτές ακίνητης περιουσίας (γνωστό ως Golden Visa), η Ελλάδα κατόρθωσε να εισέλθει δυναμικά στον παγκόσμιο χάρτη των χωρών που προσελκύουν επενδυτικά κεφάλαια μέσω αντίστοιχων προγραμμάτων επενδυτικής μετανάστευσης. Ως δικηγόρος που ασχολούμαι ενεργά με τον τομέα αυτό από την πρώτη ημέρα εφαρμογής του προγράμματος, θεωρώ καθήκον μου να επισημάνω τόσο τα σημαντικά οφέλη που έχει αποφέρει στην ελληνική οικονομία όσο και τα προβλήματα που απειλούν σήμερα την αποτελεσματικότητα και τη βιωσιμότητά του.

Οικονομική ανάσα σε μια δύσκολη περίοδο

Η Golden Visa λειτούργησε ως σημαντικό εργαλείο προσέλκυσης ρευστότητας σε μια περίοδο όπου η Ελλάδα δοκιμαζόταν από την οικονομική κρίση. Ξένοι επενδυτές απέκτησαν ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα, ενισχύοντας άμεσα την οικοδομική δραστηριότητα, αναμορφώνοντας ολόκληρες περιοχές, προσφέροντας διέξοδο στον κατασκευαστικό και μεσιτικό κλάδο καθώς και στους υπερχρεωμένους πολίτες-ιδιοκτήτες κατοικιών. Άλλωστε, κυρίως οι τελευταίοι ήταν οι περισσότερο κερδισμένοι των προηγούμενων ετών μιας και πώλησαν τα ακίνητά τους σε τιμές που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να πιάσουν. Με τα χρήματα αυτά εξόφλησαν υποχρεώσεις προς τράπεζες και δημόσιο και τα επανεπένδυσαν στην Ελληνική οικονομία. Επιπλέον, λόγω του προγράμματος της Golden Visa δημιουργήθηκε μεγάλη ζήτηση για τεχνικά επαγγέλματα, νομικές και φοροτεχνικές υπηρεσίες, ενώ παράλληλα εισήχθη πολύτιμο ξένο συνάλλαγμα στην ελληνική αγορά.

Η πραγματική αξία όμως του προγράμματος δεν εξαντλείται μόνο στην αγορά των ακινήτων. Οι επενδυτές Golden Visa είναι άνθρωποι που, κατά την είσοδό τους στη χώρα, καταναλώνουν αγαθά και υπηρεσίες, συμβάλλοντας γενικότερα στην εγχώρια οικονομία και στην αναβάθμιση του αστικού ιστού.

Η σκιά των καθυστερήσεων

Δυστυχώς, τα τελευταία δύο χρόνια, η εικόνα αυτή αρχίζει να αλλοιώνεται. Οι διαδικασίες εξέτασης αιτήσεων Golden Visa έχουν επιβαρυνθεί με πρωτοφανείς καθυστερήσεις. Αιτήματα που άλλοτε διεκπεραιώνονταν σε διάστημα δύο ή τριών μηνών, σήμερα καθυστερούν έως και δύο χρόνια, χωρίς σαφές χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Αυτή η κατάσταση έχει αρχίσει να λειτουργεί αποτρεπτικά για τους ενδιαφερόμενους επενδυτές, οι οποίοι, όπως είναι φυσικό, στρέφονται σε άλλες αγορές όπου οι διαδικασίες είναι πιο αποτελεσματικές, γρήγορες και προβλέψιμες.

Το Υπ. Μετανάστευσης, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση, και ειδικά τα κατά τόπου Τμήματα Αδειών Διαμονής, λειτουργούν πλέον υπό ασφυκτική πίεση, αδυνατώντας να ανταποκριθούν στον αυξανόμενο όγκο των αιτήσεων. Το φαινόμενο είναι εντονότερο σε περιφέρειες όπως η Αττική, όπου συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο μέρος των αιτήσεων, και έχει ως αποτέλεσμα να ακυρώνεται στην πράξη η ανταγωνιστικότητα του ελληνικού προγράμματος έναντι άλλων ευρωπαϊκών κρατών.

Μια ρεαλιστική και εφαρμόσιμη λύση

Η λύση στο πρόβλημα δεν απαιτεί απαραίτητα την αύξηση του προσωπικού ή την υπέρμετρη αναδιοργάνωση του Υπουργείου Μετανάστευσης. Αρκεί η άντληση έμπνευσης από την επιτυχημένη πρακτική που εφαρμόστηκε πρόσφατα από την ΑΑΔΕ αναφορικά με την έκδοση Αριθμών Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) για αλλοδαπούς. Αντί οι αιτήσεις να συγκεντρώνονται αποκλειστικά σε συγκεκριμένες ΔΟΥ (όπως η ΔΟΥ Εξωτερικού), η ΑΑΔΕ αποφάσισε να τις διανείμει ισομερώς σε όλες τις εφορίες της επικράτειας. Το αποτέλεσμα ήταν η αποσυμφόρηση των σημείων συμφόρησης και η θεαματική επιτάχυνση της διαδικασίας.

Το ίδιο μοντέλο θα μπορούσε να υιοθετήσει και το Υπουργείο Μετανάστευσης για τις αιτήσεις Golden Visa. Δηλαδή, να αποκεντρωθεί η διαχείριση τους και να συμμετέχουν περισσότερες αποκεντρωμένες διοικητικές μονάδες, με αναλογική κατανομή των φακέλων σε περιφέρειες με μικρότερο φόρτο εργασίας. Η χρήση τεχνολογίας, η τυποποίηση των διαδικασιών και η υποστήριξη με κατάλληλο εκπαιδευμένο προσωπικό θα μπορούσαν να συμβάλουν καταλυτικά στη βελτίωση της κατάστασης, χωρίς να απαιτηθούν ιδιαίτερα μεγάλοι πόροι.

Το παράθυρο ευκαιρίας δεν θα μείνει για πάντα ανοιχτό

Η Ελλάδα διαθέτει ένα πρόγραμμα που παραμένει, παρά τα προβλήματα, από τα πιο ανταγωνιστικά στην Ευρώπη. Παρά τις τελευταίες αυξήσεις των ελαχίστων ποσών επένδυσης που εφαρμόστηκαν με τον Ν.5100/2024, αυτές δεν έχουν ακόμη αναχαιτίσει το ενδιαφέρον. Μάλιστα, οι τελευταίες αλλαγές ήρθαν ως βοήθεια στην αντιμετώπιση στης στεγαστική κρίσης στη χώρα μας. Όμως, το χρονικό παράθυρο στο οποίο η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει αυτό το πλεονέκτημα δεν θα μείνει ανοιχτό για πάντα. Εάν συνεχιστούν οι καθυστερήσεις και η αβεβαιότητα, οι υποψήφιοι επενδυτές θα επιλέξουν άλλες χώρες που προσφέρουν την ίδια ευρωπαϊκή προοπτική με μεγαλύτερη ταχύτητα.

Η Πολιτεία οφείλει να προσεγγίσει το πρόγραμμα επενδυτικής μετανάστευσης όχι ως μια διοικητική υποχρέωση, αλλά ως στρατηγικό εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης. Αν το κάνει, θα διαπιστώσει ότι οι λύσεις είναι μπροστά μας και ότι η επιτυχία του προγράμματος μπορεί να συνεχιστεί για πολλά ακόμη χρόνια.

*Εταίρος Διαχειριστής, Ρισβάς & Συνεργάτες Δικ. Ετ., Μέλος Επιτροπής Real Estate ΣΑΕ|Ε