*Του Καθ. Γιάννη Μανιάτη

Βρίσκεται σε εξέλιξη μια συστηματική προσπάθεια υπονόμευσης από την πλευρά της συντηρητικής ΕΕ και της Προέδρου της Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν, των δύο βασικών πυλώνων Ευρωπαϊκής Πολιτικής, αυτών της Πολιτικής Συνοχής και της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

Α. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ

Η Πολιτική Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η πιο έμπρακτη απόδειξη της ευρωπαϊκής Αλληλεγγύης. Ένας πυλώνας κοινωνικής και εδαφικής ισότητας, θεμελιωμένος σε πολιτικές επιλογές με ιδεολογικό βάθος και ιστορικό αποτύπωμα. 

Τα προγράμματα Συνοχής 2014–2020 και 2021–2027, αυξάνουν το ΑΕΠ της Ένωσης κατά 0,9% ως το 2030. Κάθε ευρώ που επενδύεται στα παραπάνω προγράμματα αποδίδει 1,3 ευρώ πρόσθετου ΑΕΠ έως το 2030 και σχεδόν τριπλάσιο έως το 2043. Αυτό ισοδυναμεί με ετήσιο ποσοστό απόδοσης της τάξης του 4%.

Εκτός όμως από αριθμούς, μιλάμε για δημόσιες επενδύσεις που σώζουν ζωές, δημιουργούν θέσεις εργασίας, προσφέρουν πρόσβαση σε υγεία, εκπαίδευση και στέγη. Στηρίζουν τη σταδιακή άρση του γεωγραφικού αποκλεισμού, την σύγκλιση των Περιφερειών, τη στήριξη των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων, τη δημιουργία υποδομών στις πιο απομονωμένες περιοχές. Είναι μια πολιτική με σαφή και ορατά αποτελέσματα. Όμως, μετά το 2027 ο κίνδυνος αποδόμησης αυτής της πολιτικής, είναι υπαρκτός.

Β. Η ΠΡΩΤΗ ΥΠΟΝΟΜΕΥΣΗ

Η πρόσφατη ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο: "Ο δρόμος προς το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο" αποκαλύπτει ότι ο προσανατολισμός για την περίοδο μετά το 2027 είναι η συνένωση των Ταμείων της Πολιτικής Συνοχής ύψους άνω των 390 δις με αυτά της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, με στόχο τη δημιουργία ενός ενιαίου προγράμματος βασισμένου σε 27 εθνικά πακέτα. Ουσιαστικά, σηματοδοτεί την αρχή του τέλους για την Πολιτική Συνοχής αλλά και την Κ.Α.Π. όπως τις γνωρίσαμε.

Η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σχεδιάζει τη δημιουργία μιας νέας υπηρεσίας 200 δημοσίων υπαλλήλων, που θα λογοδοτούν μόνο στην ίδια και θα αναλάβουν τη διαχείριση φακέλων Περιφερειακής Πολιτικής, σε μία λογική συγκεντρωτικής, τεχνοκρατικής προσέγγισης, αποσυνδεδεμένης από τις τοπικές και περιφερειακές ανάγκες. 

Η αποσύνδεση της Συνοχής από την αρχή της Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης, η παράκαμψη των Περιφερειών και η υπαγωγή όλων των διαδικασιών σε άμεση διαχείριση από την κυβέρνηση κάθε κράτους - μέλους (με τη συγκρότηση υπηρεσιών που θα λογοδοτούν απευθείας στην πρόεδρο της Επιτροπής) συνιστούν μια σαφή στροφή: από το Κοινωνικό Κράτος των Περιφερειών στο απρόσωπο Κέντρο των Διακρατικών Συμφωνιών.

