Του Ηλία Ψυχογιού

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) δεν αποτελεί πλέον επιστημονική φαντασία, αλλά μια καθημερινή πραγματικότητα που αναμορφώνει τη ζωή μας. Ειδικά το έτος που μόλις ξεκίνησε προβλέπεται να είναι έτος-ορόσημο, καθώς η ΤΝ θα μετασχηματίσει θεμελιώδεις πτυχές του τεχνολογικού και εργασιακού περιβάλλοντος, ανοίγοντας νέους ορίζοντες, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα προκλήσεις, κινδύνους και ηθικά διλήμματα.

Η εποχή της απόλυτης αυτοματοποίησης

Φανταστείτε ένα εργασιακό περιβάλλον όπου τα πιο μονότονα, χρονοβόρα καθήκοντα εκτελούνται αυτόματα. Αυτή είναι η δύναμη της ΤΝ. Εργαλεία βασισμένα στη μηχανική μάθηση και τους αλγόριθμους επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να εξοικονομούν χρόνο και να επικεντρώνονται σε δημιουργικές και στρατηγικές δραστηριότητες. Ένας υπάλληλος που κάποτε περνούσε ώρες σε επαναλαμβανόμενες εργασίες, πλέον μπορεί να αφιερώσει αυτόν τον χρόνο σε πραγματικά δημιουργικές δραστηριότητες, σε βελτίωση των ικανοτήτων του, των δικών του ή της ομάδας στην οποία ανήκει. Συνεπώς, η παραγωγικότητα θα αυξηθεί, όχι εις βάρος της ανθρώπινης εργασίας, αλλά εξαιτίας της συνύπαρξης με την ΤΝ.

Η εργασία επαναπροσδιορίζεται

Καθώς η ΤΝ εισχωρεί βαθύτερα σε διάφορους τομείς, νέα επαγγέλματα αναδύονται. Ρόλοι όπως "ειδικοί ηθικής ΤΝ", "αναλυτές δεδομένων" και "εκπαιδευτές μηχανών" γίνονται απαραίτητοι, ενώ παραδοσιακά επαγγέλματα προσαρμόζονται ή αντικαθίστανται. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, περίπου 100 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν μέσα στο 2025 σχετικές με την Τεχνητή Νοημοσύνη, ταυτόχρονα όμως θα χαθούν περίπου 85 εκατομμύρια. Αυτό σημαίνει πως όσοι δεν ακολουθήσουν την εξέλιξη της ΤΝ, πιθανότατα θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια. 

Ακόμα και οι εργαζόμενοι υψηλής εξειδίκευσης θα πρέπει να αναβαθμίσουν τις γνώσεις τους γιατί, σύμφωνα με την Wall Street Journal, ούτε αυτοί είναι απρόσβλητοι από τις αλλαγές που έρχονται. 

Απόφαση με τη δύναμη των δεδομένων

Η ΤΝ δεν αφορά μόνο την αυτοματοποίηση. Είναι και η αθέατη δύναμη πίσω από τις σημαντικές αποφάσεις καθώς, αναλύοντας τεράστιους όγκους δεδομένων με πρωτοφανή ταχύτητα, μπορεί να αναδείξει ευκαιρίες και να προειδοποιήσει για πιθανούς κινδύνους. Ένας διευθυντής, για παράδειγμα, που χρειάζεται να σχεδιάσει τη στρατηγική της επόμενης χρονιάς, μπορεί να βασιστεί σε έξυπνα συστήματα που εντοπίζουν τάσεις και μοτίβα, και να λάβει τεκμηριωμένες αποφάσεις σε πολύ μικρότερο χρόνο, συγκριτικά με μόλις τρία χρόνια πριν.

Προκλήσεις στην εκπαίδευση και ηθικά διλήμματα

Η προσαρμογή στο νέο αυτό περιβάλλον απαιτεί συνεχή μάθηση. Παρόλο που τα οφέλη της ΤΝ είναι εμφανή, η έλλειψη επαρκούς εκπαίδευσης παραμένει πρόκληση. Ωστόσο, πέρα από την εκπαίδευση των εργαζομένων, υπάρχει και μια πιο ευαίσθητη πλευρά: η επίδραση της ΤΝ στα παιδιά.

Η εκπαίδευση μέσω ΤΝ προσφέρει σημαντικά οφέλη, όπως εξατομικευμένη μάθηση και ταχύτατη πρόσβαση σε πληροφορίες. Όμως, υπάρχει ο κίνδυνος η διαδικασία της μάθησης να γίνει τόσο εύκολη, που τα παιδιά να μη μαθαίνουν να σκέφτονται κριτικά. Όταν οι απαντήσεις έρχονται άμεσα από μια μηχανή, χάνεται το κίνητρο να προσπαθήσουν, να αναζητήσουν και να κατανοήσουν βαθύτερα έννοιες. Αυτή η "ευκολία" μπορεί να περιορίσει την ανάπτυξη της περιέργειας, της φαντασίας και της αυτοπεποίθησης.

Οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να διασφαλίσουν ότι η ΤΝ λειτουργεί ως υποστηρικτικό εργαλείο και όχι ως υποκατάστατο της ανθρώπινης σκέψης. Η χρήση της πρέπει να συνοδεύεται από ισχυρές ηθικές αρχές, που θα ενισχύουν τη δημιουργικότητα και την αυτονομία των παιδιών. 

Γι’αυτό θα πρέπει να είμαστε συνεχώς σε εγρήγορση καθώς, ενώ στην Ευρώπη ήδη αναπτύσσεται μία τάση για την επιβολή ρυθμίσεων στη χρήση της ΤΝ, στις ΗΠΑ, ελέω Τραμπ και Μασκ, η τάση κινείται προς την απόλυτη απορρύθμιση. Και αυτό μπορεί να γίνει ένα πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ του Νέου και του Παλιού Κόσμου, μεγαλύτερο ακόμα και από την ενέργεια ή τα όπλα.

Η ηθική διάσταση της ΤΝ στον εργασιακό χώρο

Παράλληλα, στον χώρο εργασίας, η ταχύτατη πρόοδος της ΤΝ εγείρει σημαντικά ηθικά ερωτήματα. Πώς διασφαλίζουμε ότι οι αλγόριθμοι είναι δίκαιοι; Τι γίνεται με την ιδιωτικότητα; Η ανάπτυξη ενός σταθερού ρυθμιστικού πλαισίου είναι απαραίτητη για να αποφευχθούν κατάχρηση και διακρίσεις. Οι επιχειρήσεις, από την πλευρά τους, οφείλουν να επενδύσουν στη διαφάνεια και την υπευθυνότητα, θέτοντας τις βάσεις για την ηθική χρήση της ΤΝ.

Φανταστείτε ένα σύστημα αξιολόγησης της αποδοτικότητας των υπαλλήλων μίας εταιρείας μεταφορών το οποίο να έχει εκπαιδευτεί με τα δεδομένα του κλάδου των σούπερ-μάρκετ και η ταχύτητα μεταφοράς των προϊόντων από μία πόλη σε μία άλλη, να αξιολογείται με βάση την ταχύτητα που τα προϊόντα γεμίζουν τα ράφια. Όλοι οι οδηγοί και οι φορτωτές θα βαθμολογηθούν κάτω από την βάση. 

Γι' αυτό η ΤΝ πρέπει να μπει κάτω από ένα ρυθμιστικό πλαίσιο, αντίστοιχο με αυτό που μπήκε η πυρηνική ενέργεια και όχι με αυτό που ΔΕΝ μπήκε το διαδίκτυο πριν 40 χρόνια…

Η συνεργασία ανθρώπου και μηχανής

Σε αυτό το νέο τοπίο, η ΤΝ δεν είναι ανταγωνιστής του ανθρώπου, αλλά σύμμαχος. Οι πιο επιτυχημένες επιχειρήσεις δεν θα είναι αυτές που θα αντικαταστήσουν τους ανθρώπους με μηχανές, αλλά εκείνες που θα συνδυάσουν την ανθρώπινη δημιουργικότητα με την τεχνολογική ευφυΐα. Η συνεργασία αυτή δεν περιορίζεται στην παραγωγικότητα. Δημιουργεί επίσης χώρους εργασίας πιο ικανοποιητικούς, με έμφαση στη σύνθεση ιδεών και στην καινοτομία.

Το μέλλον ξεκινά τώρα

Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι η δύναμη που διαμορφώνει το παρόν και θα δημιουργήσει το μέλλον. Με το έτος 2025 να έχει μόλις ξεκινήσει, οι ευκαιρίες που δημιουργούνται είναι πολλές, αλλά εξίσου πολλές είναι και οι προκλήσεις. Η επιτυχής μετάβαση σε αυτό το νέο περιβάλλον απαιτεί ανοιχτό μυαλό, προσαρμοστικότητα και δέσμευση για συνεχή μάθηση.

Η ερώτηση δεν είναι πια αν η ΤΝ θα αλλάξει τον κόσμο της εργασίας, της καινοτομίας, της υγείας, της εκπαίδευσης, αλλά πώς θα την αξιοποιήσουμε για να κάνουμε όλες αυτές τις παραμέτρους της ζωής μας καλύτερες.

Συνεπώς στόχος δεν πρέπει να είναι η αυτοματοποίηση του ανθρώπου αλλά ο εξανθρωπισμός της Τεχνητής Νοημοσύνης. Και απέναντι σε πολλούς Μακάρθρουρ, θα πρέπει να βρεθούν και μερικοί Οπενχάιμερ…

ilpsychogios@gmail.com