Του Τάσου Νικολάου

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εδραιώσει τον εαυτό της ως παγκόσμιο ηγέτη στη δράση για το κλίμα, με πρωτοβουλίες όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η Οδηγία CSRD. Ωστόσο, αρχίζουν να εμφανίζονται ρωγμές στη ενοποιημένη στάση του μπλοκ για την κλιματική αλλαγή. Η Γερμανία και η Γαλλία εξέφρασαν πρόσφατα ανησυχίες για τον ρυθμό εφαρμογής των πολιτικών για το κλίμα, επικαλούμενες το οικονομικό βάρος για τις βιομηχανίες, την αύξηση του κόστους ενέργειας και την ανταγωνιστικότητα στη διεθνή σκηνή.

Το νέο πολυνομοσχέδιο "omnibus bill" για την κλιματική αλλαγή που αναμένεται στα τέλη Φεβρουαρίου του 2025 στοχεύει στην απλοποίηση και καθυστέρηση ορισμένων απαιτήσεων αναφοράς ESG, αντανακλώντας την αυξανόμενη αντίσταση από επιχειρήσεις και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Αυτή η αντίσταση υπογραμμίζει την ένταση μεταξύ της διατήρησης της οικονομικής ανάπτυξης και της επίτευξης των στόχων για το κλίμα, επιδεινούμενη από τις αυξανόμενες τιμές ενέργειας λόγω γεωπολιτικών ασταθειών.

Στις ΗΠΑ, η ανακοίνωση του Προέδρου Τραμπ για την ανατροπή των πολιτικών για το κλίμα υπέρ της ενίσχυσης της παραγωγής ορυκτών καυσίμων εισήγαγε μια νέα δυναμική. Αυτή η προσέγγιση επιδιώκει να δώσει προτεραιότητα στα βραχυπρόθεσμα οικονομικά οφέλη και την ενεργειακή ανεξαρτησία, αλλά κινδυνεύει να απομονώσει τις ΗΠΑ από τις παγκόσμιες προσπάθειες βιωσιμότητας. Σε συνδυασμό με την επιφυλακτικότητα της ΕΕ, αυτές οι αλλαγές απειλούν τη συλλογική παγκόσμια προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Η καθυστέρηση ή η χαλάρωση των πολιτικών για την κλιματική αλλαγή θέτει σε κίνδυνο τους στόχους μηδενικών εκπομπών της ΕΕ, με εκτεταμένες συνέπειες:

1. Στόχοι για το Κλίμα σε Κίνδυνο: Οποιαδήποτε ανατροπή ή καθυστέρηση στις πολιτικές υπονομεύει την πρόοδο προς τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι χωρίς σημαντικές μειώσεις έως το 2030, η συγκράτηση της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 1,5°C θα καταστεί ανέφικτη.

2. Οικονομικό Κόστος της Αδράνειας: Ενώ οι υποστηρικτές υποστηρίζουν ότι οι πολιτικές για το κλίμα επιβαρύνουν τις επιχειρήσεις, το κόστος της αδράνειας, όπως τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η απώλεια βιοποικιλότητας και οι οικονομικές αναταραχές, υπερβαίνουν κατά πολύ το κόστος της μείωσης.

3. Παγκόσμια Ανταγωνιστικότητα: Μια κατακερματισμένη προσέγγιση της ΕΕ αποδυναμώνει την ηγεσία της στη διπλωματία για το κλίμα, δημιουργώντας ευκαιρίες για άλλες οικονομίες να υπαγορεύσουν τους όρους της παγκόσμιας δράσης για το κλίμα. Η ώθηση προς τα ορυκτά καύσιμα στις ΗΠΑ θα μπορούσε να υπονομεύσει περαιτέρω τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο.

4. Ενεργειακή Ασφάλεια: Η εξάρτηση της ΕΕ από εξωτερικές πηγές ενέργειας, ιδίως τα ορυκτά καύσιμα, την θέτει σε μειονεκτική θέση σε σύγκριση με χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα, που έχουν μεγαλύτερο έλεγχο στις ενεργειακές τους προμήθειες.

Η αντίληψη ότι οι πολιτικές για την κλιματική αλλαγή αποτελούν βάρος για τις επιχειρήσεις είναι κοντόφθαλμη. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι πρωτοβουλίες βιωσιμότητας μπορούν να προωθήσουν την καινοτομία, την αποδοτικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Βασικά επιχειρήματα περιλαμβάνουν:

• Κινητήρας Καινοτομίας: Η επένδυση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενεργειακή αποδοτικότητα και αρχές κυκλικής οικονομίας ενισχύει τις τεχνολογικές εξελίξεις που μπορούν να αξιοποιηθούν οικονομικά σε παγκόσμιο επίπεδο.