Με τις 23 από τις 27 κυβερνήσεις της ΕΕ να είναι συντηρητικές – υπερσυντηρητικές, γίνεται αντιληπτή η πολιτική και κομματική σκοπιμότητα, να ελεγχθούν όλα από το κέντρο, με μηδενική συμμετοχή Δήμων – Περιφερειών και με σαφή ενίσχυση του επηρεασμού των σημερινών συντηρητικών κυβερνήσεων στο εκλογικό σώμα. 

Γ. Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΥΠΟΝΟΜΕΥΣΗ

Η προτεινόμενη συγχώνευση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (Κ.Α.Π.) με προϋπολογισμό 378 δις, περίπου το 1/3 του συνολικού της Ένωσης, με την Πολιτική Συνοχής και η μεταφορά κονδυλίων που προορίζονταν για την αγροτική ανάπτυξη σε εθνικά σχέδια, εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους. Οποιαδήποτε προσπάθεια συνένωσης ταμείων ή ανακατανομής χρηματοδοτήσεων υπέρ άλλων ευρωπαϊκών προτεραιοτήτων, θα μπορούσε να επιφέρει καταστροφικά αποτελέσματα στον ευρωπαϊκό αγροτικό τομέα.

Η διατήρηση τόσο του ξεχωριστού προϋπολογισμού της όσο και της σημερινής αρχιτεκτονικής της, διασφαλίζουν τις ετήσιες πληρωμές των γεωργών, αποτελώντας κρίσιμο μηχανισμό στήριξης των ευρωπαϊκών αγροτικών κοινοτήτων που βάλλονται συνεχώς. 

Δεδομένου ότι ο προϋπολογισμός της Ένωσης δεν αναμένεται να αυξηθεί, το προτεινόμενο - έως τώρα - μοντέλο της Επιτροπής θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια στην υποχρηματοδότηση και τον μαρασμό της ευρωπαϊκής γεωργίας.

Δ. Η ΤΡΙΤΗ ΥΠΟΝΟΜΕΥΣΗ

Ως Αντιπρόεδρος των Σοσιαλιστών – Δημοκρατών αρμόδιος για Διεθνείς Σχέσεις, Άμυνα και Αμυντική Βιομηχανία, Ενεργειακή Ασφάλεια, έχω την ευθύνη των διαπραγματεύσεων με τα υπόλοιπα κόμματα, για τη διαμόρφωση του πλαισίου της νέας αυτόνομης Ευρωπαϊκής Αμυντικής Βιομηχανίας, με αιχμή του δόρατος το φάκελο EDIP (European Defence Industry Program). 

Και τα 800 δις € που προβλέπονται στο πρόγραμμα RearmEU θα προκύψουν από τους κρατικούς προϋπολογισμούς (δηλαδή τις τσέπες και τη φορολογία των πολιτών) με την άρση της ρήτρας διαφυγής και τον μηχανισμό δανείων SAFE ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ομολογώ ότι δεν καταλαβαίνω τους πανηγυρισμούς του Έλληνα πρωθυπουργού για την άρση των περιορισμών της ρήτρας, από τη στιγμή που αυξάνεται το χρέος της χώρας, αφού οι αγορές δεν ενδιαφέρονται για την άρση των διοικητικών περιορισμών της ΕΕ, αλλά για το πραγματικό χρέος της χώρας. Να σημειώσουμε βέβαια ότι τα δάνεια του SAFE, έχουν πολύ πιο ευνοϊκούς όρους καθώς θα δοθούν με 10ετή περίοδο χάριτος, 45 χρόνια περίοδο αποπληρωμής και δυνατότητα 15% προχρηματοδότησης. 

Πολύ πιο χρήσιμο θα ήταν ο Πρωθυπουργός να αγωνιστεί για ένα νέο κοινό χρηματοδοτικό εργαλείο, στα πρότυπα του Ταμείου Ανάκαμψης, το οποίο θα χρηματοδοτήσει τις απαραίτητες επενδύσεις στην Άμυνα, αλλά και στην δίκαιη πράσινη μετάβαση, τις υποδομές και τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας ώστε να γίνουν πιο ανταγωνιστικοί, διασφαλίζοντας έτσι την οικονομική, περιβαλλοντική και γεωπολιτική αυτονομία της Ένωσης. 

