Του Λέανδρου Ρακιντζή

Με το ν.4940/14-6-2022, όπως τροποποιήθηκε με τους ν.5149/2024 και 5182/2024  και τίτλο "στοχοποίησης, αξιολόγησης και ανταμοιβής για αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης" ανατράπηκε το ισχύον μέχρι τότε καθεστώς της αξιολόγησης των ΔΥ και καθιερώθηκε ένα σύστημα αξιολόγησης με παροχές κινήτρων και ανταμοιβές (bonus), όταν επιτυγχάνονται συγκεκριμένοι στόχοι. Σύμφωνα με εξαγγελίες του πρωθυπουργού ο θεσμός της αξιολόγησης θα καταχωρηθεί  συνταγματικά κατά την προσεχή αναθεώρηση του Σ.

H υπηρεσιακή κατάσταση των υπαλλήλων του Δημοσίου, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ από τους ΚΠΔΥ και ΚΔΥ με τους οποίους μέχρι το 2023 ρυθμίζονταν  η αξιολόγηση τους και οι οποίοι σε προηγούμενες αξιολογήσεις  σε ποσοστό 85ο/ο και με στερεότυπη αιτιολογία είχαν βαθμολογηθεί ως άριστοι. Το εκπληκτικό αυτό ποσοστό οφείλεται, αφενός στο τρόπο που συντάσσονται οι εκθέσεις αξιολόγησης, αφετέρου, ότι πρώτος αξιολογητής ήταν ο προϊστάμενος του υπαλλήλου με τον οποίον όλοι οι υπάλληλοι φροντίζουν να έχουν καλές σχέσεις.

Μετά την εισαγωγή το 2023 του συστήματος στοχοποίησης και ανάπτυξης δεξιοτήτων των ΔΥ μαζί με το σύστημα κινήτρων αμοιβών για ατομική και ομαδική απόδοση και βάση αυτών αξιολόγησης των υπαλλήλων το 33ο/ο αυτών  έχει χαρακτηριστεί από τους προϊσταμένους τους ως υψηλής απόδοσης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το 2019 ήταν 83ο/ο. Κατόπιν επεξεργασίας με τεχνική νοημοσύνη των σχετικών ειδικών αιτιολογιών στις εκθέσεις αξιολόγησης προέκυψε. Ότι από τους 54.000 υπαλλήλους, που αξιολογήθηκαν, 15.000 περίπου θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως υψηλής απόδοσης.

Μεγάλος αριθμός ΔΥ ιδίως εκπαιδευτικοί αρνούνται να αξιολογηθούν βάση των παραπάνω διατάξεων. Για την αντιμετώπιση του φαινόμενου αυτού προβλέπεται η άρνηση αξιολόγησης  να θεσπιστεί ως πειθαρχικό αδίκημα  που μπορεί να επιφέρει την ποινή της οριστικής απόλυσης. Συγκεκριμένα προβλέπεται,  ότι σε περίπτωση ή παράλειψης υπαλλήλου να συμμετάσχει σε ενέργεια που θα αφορά στον προγραμματισμό, στην αξιολόγηση, στη στοχοθεσία, στις μετρήσεις ή στις επιμορφώσεις και σε κάθε άλλη διαδικασία σχετικά με την απόδοση ή την ποιότητα των υπηρεσιών του Δημοσίου, θα επιβάλλεται πειθαρχική ποινή όχι κατώτερη από πρόστιμο ίσο με τις αποδοχές δύο μηνών. Η ποινή της οριστικής παύσης θα είναι δυνατόν να επιβάλλεται στην περίπτωση της κατ΄ επανάληψη για δύο συνεχόμενες αξιολογικές  περιόδους άρνησης υπαλλήλου να λάβει μέρος, να διευκολύνει ή να προβεί στη διαδικασία αξιολόγησης είτε ως αξιολογητής είτε ως αξιολογούμενος.

Οι εκθέσεις αξιολόγησης χρησιμεύουν κυρίως για τις προαγωγές και τοποθετήσεις των ΔΥ σε θέσεις ευθύνης από τα υπηρεσιακά συμβούλια , τα οποία επειδή δεν μπορούσαν να σχηματίσουν σαφή εικόνα για τους υποψηφίους, που είχαν σχεδόν όλοι βαθμολογηθεί ως άριστοι, χρησιμοποιούσαν άλλα κριτήρια κυρίως πολιτικά. Οι παραληφθέντες προσφεύγανε δικαστικά και συνήθως λόγω βραδείας απονομής της δικαιοσύνης δικαιώνονταν δικαστικά.

Εξαιρούνται από τις ρυθμίσεις του παραπάνω νόμου τα Υπουργεία Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας, Ναυτιλίας και Νησιώτικης Πολιτικής, οι ΟΤΑ, οι αυτοτελείς υπηρεσίες, τα ΝΠΔΔ και τα ΝΠΙΔ που ανήκουν στη Γενική Κυβέρνηση. Συνεπώς ένα πολύ μεγάλο μέρος των υπαλλήλων του Δημοσίου Τομέα εξακολουθούν να αξιολογούνται με βάση τους προηγούμενους νόμους.

Για τους υπαλλήλους που υπάγονται στις ρυθμίσεις του παραπάνω νόμου καταργήθηκε η βαθμολογική αξιολόγηση και χαρακτηρίζονται πλέον ως επαρκείς ή μη επαρκείς. Ο υπάλληλος του οποίου η αξιολόγηση είναι χαμηλή σε συνεννόηση με τον προϊστάμενο του εντοπίζουν δεξιότητες, που χρειάζονται βελτίωση και παρακολουθεί επιμορφωτικά προγράμματα για τη βελτίωση τους.

Επομένως η μετά συνεπειών αξιολόγηση των ΔΥ αποτελεί μια βασική ουκ άνευ παράγραφο στο όλο σύστημα της Δημόσιας Διοίκησης , που πρέπει να εφαρμόζεται συνολικά χωρίς αστερίσκους και εκπτώσεις για να έχομε βέλτιστα αποτελέσματα. 

*Αρεοπαγίτης ε.τ.