• Εξοικονόμηση Κόστους: Οι εταιρείες που υιοθετούν βιώσιμες πρακτικές συχνά επωφελούνται από χαμηλότερα λειτουργικά κόστη μακροπρόθεσμα, όπως μειωμένη κατανάλωση ενέργειας και απόβλητα.

• Διαφοροποίηση Αγοράς: Η βιωσιμότητα είναι ολοένα και περισσότερο καθοριστικός παράγοντας για τους καταναλωτές και τους επενδυτές, δίνοντας στις επιχειρήσεις με ισχυρά ESG διαπιστευτήρια ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

• Προετοιμασία για Κανονισμούς: Η έγκαιρη υιοθέτηση πολιτικών για το κλίμα τοποθετεί τις επιχειρήσεις ώστε να συμμορφώνονται με μελλοντικούς κανονισμούς, αποφεύγοντας κυρώσεις και αναταράξεις.

Το αναμενόμενο πολυνομοσχέδιο "omnibus bill" για την κλιματική αλλαγή αντικατοπτρίζει την προσπάθεια της ΕΕ να ισορροπήσει τους φιλόδοξους κλιματικούς της στόχους με την οικονομική πραγματικότητα. Το νομοσχέδιο στοχεύει:

• Απλοποίηση Αναφορών: Απλοποίηση των απαιτήσεων αναφοράς ESG και τη μείωση των διοικητικών επιβαρύνσεων στις επιχειρήσεις.

• Σταδιακή Συμμόρφωση: Παράταση χρονοδιαγραμμάτων για μικρότερες επιχειρήσεις και τομείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην προσαρμογή στους νέους κανονισμούς.

• Αντιμετώπιση Ανταγωνιστικότητας: Ενσωμάτωση μέτρων για την άμβλυνση του οικονομικού αντίκτυπου των πολιτικών για το κλίμα, όπως επιδοτήσεις για την υιοθέτηση καθαρής ενέργειας και χρηματοδότηση καινοτομιών.

Αυτές οι προσαρμογές στοχεύουν στην αντιμετώπιση των ανησυχιών των βιομηχανιών, διατηρώντας παράλληλα τη δυναμική προς τους στόχους μηδενικών εκπομπών. Ωστόσο, υπάρχει κίνδυνος η απλοποίηση και οι καθυστερήσεις να μειώσουν τη συνολική αποτελεσματικότητα του κλιματικού πλαισίου της ΕΕ.

Η βαριά εξάρτηση της Ευρώπης από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, που επιδεινώνεται από γεωπολιτικές συγκρούσεις, την καθιστά ευάλωτη σε σύγκριση με χώρες όπως οι ΗΠΑ, που διαθέτουν άφθονους εγχώριους ενεργειακούς πόρους. Επιπλέον, η κυριαρχία της Κίνας στις τεχνολογίες ανανεώσιμης ενέργειας, ιδίως στην παραγωγή ηλιακών πάνελ και μπαταριών, υπογραμμίζει την ανάγκη της ΕΕ να αυξήσει τις επενδύσεις της σε καθαρές πηγές ενέργειας.

Η ΕΕ έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στην υιοθέτηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν κενά στην τεχνολογία αποθήκευσης, τις υποδομές δικτύου και την ενεργειακή ανεξαρτησία. Η αντιμετώπιση αυτών των κενών είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητάς της στη παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση.

Ο κόσμος βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Η καθυστέρηση των πολιτικών για το κλίμα για βραχυπρόθεσμα οικονομικά οφέλη υπονομεύει τη μακροπρόθεσμη υγεία του πλανήτη και τη σταθερότητα της οικονομίας. Ενώ η απλοποίηση των κανονισμών και η αντιμετώπιση των ανησυχιών για την ανταγωνιστικότητα είναι εύλογοι στόχοι, δεν πρέπει να γίνουν σε βάρος της αποφασιστικής δράσης για το κλίμα. Η ΕΕ πρέπει να επιβεβαιώσει τον ηγετικό της ρόλο, δείχνοντας ότι η βιωσιμότητα και η ανταγωνιστικότητα δεν είναι αντίθετες και αλληλοαποκλειόμενες έννοιες, αλλά μάλλον συμπληρωματικοί πυλώνες ενός ανθεκτικού μέλλοντος.

Ο Τάσος Νικολάου είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Net Zero Analytics

Η Net Zero Analytics υποστηρίζει τις επιχειρήσεις στην μετάβαση τους σε στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης. Παρέχεται πλήρη καθοδήγηση και υποστήριξη στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων της οδηγίας CSRD (ν.5164/24) και CSDDD.