Σαν να μην έφθαναν τα παραπάνω, η Επιτροπή παρουσίασε την προηγούμενη εβδομάδα τη νομοθετική της πρόταση ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν κονδύλια της Πολιτικής Συνοχής για Αμυντικούς Εξοπλισμούς. Βούτυρο στο ψωμί των λαϊκιστών κάθε κράτους – μέλους, αλλά και θανάσιμος κίνδυνος συντηρητικών κυβερνήσεων να αφαιρέσουν κονδύλια του Ταμείου Συνοχής για χάρη αμυντικών προμηθειών. 

Αν και είχαμε καταφέρει στο ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου, να διαγράψουμε την αντίστοιχη πρόβλεψη (παρά την αντίδραση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, στο οποίο ανήκει και η Νέα Δημοκρατία), αυτό δεν εμπόδισε την Επιτροπή να προχωρήσει τελικά, αφού είχε πάρει το πράσινο φως του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στο οποίο συμμετέχει και ο Έλληνας Πρωθυπουργός.

E. ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ

Η πραγματική Ανθεκτικότητα της Ένωσης σε κάθε είδους κρίση (γεωπολιτική, κλιματική, υγειονομική, ψηφιακή, κοινωνική) βασίζεται σε ισχυρές Περιφέρειες, σταθερές οικονομικά, αλλά και κοινωνικά, θεσμικά και περιβαλλοντικά. Οι νέες γεωοικονομικές συνθήκες της αποπαγκοσμιοποίησης, της αποδυνάμωσης των διεθνών οργανισμών και της πολιτικής "σκληρής ισχύος", απαιτούν από τα Κράτη-Μέλη να αναβαθμίσουν τις δεξιότητές τους για τις ανάγκες της αγοράς, να επενδύσουν στην περιφερειακή καινοτομία και την επιχειρηματική ανάπτυξη, να διαμορφώσουν σύγχρονες πολιτικές ψηφιακής γεωργίας με βιωσιμότητα και επισιτιστική αυτάρκεια, να αξιοποιήσουν τεχνολογίες διπλής χρήσης και να ενισχύσουν κρίσιμες υποδομές, ιδιαίτερα σε περιοχές, όπου οι απαιτήσεις σε ζητήματα ασφάλειας είναι αυξημένες.

Η Πολιτική Συνοχής και η Κοινή Αγροτική Πολιτική - Κ.Α.Π. συμβάλουν ενεργά σε μια συνολική Στρατηγική Ευρωπαϊκής Ανθεκτικότητας, χωρίς να υπονομεύεται η βασική αποστολή τους, που είναι η μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων και τη στήριξη του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας. 

Η αρχή "Να μην βλάπτεται η Συνοχή" πρέπει να παραμείνει αδιαπραγμάτευτη. 

Η Πολιτική Συνοχής έχει αντέξει κρίσεις — από την οικονομική ύφεση και την πανδημία, μέχρι την ενεργειακή κρίση και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Είναι αναντικατάστατη. Όποιος την αποδομεί, συναινεί στην εγκατάλειψη του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Συμβολαίου.

Για το ΠΑΣΟΚ και Ευρωπαίους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες, η Πολιτική Συνοχής και η Κοινή Αγροτική Πολιτική, δεν είναι απλώς κάποιες "γραμμές" στον προϋπολογισμό της Ένωσης, αλλά βασικά συστατικά της. Είναι οι πολιτικές που κάνουν πράξη την κοινωνική δικαιοσύνη και την ανάπτυξη της υπαίθρου, στόχοι για τους οποίους θα αγωνιστούμε την επόμενη περίοδο.

*Ευρωβουλευτής, Αντιπρόεδρος Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D), Πρ. Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής